Kültür ekonomisi: Bir kentin mirasının değerlendirilmesi, Diyarbakır örneği

Abstract

Çağdaş kentsel gelişim politikaları yerel dinamikler, özgün kaynaklar ve değerlere odaklanırken, rasyonel kentsel politikalar üretmek kentsel gelişimin temelini oluşturmaktadır. Küreselleşen dünya ve hızlıca değişen dinamiklerin etkileriyle kültürün yerel kalkınmadaki payı önem kazanarak artmaktadır (Dünya Bankası,2011; Kagan ve diğ,2018).Yeni ekonomik coğrafyada kentsel gelişimin yeniden kavramsallaştığı alanlardan biri olan kültür ekonomisini anlamak (Gibson ve Kong,2005),kültürden katma değer üretmek, kültürü kentin gelişimine entegre edebilmek kritik öneme sahiptir. Böylelikle kültür ve ekonomi iç içe geçmekte kentsel, bölgesel ve ulusal ölçeklerde kentsel ekonomik gelişime olanak tanıyan üretim girdisine dönüşmektedir (KEA,2006). Kentsel politikalara dahil olan somut ve somut olmayan miras varlıkları salt koruma algısından uzaklaşarak ekonomik katma değer üreten potansiyeller olarak ortaya çıkmaktadır (Perry ve diğ,2018).Bu çalışma tarih boyunca stratejik konumu sebebiyle etnik, toplumsal, politik, idari ve ekonomik açılardan önemli bir kent olan Diyarbakır'ın yerel kültürel kaynaklarını kültür ekonomisi perspektifinden değerlendirmektedir. Kent pek çok medeniyetin izlerini barındıran, kentsel kimlik için önemli somut miras varlıklarıyla ve somut olmayan mirasından sinema, edebiyat, geleneksel zanaatlar, festivaller, müzik ve gastronomisiyle kültürel açıdan oldukça güçlüdür. Bu çalışmada kültürün ekonomik katkı sağlaması ve kentin doğrudan miras potansiyelinden faydalanabilmesi için kültür temelli kentsel gelişim senaryoları ile kamu kurum kuruluşları, sivil toplum örgütleri, akademi, özel sektör, meslek odaları, yatırımcılar ve yerel için yol haritası oluşturmak amaçlanmıştır. Çalışma bütününde kentin edebiyat, sinema, geleneksel zanaatlar (çinicilik, çömlekçilik, bakırcılık, gümüşçülük, kuyumculuk, demircilik, dokumacılık),yerel festivaller/bayramlar, müzik ve gastronomisi ekonomik katkı sağlama potansiyelleri nedeniyle incelenmektedir. Kültürün bölge ve kentsel gelişme politikalarındaki rolü, kültür yaklaşımlarının sektörel ilişki biçimleri, ekonomik kalkınma politikalarında ve eylem planlarındaki kültürün işlevi, kentsel gelişim politikaları üreten kurumların kültürün ekonomik katkısına yaklaşım biçimleri, kararların uygulanma süreçlerindeki etkin iş birlikleri, ana ve kilit aktörlerin mirasın ekonomik potansiyeline yönelik farkındalığı kültür ekonomisi ekseninde incelenip ilişkili kamu kurum kuruluşları, sivil toplum örgütleri, akademi, meslek odaları gruplarıyla 23 adet aktör görüşmeleri yapılarak kentin en etkili kültür mirasının ne olduğu, sürdürülebilirlikle ilişkisi, konuya yönelik problemler/potansiyeller/öneriler nelerdir sorularına yanıtlar aranmıştır. En temeldeki sorunlar kültür odaklı ekonomik strateji, konuya ilişkin farkındalık, iş birliği ortamı, nitelikli iş gücü ve etkin çözüm eksikliği; ekonomik engeller, kent vizyonunun yenilikten uzak oluşu iken temeldeki fırsatlar; kültür ekosistemiyle özgün kentin varlığı, geleneksel uygulamaların sürdürülmeye çalışılması ve güncel kültürel projelerin planlanması olarak tespit edilip Diyarbakır için kültürün kentsel gelişimdeki ekonomik katkısını ortaya çıkaran kültür eksenli kentsel gelişim stratejiler geliştirilmiştir.