Osmanlı Modernleşmesinde Eğitim, Sanat Ve Kadın: İnas Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi Örneği

Abstract

Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu'nda Tanzimat Fermanı (1839) ile başlayan ve II. Meşrutiyet Dönemi (1908-1918) boyunca devam eden Batılılaşma girişimlerinin Osmanlı İmparatorluğu'nu kadının özgürleşmesi bağlamında 'modernleşme' hedefine ulaştırıp ulaştırmadığını sorgulamaktadır. Çalışma, 19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyıl başında uygulanan eğitim reformlarının detaylı bir dökümünü sunarken Osmanlı sanat zevki ve üretiminin de Batı etkisi altında geçirdiği evrimin eleştirel bir çözümlemesini yapmaktadır. Kadın, eğitim ve güzel sanatların kesişim noktasında bulunan İnas Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi'nin örnek kurum olarak karşılaştırmalı ve ontolojik tahlilini yapılmaktadır. Çalışmanın amacı okula güncel literatürde bahşedilen yüksek nitelikleri yapısöküme uğratarak tartışmayı Osmanlı kadın tarihinin post-sömürgeci/postmodern bir okumasına doğru ilerletmektir. Bu amaçla yazar, Rozsika Parker ve Griselda Pollock'ın 1980'lerde önerdiği feminist yöntemlerden esinlenerek geliştirdiği epistemolojik sorgulamalara başvumaktadır. Araştırma sırasında ulaşılan arşiv belgeleri ve verinin analiz edilmesiyle ulaşılan sonuçların ışığında, çalışma Türk modernleşmesi bağlamında hiyerarşik sınıf ve toplumsal cinsiyet ilişkilerini tartışmaya açmayı da amaçlamaktadır.

This treatise questions whether the Westernization attempts that began with the Imperial Edict of Reorganization (1839) and resumed during the Second Constitutional Era (1908-1918) were instrumental for the Ottoman Empire's ultimate goal of 'modernization' in the context of women's emancipation. The study presents a detailed survey of education reforms introduced throughout the 19th century and at the beginning of the 20th century as well as a critical analysis of how artistic taste and production evolved under Western influence in the Ottoman Empire. The author offers a comparative examination and an ontological breakdown of İnas Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi (The High Academy of Fine Arts for Girls), a sample institution singled out due to its intersectional position as a government-funded school providing fine arts education for women. The premise of this treatise is to deconstruct the high status granted to the school in current literature and to extend this argument towards a post-colonial/postmodern reading of Ottoman women's history by means of epistemological questioning developed after feminist methodologies initially proposed by Rozsika Parker and Griselda Pollock in the 1980s. Through a comprehensive analysis of archival documentation and data mustered during the research process, the author also attempts to initiate a debate on hierarchical class-gender relations in the context of Turkish modernization.