Nitelikli elektronik imzaların kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi: Sistematize edilmiş kullanım durumları ve tasarım paradigmaları
Nitelikli elektronik imzaların kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi: Sistematize edilmiş kullanım durumları ve tasarım paradigmaları
Dosyalar
Tarih
2024-12-10
Yazarlar
Çağal, Mustafa
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Özet
El yazısı imzalara yasal olarak eşdeğer olmalarına rağmen, Nitelikli Elektronik İmzalar (QES) henüz önemli bir pazar başarısı elde edememiştir. QES, kağıt tabanlı sözleşmelere olan bağımlılığı azaltmak, güvenli dijital uygulamaları etkinleştirmek ve kamu hizmetlerini standartlaştırmak konusunda önemli bir potansiyele sahiptir. Ancak, geniş kullanım alanlarına sahip olmasına rağmen kullanılabilirliği hakkında sınırlı çalışma bulunmaktadır. Tez çalışması bahse konu boşluğu gidermek için hazırlanmıştır. Tez kapsamında çalışma benzeri kullanılabilirlik çalışmaları aracılığıyla Nitelikli Elektronik İmzaların güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirme gerekliliğini vurgulanmış, QES kullanım durumları sistematize edilmiş, kullanım durumlarını destekleyen tasarım paradigmaları kategorize edilmiştir. Ayrıca, dört farklı QES sistemindeki kullanım durumları üzerinde yürütülen bilişsel gözden gözden geçirme sonucu elde edilen bulgular sunulmuştur. Araştırma soruları şu şekildedir: 1.Türkiye ve Avrupa Birliği genelinde Nitelikli Elektronik İmzaların(QES) tüm kullanım durumları nelerdir? "Kullanım durumları" terimi kullanılırken, standart kullanıcıların yerine getirmesi gereken görev kümesinden bahsedilmektedir. 2.Bu kullanım durumlarıyla ilişkili tasarım paradigmaları, seçenekler ve alt kullanım durumları nelerdir? 3.Bu kullanım durumları ve tasarım paradigmalarını göz önünde bulundurularak, pratik QES sistemlerinin güçlü ve zayıf yönleri ile kullanılabilirlik zorlukları nelerdir? Farklı QES sistemlerinin güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirme konusunda bir potansiyele sahip oldukları için, araştırmanın odak noktası olarak Avrupa Birliği ve Türkiye seçilmiştir. QES süreçlerinde yer alan temel aktörler ayrıntılı olarak ele alınmış ve QES süreçlerindeki çok sayıda aktörün kullanılabilirliği etkileyebileceği keşfedilmiştir. QES kullanım durumları, bu kullanım durumlarını destekleyen alt kullanım durumları ve tasarım paradigmaları belirlenmiş ve kategorilere ayrılmıştır. Müteakiben toplamda 36 bilişsel gözden geçirme gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın en önemli bulgusu, uzaktan imzaların diğer alternatiflere kıyasla daha kullanılabilir olmasıdır. Nitelikli Elektronik İmzaları standart kullanıcılar için daha çekici bir seçenek haline getirmek maksadıyla, Türkiye'de ve Türkiye benzeri henüz regüle edilmemiş diğer ülkelerde uzaktan imzaların yasallaştırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu tezin, Nitelikli Elektronik İmzaların kullanılabilirliği üzerine araştırmaların önemli ölçüde genişletilmesi için bir temel oluşturacağı değerlendirilmektedir.
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2024
Anahtar kelimeler
elektronik imza,
electronic signature