Bina Ağırlık Merkezi- Rijitlik Merkezi İlişkisini Mimari Tasarım Aşamasında Kuran Bir Uzman Sistem

Abstract

Bu çalışmada deprem olgusu ve mimari tasarım süreci içerisinde taşıyıcı sistem tasarımının yeri incelenmiş; 1998 yılında yürürlüğe girmiş olan Türkiye deprem yönetmeliğinde birinci derece düzensizlikler arasında yer alan burulma düzensizliği ele alınmış; bu bağlamda binalarda özellikle çekirdek yeri seçiminden ve uygun olmayan taşıyıcı sistem düzenlemelerinden kaynaklanan bu burulma düzensizliklerini önlemek üzere bir uzman sistem geliştirilmiştir. AutoCAD ara yüzünde çalışan bu uzman sistem, bilgisayar ortamında çizilen bir mimari proje üzerinde ağırlık merkezi ve rijitlik merkezi hesabı yaparak binalarda burulma etkisi olup olmadığı tespit etmekte ve bulduğu değerler doğrultusunda tasarımcıyı yönlendirmektedir. Geliştirilen bu programın uygulandığı örnekler üzerinden elde edilen sonuçlar ile, burulma etkisine ilişkin mühendislik hesaplamalarından elde edilen değerler karşılaştırıldığında, programın 0.1 % lik bir hata oranıyla aynı sonuçlara ulaştığı görülmüştür. Elde edilen sonuç, binalardaki burulma etkisinin ve dolayısıyla bundan kaynaklanabilecek bina hasarlarının önüne geçilmesinde bu uzman sistemin yararlı olabileceğini ve en azından tasarımcıya bir fikir verebileceğini kanıtlamaktadır.

In this study the earthquake phenomenon and the position of structural design in architectural design process have been examined; the torsion irregularity that is accepted among one of the first degree irregularities according to the “Turkish Specification for Structures to be Built in Disaster Areas” which has come into force in 1998 has been studied; and in this context, with the purpose of preventing this torsion irregularities that are especially occurred because of inappropriate structural system arrangements, an expert system has been developed. This expert system running in AutoCAD interface, calculates the position of the center of gravity and the center of rigidity points in an architectural project, which has been drawn in computer media for determining whether there is a torsion effect or not in the building and guides the designer according to the values that have been found. When the results taken from the examples that have been tested with the program and the values obtained from static calculations related to torsion effect are compared, it has been seen that this program gets the same results with a 0.1 % error performance. This consequence proves that it can be useful to use this expert system in preventing the torsion effect on buildings and the damage that is possible to occur because of this effect, and at least in giving an idea to the designer.