Küçük Ve Orta Boy İnşaat Firmalarında Girişimci Özelliklerinin Firmanın Risk Yönetimi Uygulamalarına Etkisi

Abstract

Farklı emek gruplarını birleştiren karmaşık yapısı, önceden tahmin edilmesi zor faktörlerin yapım projelerinin her aşamasında etkili olması ve her projenin tek defaya özgü olması gibi özellikleri, inşaat sektörünü yüksek risk içeren bir sektör haline getirmektedir. Yapım projelerindeki risk seviyesinin kontrol altında tutulması ve en az düzeye indirilmesi, farklı risklere karşı doğru önlemlerin alınması, risklerin etkilerinin azaltılması ya da yok edilmesi, proje maliyetlerine ek maliyetlerin yansımaması bakımından önem taşımaktadır. Öte yandan, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, ülkemiz inşaat sektöründe faaliyet gösteren firmaların büyük bölümünün küçük ve orta boy işletmelerden (inşaat KOBİ lerinden) oluştuğunu göstermektedir. Risk yönetimi uygulamalarının ve tekniklerinin inşaat KOBİ leri tarafından yaygın olarak kullanılmasını teşvik edecek yolların geliştirilmesine katkıda bulunacak araştırmalar, sektör düzeyinde kaynakların daha verimli kullanılması, israfının azaltılması ve karlılığın artırılması açısından önem taşımaktadır. Girişimciliğe ve KOBİ lere ilişkin literatür, firma sahiplerinin (girişimcilerin) kişisel özelliklerinin bu firmalardaki yönetim kurgusunu ve uygulamalarını büyük firmalara kıyasla çok daha fazla etkilediğini; firma sahibi ile yöneticisinin çoğunlukla aynı kişi olmasının girişimcilerin kişisel özellikleri ile firma özelliklerini özdeşleştirdiğini ortaya koymaktadır. KOBİ sahibi firmasının her türlü sorunuyla, çalışanlarıyla ve müşterileriyle bire bir ilgilenen, zamanın hemen tamamını firmasının idaresi ile geçiren, büyük firmalardan farklı olarak yönetici, uzman ve danışman gibi farklı aktörlerin rollerini çoğunlukla tek başına üstlenen kişidir. İlgili literatür incelendiğinde, girişimcilerin fırsat kovalama, fırsatları hayata geçirme, yenilikçilik, risk üstlenme ve belirsizliğe tolerans gibi konularda daha yüksek eşiklere sahip olduklarınının ortaya konulduğu; bu özelliklerin firmaların başarısında belirleyici faktörler arasında yer aldığı görülmektedir. İnşaat KOBİ lerinde girişimcilerin özellikleri ile yönetim uygulamaları arasındaki özdeşliğin, pek çok yönetim alanı gibi, proje risk yönetimi için de geçerli olacağı savlanabilir. Literatür taraması, inşaat sektörü için bu konuda herhangi bir ampirik bulgu olmadığını göstermektedir. Tez çalışması, inşaat KOBİ lerindeki girişimcilerin risk alma eğilimi, belirsizliğe tolerans ve demografik özellikler gibi bireysel özelliklerinin, risk algılamalarını ve firmalarındaki risk yönetimi uygulamalarını nasıl etkilediğini belirlemeyi amaçlamıştır. Bu kapsamda inşaat KOBİ’lerinin sahiplerine/ortaklarına yönelik bir alan araştırması tasarlanmıştır. Araştırmanın nicel ve nitel bulguları, inşaat KOBİ’lerindeki girişimcilerin yapım projelerinde karşı karşıya kaldıkları çeşitli risk faktörlerine ilişkin algılamalarının belirsizliğe tolerans, riske eğilim ve yaş gibi demografik özelliklerle birlikte firma büyüklüğü gibi örgütsel değişkenlere bağlı olduğunu ortaya koymaktadır.

Construction is a risky industry it has a sophisticated structure which brings together various trades, there are numerious unpredictable factors, which may affect construction projects, each with unique characteristics. Controlling and minimizing the risk levels in construction projects, taking right actions against various risks, and reducing or eliminating the effects of risks are of great importance to prevent adding additional costs to budgeted project costs. On the other side, data received from Turkish Statistical Institute (TÜİK) show that small and medium sized construction enterprises (construction SMEs) constitute the majority of the establishments in the industry. Research studies that will help finding new ways to encourage SMEs in construction industry to use risk management applications and techniques prevalently are important to use resources more efficiently, reduce resource waste and increase profitability in the industry. Literature on entrepreneurship and SMEs demonstrates that company owners (entrepreneurs’) personal characteristics influence the management structure in these companies much more when compared to larger companies. A SME owner is a person who deals with every problem of his/her company, cares every single employee and customer, dedicates most of his/her time to manage the company and undertakes several roles such as executive, specialist and consultant unlike the general practice in large companies. Entrepreneurs have higher threshold levels in terms of pursuing and realizing opportunities, innovation, taking risks and tolerating uncertainty. This study presents the findings of a field survey, which aimed to demonstrate the relationship between risk perception and management in construction SMEs, and the characteristics of their owner-managers’ (entrepreneurs’) including risk propensity, ambiguity tolerance and various demographic variables Findings of study show that clear relationships exist between the above-listed variables.