Kirişli ve kirişsiz döşeme sistemlerinin yapı davranışına etkisi

Abstract

Deprem, yeraltındaki levhaların hareketleri sonucunda oluşan kırılmaların yeryüzünde oluşturduğu dalgalar olarak meydana gelmektedir. Geniş bölgelere yayılabilen bu dalgalar pek çok can ve mal kaybına neden olmaktadır. Engellenmesi mümkün olmayan bu doğa olayının sadece alınan önlemler ile etkisinin azalması sağlanabilmektedir. Yapı tasarımı yaparken mimari kaygıların yanı sıra öncelikli olarak deprem etkisinin göz önünde bulundurulması elzem bir durumdur. Yapı özellikleri belirlenirken taşıyıcı sistem seçimi ön planda tutulmaktadır. Seçilen taşıyıcı sistem yapının deprem etkisi altındaki davranışı için önem taşımaktadır. Döşeme sistemi seçimi de bu hususta dikkat edilmesi gereken bir konudur. Farklı döşeme sistemleri deprem etkisi altında farklı davranışlar sergilemekte olup bu davranışların bilinmesi gerekmektedir. Bu bağlamda döşeme sistemleri arasındaki davranış durumları bu tezde incelenecektir. Bu tez çalışması altı bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde teze giriş yapılmış olup konu hakkında genel bilgiler verilmiştir. Ayrıca, tezin kapsam ve amacı da bu bölümde yer almaktadır. İkinci bölümde döşeme sistemleri hakkında genel bilgiler yer almaktadır. Kirişli döşeme, dişli döşeme ve kirişsiz döşeme tiplerinin özellikleri ve kullanım alanları verilmiştir. Bu döşeme sistemlerinin avantajları ve dezavantajlarından bahsedilerek karşılaştırmalar yapılmıştır. Sonraki bölümde ise Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY 2018) hakkında bilgilere yer verilmiştir. Yönetmeliğe ait tasarım ve projelendirme esasları açıklanmış olup bina tasarımında deprem hesabından bahsedilmiştir. Bina tasarımında yapılması gereken kontroller de bu bölümde yer almaktadır. Dördüncü bölümde bina tasarımına ait veriler bulunmaktadır. Aynı kat planına sahip modeller belirlenip bu modeller için farklı döşeme sistemleri tasarlanmıştır. Her bir döşeme sistemi için seçilen taşıyıcı sistem boyutları verilmiştir. Bütün modeller perde + çerçeve sistem şeklinde seçilmiş olup kolon ve perde boyutları kıyaslama yapılabilmesi adına bütün modellerde aynı olacak şekilde belirlenmiştir. Toplamda 10 adet model bulunmakta olup bu modeller için tasarım yapılmış ve kontrollerin sağlandığı gösterilmiştir. Beşinci bölümde tüm modeller için analizlerden elde edilen bazı verilere yer verilmiştir. Her model için yapı periyotları, ağırlıkları, taban kesme kuvvetleri, en büyük yer değiştirmeler ve kat ötelemeleri elde edilmiş olup elde edilen değerler kıyas yapılabilmesi açısından grafiklere dökülmüştür. Ayrıca bir adet kolon belirlenip bu kolon için her bir modeldeki eksenel kuvvet, kesme kuvveti, eğilme momenti ve burulma momenti değerleri de grafik halinde verilmiştir. Altıncı bölümde ise bütün modeller için elde edilen veriler ışığında yapılan kıyaslamalarla ilgili sonuçlara yer verilmiştir. Her bir model için elde edilen analiz sonuçları yorumlanarak birbirleriyle kıyaslaması yapılmıştır. Bu kıyaslamalar sonucunda sürekli tablalı döşemeye sahip sistemlerin kirişli döşemeye en yakın sonuçları verdiği gözlemlenmiştir. Kirişsiz döşemeye sahip modellerin ve tablalı kirişsiz döşemeli sistemlerin kirişli ve sürekli tablalı modellere kıyasla deprem etkileri karşısında daha düşük performans sergilediği sonucuna varılmıştır. Son bölümde, bu tez çalışmasında yararlanılan kaynaklara yer verilmiştir.