İstanbul-Şile kumullarının manyetik ve sedimantolojik analizi: Paleoçevresel çıkarımlar

thumbnail.default.alt
Tarih
2022
Yazarlar
Yıldırım, Cengiz
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Özet
Kumullar sahip oldukları stratigrafik, manyetik ve kronolojik özellikleri ile Kuvaterner döneminde meydana gelen ortamsal (iklim, çevre) değişimlerle ilgili çıkarım yapılmasına imkân veren önemli çökel kayıtlarıdır. Bu çalışmada İstanbul'un Şile İlçesi'nin batısında bulunan Sofular Köyü'nün sahil kısmında yer alan falezler boyunca yüzlek veren 3 ayrı kesit boyunca paleosol ve kumul çökelleri incelenmiştir. Çevresel manyetik özellikleri analiz edilmiş ve Işık Uyarmalı Lüminesans (OSL) yöntemi ile tarihlendirilerek kronolojiler elde edilmiştir. Bir çökelim alanının karakteristik özellikleri tortunun bünyesine yansıdığından, ortamsal karşılaştırma amacıyla Passega Diyagramı çizilmiş olup, ortamsal anlamda kum ağırlıklı kesitler olduğu ve taneboyu analizi ile uyumlu olduğu görülmektedir. κlf (manyetik duyarlılık), ARM (Anhisteretik kalıntı mıknatıslanma), IRM (Eş-ısıl kalıntı mıknatıslanma) ve SIRM (Doymuş eş-ısıl kalıntı mıknatıslanma) gibi parametrelerin ölçümlerini içeren çevre manyetizması analizleri ile kesitler boyunca manyetik minerallerin yoğunluk ve tane boyu değişimleri incelenmiştir. Farklı derinliklerinde ani değişimler veya yüksek değerlerin ölçüldüğü bazı seviyelerde ölçülen yüksek manyetik duyarlılık ve kalıntı mıknatıslanma şiddetleri (NRM, ARM ve SIRM) kesit boyunca görece, manyetik minerallerin bu seviyelerde yoğunlaştığını açık olarak göstermektedir. Birinci ve ikinci kesitte çoğunlukla düşük olarak hesaplanan S-oranı bu iki kesitte üçüncü kesite oranla daha yüksek oranda yüksek koersiviteli manyetik minerallerin olduğunu göstermektedir. Yüksek HIRM değerleri de bu durumu desteklemektedir. Üçüncü kesitte elde edilen tane boyu analizleri bu kesit boyunca kil içeriğinin diğer iki kesite göre önemli derecede düşük olduğunu buna karşılık, kum içeriğinin en yüksek bu kesitte bulunduğunu göstermektedir. Diğer iki kesite oranla, üçüncü kesitte elde edilen düşük manyetik duyarlılık ve kalıntı mıknastıslanma şiddeti tane boyu analizi ile de desteklenen düşük kil içeriği ile ilişkilendirilmiştir. OSL analizlerinde çapraz tabakalı eolinitin hemen altında yer alan paleosol olan birinci kesitin yaşı 121.3±7.66 bin yıl, yine paleosol olan ikinci kesitin yaşı 54.94±3.77 bin yıl ve tamamı eolinitten oluşan üçüncü kesitin yaşı 139.1±22.46 bin yıl olarak belirlenmiştir. Birinci ve üçüncü kesitlerin denizel izotopik evre DİE 5, ikinci kesitin ise DİE 3'e karşılık geldiği görülmüştür. Bu veriler sahada buzullararası dönemde (DİE 5) kumul oluşumuna uygun iklim şartlarına sahip olduğunu göstermektedir. İkinci kesitin oluştuğu DİE 3'te yani 80 bin yıl önce başlayan buzul döneminin ortalarında bölgede toprak gelişimi için daha uygun ve kimyasal ayrışma için daha elverişli çevre koşullarının bulunduğuna işaret etmektedir.
Açıklama
Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2022
Anahtar kelimeler
kumul, İstanbul-Şile, sedimantolojik analiz, manyetik analiz
Alıntı