Amerikan Rüyasının Kent Dışı Yaşamdan Kent İçi Yaşama Dönüşümü

Abstract

Yirminci yüzyılda Amerika’da başlayıp “Amerikan Rüyası” ile de özdeşleştirilen, yüzyılın sonunda tüm dünyada ilgi görmeye başlayan, Kent Dışı Yaşam (Suburban Lifestyle yada Suburbia) olgusunu ve bileşenlerini inceleyerek başlayan bu çalışma, bu rüyanın ortaya çıkmasının sebepleri ve gelişimi üzerinde durduktan sonra, yüzyılın sonunda gelinen noktayla devam etmektedir. Kent dışı yaşamın topluma, çevreye ve bireylere getirdiği zararlara değinildikten ve bu yaşam olgusunun dünyadaki yayılımı gözlemlendikten sonra, Amerika’da yirminci yüzyılın sonlarında ilgi görmeye başlayan “New Urbanism” (Yeni Şehircilik) kavramı incelenmiştir. Çalışmada Amerika’dan “New Urbanism” örnekleri verilmiş ve bu yeni hareketin dünya üzerindeki yayılımı gözlemlenmiştir. Çalişmada öncelikle, Amerikan Rüyası ve bu rüyanın çevre üzerindeki etkilerini incelenmiştir. Amerikan Rüyası’nın bileşenleri arasında eşitlik, özgürlük, emniyet, yenilenme, hareketlilik ve kimlik vardır. Yıllar boyunca kent dışı yaşam kavramı Amerikan Rüyası ile özdeşleşmiş, belleklerde daha iyi yaşam seçeneği olarak yer etmiştir. Ancak yirminci yüzyılın sonlarına gelindiğinde kent dışı yaşamın dezavantajları da görülmeye başlanmış, kavram sorgulanmaya başlanmış ve alternatif yaşam arayışları başlamıştır. Amerikan halkı Kent Dışı Yaşam olgusunun yüksek bir bedeli olduğunun bilincine varmıştır. Bu bedelin içinde sağlık problemleri, şiddet oranının artması, güvenliğin azalması, doğanın tahrip edilmesi, doğal kaynakların israfı, toplumdan uzaklaşma ve soyutlanma sayılabilir. Toplum bu bilinçlenme ışıgında yeni arayışlara girmiş ve çözümlerden biri de şehre donüş, Yeni Şehircilik (New Urbanism) olarak düşünülmüştür. Yaşam tarzının, konut ve çevresi tercihlerinin kent dışından kent içine geçişi incelenmiştir. Yeni Şehirciliğin ana özellikleri arasında şehre geri dönüş, kullanım amaçları farklı yapıların bir araya getirilmesi (mixed-use neighborhoods), toplu taşımadan faydalanma, araba kullanımını azaltma, doğayı koruma, doğal kaynakları daha verimli kullanma, sosyal iletişimi arttırma, yapılaşma yoğunluğunu arttırma, farklı gelir gruplarını birbirlerine yaklaştırma ve güvenliği arttırma sayılabilir. Çalismanin ilerleyen bölümlerinde Yeni Şehircilik kavramının Avrupa ve Türkiye’deki benzerlerine bakılmıştır. Türkiye’de son yıllarda artan Residence’lar ilk bakişta benzer bir yaklaşim gibi algilanmakla birlikte, Yeni Şehirciliğin esaslari ile ters düşmektedir. Residence’lar yüksek gelir düzeyine hizmet sunmak amaçlı, bulunduğu çevreye bir değer katmayıp çevrenin değerinden faydalanan yapılaşmalardır. Gelir grupları tamamen ayrılmıştır. Oysa Yeni Şehircilik kavramının en önemli unsurlarından biri gelir gruplarının kaynaştırılması, insanların bir araya getirilmesidir. Türkiye’de ise durum çok farklıdır. Çalismanin sonunda, Kent İçi ve Kent Dışı Yaşam bileşenleri bir tablo içerisinde karşılaştırılmış, yaşam tercihlerinin dünü bugünü incelenmiş ve farklar göz önünde bulundurularak bundan sonrası için önerilerde bulunulmuştur. Ki bu öneri sadece esnek olabilmek, konut ve konut çevresi tercihlerinin hiç durmadan değişen, gelişen bir kavram olduğunu anlamak ve tasarimcilarin bu tercihleri, değişimleri yakından takip ederek kullanici istekleri dogrultusunda hareket etmeleridir.

The intent of this thesis is to analyze the housing and house environment trends in United States as well as in other countries including Turkey in the past several decades. In this study, themes of American Dream; individuality, equality, safety, privacy, freedom, renewal, mobility and identity is studied. It was believed for many decades that suburban lifestyle was synonymous with American Dream. In the late 20th Century, disadvantages of suburbia have been realized. Society started to understand that suburbia came with a high price, which includes but not limited to health problems, pollution, traffic, high housing costs, limited freedom, increasing crime rate and abuse of nature. The lifestyle and housing trends started to shift towards a new, redefined American Dream, New Urbanism. The philosophy behind New Urbanism is that communities should be built around mixed-use neighborhoods, with housing, jobs, stores and services within walking distance. Themes of New Urbanism; safety, contact, privacy, diversity and density is analyzed. At the end of the study, New Urbanism in other Cultures and Similar Developments in Turkey suc as the residences in Istanbul are discussed. Finally, as a conclusion, a comparison of Suburbia and New Urbanism, their themes, living environments and housing trends is made in a simple table to summarize the discussed issues in the study.