Öğrenme peyzajları: Okul bahçelerinin sürdürülebilirliğe dair öğrenme odaklı tasarımı, Antalya Muratpaşa ilçesi değerlendirmesi

Abstract

Çocuk ve doğa bağlantısı sürdürülebilir davranışların oluşabilmesiyle doğrudan ilişkilidir, ancak çoğu şehirde bu bağlantı yetersizdir. Bireylerde çevresel farkındalığın oluşması, ancak doğaya yakınlık ve gündelik yaşamda sürdürülebilir davranışların deneyimlenmesi ile mümkündür. Bu nedenle öğrenme alanlarının yaşamın içinde konumlanması ve enformel öğrenme süreci önemli bir konu olarak karşımıza çıkar. Öğrenme alanlarının tasarımı sadece tasarım disipliniyle ilişkili değildir. Alternatif öğrenme süreçleri, disiplinler arası merceklerle tartışılması gereken bu "arada duran" alanın altını çizmektedir. Tez çalışması; tasarım, enformel öğrenme, eğitim teorileri ve sürdürülebilirlik arasında durmaktadır. Enformel öğrenme, bilgiyi gündelik yaşamın içinde paylaşarak ve deneyimleyerek öğrenme süreçlerini gerektirir. Eğitim alanları artık yalnızca geleneksel tasarım ilkeleriyle ya da estetik ve mekânsal değerlerle değil; müfredat tasarımı, sürdürülebilir tasarım ve alternatif öğrenme süreçleriyle ilişkili şekilde ele alınmalıdır. Sürdürülebilirlik için ve sürdürülebilirliğe dair öğrenme, enformel öğrenmeyi teşvik eder, günlük kullanımları ve gözlemleri öğrenme sürecine dahil eder ve sürdürülebilir bir gelecek için ekolojik temelli alışkanlıklar geliştirme potansiyeline sahiptir. Bu nedenle okul bahçeleri, sadece mekânsal kriterlerle birer bahçe olarak değil, aynı zamanda çocukların sürdürülebilirlik hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olacak şekilde müfredat ve ekoloji ile bağlantılar oluşturan ve gündelik yaşamda doğa ile çocuklar arasında bağlar kuran yaklaşımlarla birer "öğrenme peyzajı" olarak yorumlanmalıdır. Tasarımcılar ve eğitim yöneticileri de bu "arada duran" alanı, uygulamaya dayalı, deneyimsel çalışmalar ve süreçlerle yorumlamalıdır. Çalışma bu anlamda kritik bir öneme sahiptir, öğrencilerin okul bahçelerini tasarladıkları sürdürülebilir tasarım temelli bir müfredat ile deneyimsel ve uygulamaya dayalı bir süreç paylaşır. Bu çalışma tezin pilot çalışma bölümünü oluşturur; müfredat tasarımı, eğitim teorileri, mekânsal tasarım ve sürdürülebilirlik konularını "Okul Bahçeni Tasarla" (OBT) çevrimiçi atölyeleri altında bir araya getirir. Antalya Muratpaşa'da bir ortaokul iş birliğiyle gerçekleşen süreç çok paydaşlı bir yapıdadır. Öte yandan saha araştırması, okul bahçelerinin açık hava öğrenimi anlamındaki durumunu ortaya koymayı amaçlar ve Muratpaşa ilçesindeki ortaokulların tamamının bahçe analizlerini ortaya koyar. Pilot çalışmanın deneyimsel ve uygulamaya dayalı süreci alan çalışması ile desteklenir. Pilot çalışmanın ortaya koyduğu sonuçlar paralelinde öğrenme peyzajı olarak ele alınan okul bahçelerinin ivedilikle çok disiplinli okumalara ve yaklaşımlara ihtiyacı vardır. Bu sadece tasarım disiplini ile değil, ülkesel ölçekte eğitim yöneticilerinin çok boyutlu ve çok disiplinli yaklaşımlarıyla mümkündür. Araştırma öncelikle; eğitim ve tasarım alanlarında okul bahçesi ve öğrenme peyzajları özelinde yeni bir tartışma açmayı amaçlamaktadır. Bu konu çeşitli disiplinleri harmanlayarak ulusal düzeyde ele alınmalıdır. İkinci olarak; gelecekteki çalışmalar için alternatif öğrenme, sürdürülebilirlik hakkında öğrenme ve okul bahçesi tasarımını harmanlayan deneyime dayalı bir süreç ortaya koymayı amaçlamaktadır. Öğrenme sürecini ve gündelik yaşamı birbirinden ayıramayız. Bu nedenle, bu araştırma, disiplinler arası yaklaşımlar gerektiren ve gelişmekte olan bir konu olan "öğrenme peyzajları" paralelinde okul bahçelerinde sürdürülebilir öğrenme programları ve tasarımlarına odaklanmaktadır. Müfredat tasarımı, mekânsal tasarım, enformel öğrenme ve ekolojik tasarım temalarını birleştirmeyi ve "Okul Bahçeni Tasarla" atölyelerinde uygulamaya dayalı süreçleri açıklamayı amaçlamaktadır. Bu katılımcı ve uygulamalı proje birden fazla paydaşı bünyesinde barındırmakta ve bu çok katmanlı yapıyı kendi süreci içinde ortaya koymaktadır. Tez, çocukların sürdürülebilirliği öğrenmelerine yardımcı olacak okul bahçesi tasarımları hakkında yeni bir tartışma başlatmayı ve bu öğrenme peyzajlarının ilkelerini araştırıp tartışmaya açmayı amaçlamaktadır. İkinci olarak araştırma, bu alanların ele alınması, çok paydaşlı süreçlerin tasarlanması, katılımcı ve deneyimsel bir proje deneyimi ve bu sürece çeşitli disiplinlerin dahil edilmesi konusunda çeşitli öneriler sunmaktadır.