Taksim Topçu Kışlası Ve Yakın Çevresinin Tarihsel Dönüşümü

Abstract

Bu tez, Taksim Topçu Kışlası’nı tek yapı niteliğinde ele alarak irdelemekten ziyade, çevresi ve var olduğu dönemdeki şehir hayatındaki yeriyle etkileşimlerini araştırmaktadır. Kışlanın yer aldığı Beyoğlu bölgesi, kışlanın yaklaşık yüz elli yıllık hayatı boyunca oldukça değişmiş ve gelişmiş, İstanbul’un önemli bir tarihi merkezi haline gelmiştir. Bu dönüşümde, Taksim Kışlası’nın ve Talimhane Meydanı’nın fiziki boyutları ve kışlanın mimarisinin farklı işlevlere elverişli olmasının etkisi büyüktür. Kışlanın hayatı Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi’ne yayıldığından, çalışma her iki dönemin sosyal ve politik koşullarını incelemiştir. Özellikle Cumhuriyet Döneminde kışlanın tamamen işlevinin değiştirilerek stadyum olarak kullanılmasıyla başlayıp yıkımına kadar giden süreçteki planlama ve kararlar önemli görülmüştür. 1936’da Henri Prost’un hazırladığı İstanbul Nazım Planı’nda kışlanın yıkılması öngörülerek, kışlanın arazisi imar planındaki temel kararlardan birisini teşkil eden 2 No’lu parkın başlangıç noktası olarak seçilmiştir. İmar planının uygulamasını başlatan dönemin İstanbul valisi Lütfi Kırdar ve cumhurbaşkanı İsmet İnönü, İstanbul’daki büyük yıkımların ilk adımlarını atmışlardır. Kışlanın yıkımından sonra yerine yapılan o zamanki adıyla İnönü Gezisi ve Taksim Meydanı düzenlemesi, askeri geçit törenlerinin tertiplenmesi amacıyla hızlı bir şekilde oluşturulmuştur. II.Dünya Savaşı koşullarında Avrupa’daki askeri güçlerin baskın rolü, savaşa katılmamasına rağmen Türkiye’ye de yansımış, koruma bilinci ve şehircilik kültürünün tartışılmasına olanak vermemiştir.

This study, More than examining the Taksim Artillary Barracks as an individual fact, researches mostly the interactions between its daily life and surroundings. Beyoğlu district where the barracks was built in, had changed and developed widely during the whole life of the barracks that means one hundred and fifty years. Beyoğlu became one of the most important historical centers of Istanbul. The influences of this transformation can be traced on the dimensions and architectural characteristics of the Taksim Artillary Barracks and Talimhane Fields (this area was used for military trainings) besides being conformable for different functions. As the life of the barracks had spreaded through Ottoman and Republic Period, this study examined both of these two period’s social and politic conditions. In 1936, according to the first Site Plan for Istanbul which Henri Prost had prepared, Taksim Artillary Barracks was planned to be demolished and the big parcel of the building was thought to be the starting point of Park Number 2. In this period the governor of Istanbul was Lütfi Kırdar and the president of the republic was İsmet İnönü. They both had the first steps together about the important and massive destructions in Istanbul, according to Prost’s plan. After destruction of the barracks, Taksim Square and Gezi Park (İnönü Gezisi was the former name) were arranged very quickly to organize military ceremonies. The dominant role of military forces during the II. World War reflected to Türkiye although the country has not attended the war, thus there were no possibilities to discuss town planning culture and an awarness for preservation.