Ulaştırma Modelinde Özel Otomobil Ve Toplu Taşıma Atamalarının Birleştirilmesi

Abstract

Ulaştırma modellerinin en önemli aşamalarından birisi atama aşamasıdır. Bu aşamada bölgeler arasında özel otomobille yapılan yolculukları gösteren özel otomobil matrisi karayolu ağına, toplu taşıma ile yapılan yolculukları gösteren yolculuk matrisi de toplu taşıma ağına atanır. Bu iki atama genellikle birbirinden bağımsız olarak yapılır. Bu tezin konusu, birbirleriyle etkileşimi olan bu iki atamanın birleştirilmesi için bir yöntemin araştırılmasıdır. Geliştirilen yöntemde öncelikle, karayolu ağının bağlantılarının yol kapasiteleri o bağlantıdan geçen toplu taşıma hatlarındaki araç sayılarına göre azaltılır. Böylece, herhangi bir karayolu bağlantısında toplu taşıma araçlarının kullandığı kapasite toplam kapasiteden çıkarılarak özel otomobiller için kullanılacak kapasite belirlenmiş olur. Özel otomobil ataması yapıldıktan sonra yeni kapasitelerle yüklenmiş karayolu ağındaki hızlar toplu taşıma ataması için bağlantı hızları olarak alınır. Ancak, toplu taşıma araçlarının duraklardaki duruş kalkışından dolayı süre kayıplarını hesaba katmak amacıyla toplu taşıma bağlantılarının ortalama ticari hızları özel otomobil ataması sonucunda elde edilen hızlar birden küçük bir katsayı ile çarpılarak belirlenir. Toplu taşıma atamasından bulunan yolcu sayılarına göre kapasiteler yeniden hesaplanır. Yeni kapasitelere göre karayolu ataması tekrarlanır ve bulunan hızlar toplu taşıma atamasına girdi hızlar olarak alınır. Bu ardışık yaklaşım algoritmanın sonlandırılması için öngörülen belirli ölçütler sağlanana kadar devam eder. Ardışık atamaların sonlandırılması için üç ölçüt kullanılmıştır. 1) Maksimum adım sayısı. 2) Birbirini izleyen iki atamada atanmış karayolu ağındaki hız değerleri arasındaki farklar. 3) Birbirini izleyen iki atamada atanmış toplu taşıma ağındaki yolcu sayıları arasındaki farklar. Bu farklar yeteri kadar küçük olduğu zaman atama sonlandırılır. Bu şekilde toplu taşıma ve özel otomobil atamaları ardışık bir yaklaşımla birleştirilmiş olmaktadır. Bu çalışmada geliştirilen algoritma Eskişehir ulaştırma sistemine uygulanarak elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir.

One of the most important steps in modelling transport is the assignment of trips. In this step, private car trip matrix among different zones is assigned to the highway network, and transit trip matrix among different zones is assigned to transit network. These two assignments are done seperetely from each other. The subject of this thesis is to find a way for combining of the two assignments. In the developed solution, the steps are as follows: First, in higway network, capacities are decreased according to their usage by transit lines. The decrease in the capacity is equal to the capacity used by the transit line vehicles per PCU. The remaining capacities are determined as the capacities for private car assignment. The private car assignment is done with the new capacities. Speed values of the loaded highway network are taken as the input speeds for transit network. Transit vehicles have to stop in many times on their route, so their avarege speeds, taken from the output data of the highway network, are multiplied by a number less then 1. Capacity values for the highway network are recalculated according to the number of transit vehicles. The number of transit vehicles are determined from the number of travelers using transit lines. According to the new capacity values, private car network is reloadded. The speeds from the output data of the private car assignment are taken as the input data for the transit assignment. This prosedure is repeated until certain criteria are satisfied. These criteria are: 1) Maximum iteration number. 2) The difference between link speeds of highway network in two consecutive steps. 3) The difference between link volumes of the transit network in two consecutive steps. When the differences become small enough, the iterative algorithm is terminated. As a result, transit and private car assignments are combined in an iterative approach. The developed algorithm is applied on city ‘Eskişehir’ and the solutions are discussed.