Osmanlı İmparatorluğu’nun 1910 Münih “İslam Sanatının Şaheserleri” Sergisi’ne Katılımı: Arşiv Belgeleri, Eserler Ve Etkileri

Abstract

Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1910 Münih ?İslam Sanatının Şaheserleri? Sergisi'ne katılımını ve aynı dönemde Osmanlı entelektüel çevrelerinde şekillenen İslam sanatı algılayışını konu almaktadır. 19. yüzyılda değişen siyasi ve kültürel ortamda Osmanlı İmparatorluğu'nun, ?kendi? kültürel mirası ile ?milli? imajını yaratma olgusunu incelemeyi hedeflemektedir. 19. yüzyılda başlayan endüstri odaklı dünya sergilerinde farklı kültürlerin karşılaşması, aynı yüzyılın sonunda İslam sanatını esas alan sergilere de zemin hazırlamıştır. Endüstri devrimi sonrası gelişen sömürgecilik hareketleri ve oryantalizmin etkileri ile Batı'da İslam sanatına karşı bir ilgi doğmuştur. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu dünya sergilerine katılarak kendi kültürel geçmişine ait koleksiyonları dünyaya tanıtma konusunda çaba harcamıştır. İslam sanatı sergileri arasında en kapsamlısı olan 1910 Münih Sergisi, bu anlamda Osmanlı İmparatorluğu için önemli bir yere sahiptir. 20. yüzyıl başlarında oluşan İslam sanatı koleksiyonu ile Osmanlı Devleti bu sergide, sahip olduğu zenginliği daha yetkin bir şekilde sunma fırsatı bulmuştur. Tez çalışmasında başlıca özgün kaynak olarak, arşiv belgeleri kullanılmıştır. Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri Arşivi'nden elde edilen resmi yazışmalardan, sergi sürecine dair bilgiler toplanmıştır. Bu bilgiler doğrultusunda sergiye gönderilen eserlerin ve bu eserlerin seçildiği kurumların günümüzdeki durumları ele alınmıştır. Münih Sergisi İslam eserleri temelinde Almanya'nın sanat, ticaret ve kültür önderliği iddiası ile Osmanlı İmparatorluğu'nun müzecilik, kimlik tanımlaması ve Batılılaşma alanlarındaki çabalarını buluşturmuştur.

This study portrays the Ottoman Empire?s participation in the 1910 Munich Exhibition, ?The Masterpieces of Islamic Art,? and the perception of the Islamic art in the Ottoman intellectual milieu. Thus, it aims to analyze the Empire?s construction of its cultural heritage and ?national? image in the 19th century?s changing political and cultural atmosphere. In the 19th century, the encounter of different cultures in the industry-oriented exhibitions paved the way for exhibitions focusing specificly on Islamic art. The colonialist movements and orientalist influences after the Industrial Revolution created an interest in the West for the Islamic art. In this period, Ottoman Empire participated in the world exhibitions to introduce its cultural heritage through exhibiting its collections. The 1910 Munich Exhibition, being the most comprehensive among the exhibitions on Islamic art, is significant for the Ottoman Empire in this sense. With the emergence of its Islamic art collection at the beginning of 20th century, the Empire had the opportunity to exhibit its riches in a more effective way in this exhibition. In this study, the archival materials are used as the primary sources. The official correspondances from the Ottoman Archives of the Turkish Prime Ministry and the Archives of the Istanbul Archeology Museums provided the information for the exhibition process. In line with these, this study also focuses on the present conditon of the artworks exhibited in Munich as well as the institutions from where these works had been selected. The Munich Exhibition brought together Germany?s claims of leadership in the arts, culture and trade in the Islamic art with the Ottoman Empire?s attempts for museology, identity construction and Westernization.