Diyagram: Mimarlıkta Bir Düşünme, Tasarlama Ve Temsil Aracı

Abstract

Bu çalışma, mimari tasarım yaklaşımlarının yakın geçmişine yapılan diyagram odaklı bir yolculuktur. Bu yoğun alanı anlamaya ve değerlendirmeye yönelik bir yorum çalışmasıdır. Diyagram ve diyagramlarla tasarımın izleri 19.yüzyıla kadar sürülebilmektedir. Farklı dönemlerde mimari tasarım yaklaşımlarının gittiği yönlere göre birbirinden farklı karakterde temsil araçlarının ve diyagramların kullanıldığı görülmektedir. Fakat 1990’ların ortalarından beri diyagramlar hem teoride hem de öncü uygulamalar içinde yoğun olarak ve geniş bir işlev skalasında kullanılmaktadır. Diyagramlar, temsili olmak için üretilmezler. Daha çok bileşenler arasındaki ilişkiler, bir bütünün oluşum mantığı, işleyiş mantığı gibi mekanizmalar önermek üzerine kuruludur. Karmaşık durumları ve koşulları deşifre ederek, bileşenlerine ayırmaya, bunları önerdiği ilişki modelleriyle ortaya koymaya yararlar. Bu durumda diyagramlar düşünme, tasarlama araçlarıdır. Temsil amaçlı üretilmemiş olsalar bile özelleşmiş imgeler olarak mimarlıkta önemli temsil biçimleridir. Tezde araştırmanın zeminini oluşturan mimari temsil araçlarına kısaca değinilmekte, düşünce sistemimizin ve anlama mekanizmamızın temsille nasıl ilişkili olduğu tartışılmakta, diyagramın bu temsiller içindeki yeri araştırılmakta, diyagramın teorik olarak nasıl işlevleri olduğu ve hangi mekanizmaları çalıştırdığı incelenmekte, şimdiye kadar mimari tasarımda bazı kullanılma stratejileri anlatılmakta, dönüştürücü güçlerine göre kümelenen diyagramlar karşılaştırılarak diyagramatik tasarımın potansiyeli ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır. Diyagramatik yaklaşım, temelde mimarlığın köklerine karşı bir harekettir denilebilir. Mimarlıkta kanonlara, ikonlara, tipolojilere, ideal plan kompozisyonlarına, şık kütle hareketlerine, buradan türeyen cephe tasarımlarına karşı durur ve bunların sorgulanmasını sağlar. Diyagramatik tasarım, tasarım sürecinin alışılmış rutinlerini değiştiren bir yaklaşım olarak düşünülmektedir.

This study is a journey to the near past of the architectural design approaches focusing on diagrams. It is a trial of interpretation oriented towards understanding and evaluating the existing matter. The use of diagrams as a design tool can be traced back to 19th century. Since mid 1990’s they are used intensively both in theory and avantgarde practices. Diagrams are produced to suggest mechanisms of relations between the parts, an inner formation logic or operational logic for a whole. They serve to code and decode complex conditions, to filter these conditions into components and to use them within some relational models. In this case, the diagram is both a thinking and representation tool. Even though they are not produced to be representative, they are important representation types in architecture as specified images. In the dissertation, I briefly touch on the architectural representation tools which provide the base of the research, discuss the relationship of our understanding/cognition with representations, search diagram’s place amongst other representation forms, investigate its theoretical functions and the mechanisms it utilizes, explain some near past diagrammatic design strategies, discuss the potentials of the diagrammatic approach by some comparison between diagrams grouped according to their transforming abilities. The diagrammatic approach is an act against the roots of architecture. It is considered to alter the common routines of the design process, proliferating new outcomes.