Türkiye'de yer alan lojistik merkezlerin yer uygunluklarının değerlendirilmesi için bir yöntem önerisi

Abstract

Türkiye, sahip olduğu coğrafi konum sebebiyle Avrupa ve Asya arasındaki ulaşım bağlantısını sağlayan bir köprü niteliğindedir. Orta Doğu ve Asya ülkeleri ile Avrupa ülkeleri arasındaki ulaşım koridorlarının birçoğuna ülkemiz sahiplik yapmaktadır. Bu durum Türkiye'nin uluslararası ticaretteki rolünü oldukça önemli bir hale getirmektedir. Ülkemizin sahip olduğu bu potansiyeli en iyi şekilde kullanabilmesi için, doğru yatırımlar ile ihracat kapasitesi arttırılmalı ve ülke gelirine katkıda bulunacak adımlar atılmalıdır. Lojistik merkezler, uluslararası ticaret faaliyetleri üzerinde hem maliyet hem de süre açısından olumlu etkiye sahiptir. Lojistik merkezler, birçok lojistik faaliyetin aynı yerde yapılabildiği geniş alana sahip tesislerdir. Merkezlerin bulundukları konum, bu tesislerin çalışma kapasitesini doğrudan etkiler. Yatırım maliyeti olarak oldukça yüksek değere sahip olan lojistik merkezlerin yer seçim kararları, ülke ekonomisine etkisi açısından çok kritik bir öneme sahiptir. Yanlış verilmiş bir karar, ülke ekonomisine zarar verir ve kaynakların boşa harcanmasına sebep olur. Yer seçimi aşamasında karar mercileri, yapılan uzun araştırmalar ve analizler sonucu bir plan ortaya koyar. Bu aşamada yapılan araştırmalar, lojistik merkezin kurulması planlanan bölgenin ekonomik şartlarını, sosyal faktörlerini, çevre durumunu, işgücü potansiyelini, ulaşım ağlarıyla olan ilişkiyi ve arazi şartlarını göz önüne alır. Ülkemizde yapılan ve yapılması planlanan lojistik merkezlerin, Ulaştırma Mühendisliği açısından uygunluklarının incelenmesi, ileride yapılacak olan çalışmalar için de bir gösterge olabilir. Lojistik merkezlerin yer seçiminde etkili olan birçok farklı faktör vardır. Bu faktörler arasında hangisinin en önemli yere sahip olduğunu belirlemek adına bu çalışma kapsamında alanında uzman kişilerle bir anket çalışması yapılmıştır. Yapılan bu anket sonucunda belirlenen en önemli faktör üzerinde yoğunlaşarak bir yer seçim ve uygunluk karşılaştırması yöntemi belirlemek amaçlanmıştır. Bu yöntem kapsamında lojistik merkezlerin yer uygunluklarının belirlenmesi aşamasında Coğrafi Bilgi Sistemlerinden faydalanılmıştır. Yeryüzünde bir konumu bulunan iki nesne arasındaki konumsal ilişkiyi en iyi şekilde ortaya koymak adına bu metot seçilmiştir. Yapılan konumsal sorgulamalar sonucunda elde edilen veriler, anketlerden elde edilen veriler ile harmanlanarak bir puanlama sistemi oluşturulmuştur. Bu puanlama sistemi yardımıyla da ülkemizde yer alan lojistik merkezler arasında uzmanların görüşlerinden faydalanarak bir kıyaslama yapılması sağlanmıştır. Yapılan karşılaştırmalar sonucunda ise lojistik merkezler yer uygunluklarına göre sınıflandırılmıştır. Bu yöntem aynı zamanda yeni kurulması planlanan bir lojistik merkezin yer seçim aşamasında da kullanılabilecektir. Alternatifler bu yöntem sayesinde en uygun seçeneklere indirgenerek bir çalışma yapılmasına imkan sağlanacaktır.