1980 Sonrası İstanbul Mimarlığında Kitsch Olgusu

Abstract

Bu çalışmada, 1980 sonrasında İstanbul mimarlığında kentsel çevreyi olumsuz yönde etkileyen kitsch binaların ortaya çıkmasına neden olan sosyo-kültürel yapıda ve mimarlık anlayışında gerçekleşen değişimler ele alınmıştır. Sonuç olarak, kitsch kavramı için yapılan tanımlara denk düştüğü varsayılan örneklerle de çalışma desteklenmiştir. Kitsch kavramının tanımı çok zor olmasına rağmen kitsch özellikleri taşıyan bir nesne ya da bir mimarlık ürünü ile karşılaşılınca bunu kitsch diye niteleyebilmek oldukça kolaydır. Bu kavramın tanımını yapabilmek için öncelikle kavrama estetik ve ahlaksal daha sonra da sosyo-kültürel açıdan yaklaşılmaktadır. Kitsch uygulamalar için zemin hazırlayan modern sonrası mimarlık ortamında, modern mimarlığa getirilen, eleştiriler, bu dönemde öne çıkan kavramlar ve belirginleşen yaklaşımlar değerlendirilmiştir. Son bölümde de mimarlık ortamındaki değişimlerin kitsch’e dönüştüğü dört farklı işleve sahip mimarlık ürünü ele alınmıştır. Sonuç olarak belli bir seviyede görgü ve estetik bilgisi olmayan, gösterişe, abartıya, süse düşkün, eğitim düzeyi sınırlı olan tasarımcılar ve kullanıcıların biraraya gelmesiyle kitsch ortaya çıkmaktadır. 1980 sonrasında özellikle bu tip binaların çoğalması ile kentsel doku büyük oranda zarar görmekte, maddi ya da manevi kaynaklar boş süsler adına tüketilmektedir.

In this study, the changes that took place in socio-cultural structure and the architectural vision that caused kitsch buildings to reveal İstanbul architecture effect the urban environment after 1980, are taken under examination. As a result of this examination, the study is backed up with examples that are assumed to be kitsch because of their similarities with the definition of “Kitsch Concept”. Although the definition of kitsch is a challenge, it is fairly easy to identify a kitsch object or an architectural product when encountered. In order to define this concept, firstly aesthetic-moral and then socio-cultural approaches are used. The criticisms that have been brought to modern architecture on particular subjects, the concepts that are revealed during the time and the approaches that become clear, in the post-modern architectual environment that has formed sort of a base for kitsch applications, are evaluated. Four examples of the changes in the architectural environment that has transformed to kitsch are examined in the last part. As a conclusion, when men who don’t have a certain level of manners and aestethic knowledge and who adore pretension, exaggeration, ornament, besides have a low level of education comes together as a user and as a designer, kitsch appears as the final product. After 1980, the increase in the number of buildings that are especially built in this sense, seriously damages the urban environment and physical or moral sources are wasted in the name of senseless ornaments.