İstanbul'da paylaşımlı e-scooter ve toplu taşıma sistemlerinin ilişkisi: Seyahat davranışları üzerinden bir inceleme

Abstract

Çalışma kapsamında, kullanım sıklığı ile kullanım amacı arasında ki-kare testi uygulanmış ve aralarında anlamlı bir fark elde edilmiştir. Buna göre kullanım amacı zorunlu yolculuğunun tamamı olan ve toplu taşımaya aktarma yapan e-scooter kullanıcılarının, kullanım sıklığının düzenli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İstanbul'da paylaşımlı e-scooterların kullanımıyla ilgili problemlere bakıldığında, kullanıcıların deneyimlerine göre yüksek oranda trafikte sürüş tehlikesi problemiyle karşı karşıya oldukları görülmektedir. Daha sonra ise altyapı eksikliği ve sürüşlerde güvensiz hissetme ikincil sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. E-scooterların toplu ve diğer ulaşım türleriyle arasındaki türel değişim durumuna bakıldığında, e-scooterlar yürümenin yerini ve yürümeye göre daha düşük bir oranda da taksilerin yerini almaktadır. Toplu taşıma araçlarının yerini alma durumuna bakıldığında, taksinin yerini alma oranına yakın seviyede paylaşımlı e-scooterların otobüs ve minibüslerin yerini aldığı sonucuna ulaşılmaktadır. Hangi ulaşım türleriyle yolculuklarını birleştirdiklerine bakıldığında ise e-scooterların tek başına en yüksek oranda yürüme yolculukları ile birleştirildiği ortaya çıkmıştır. Toplu taşıma araçlarıyla yolculukların birleştirilmesi durumuna bakıldığında, e-scooterların yürümeyle olan ilişkisinin toplu taşıma ulaşım türlerine göre ilişkisinden daha yoğun olduğunu görülmektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda, paylaşımlı e-scooterlar trafikteki diğer motorlu araçlara kıyasla daha az karbon salımı olan, olumsuz çevresel etkilerin azalmasına katkıda bulunan, hızlı, çevre dostu ve pratik bir ulaşım çözümü olarak karşımıza çıkmaktadır. Paylaşımlı e-scooterlar toplu taşıma sistemlerine entegre edildiğinde kentsel hareketliliğe olumlu yönde katkılar sağlayabilir. Paylaşımlı e-scooterlar toplu taşıma sistemleriyle birlikte kullanıldığında ilk ve son kilometre sorununun olduğu kısa mesafelerde hızlı, pratik, esnek ulaşım imkânı sağlamaktadır. Bunun için toplu taşıma sistemleri ile e-scooterlar arasındaki ulaşım altyapısını düzenlemek ve e-scooter yolculuklarını güvenli hale getirmek önemlidir. Bu amaçla toplu taşıma duraklarındaki e-scooter park yerleri düzenlenmeli ve park halindeki e-scooterlar yayaların veya diğer kent sakinlerinin erişilebilirliğine engel olmamalıdır. İstanbul'da paylaşımlı e-scooter kullanım amacının daha çok eğlence amaçlı olmasının sebeplerine bakıldığında altyapı ve güvenlik eksikliğe çözüm bulunması sonucu, toplu taşımaya aktarma amacıyla kullananların ve zorunlu yolculuklarının tamamında e-scooter kullananların sayısı arttırılabilir. Paylaşımlı e-scooter kullanan ve kullanmayanların e-scooterlar hakkındaki olumsuz algılarının önüne geçmek, kullanıcı sayısını arttırmak, e-scooterların toplu taşıma ile kullanımını arttırmak, cinsiyet ve gelir eşitsizliği farkını kapatmak için en başta altyapı ve güvenlik problemlerinin önüne geçmek gerekmektedir. E-scooterların geleceği ile ilgili katılımcıların algılarına bakıldığında görüşler çoğunlukla olumludur. Bu olumlu görüşler e-scooterların toplu taşıma bağlantılarının güçlendirilmesi ve doğru stratejiler uygulanmasıyla e-scooterların gelişimi açısından daha da ileriye taşınabilir. Bu tez çalışması ile trafik sıkışıklığının yüksek olduğu İstanbul'da seyahat süresini kısaltan, hızlı ve esnek ulaşım imkânı sağlayan paylaşımlı e-scooterların toplu taşıma sistemleriyle entegre edilmesi sonucu e-scooterlar alternatif bir ulaşım çözümü olarak görülebilir.