Larisa (Buruncuk) Kazıları: Tarihçe, Bürokrasi Ve Mimari Buluntulara İlişkin Bilgiler

Abstract

Bu çalışmada, bir Osmanlı ve Cumhuriyet kazısı olan Larisa (Buruncuk) çalışmalarının tarihçesi, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti bürokrasisi üzerinden anlatılmaya çalışılmış ayrıca Larisa'da ortaya çıkarılan mimari buluntulara ilişkin bilgiler derlenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde Larisa'nın hem tarihsel ve stratejik önemi, hem de buluntularının erken Yunan sanatı içindeki yeri üzerinde durulmuştur. Başbakanlık Osmanlı Arşivleri ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri arşivinde yer alan yazışmalar ışığında yaklaşık kırk yıllık kazı ve araştırma süreci aydınlatılmaya çalışılmış ve buluntularla ilgili nasıl bir yol izlendiği incelenmiştir. Daha sonra, Larisa'nın mimari buluntularının hangi müzelere dağılmış olduğu tespit edilmiş ve İstanbul, İzmir ve Stockholm'de korunan mimari buluntu gruplarının özellikle sayısal durumu ele alınmıştır. Ortaya çıkarılan eserlerin nitelikleri mümkün olduğu oranda Larisa'daki yapılarla kurulmuş ilişkiler çerçevesinde- tanıtılmıştır. Çalışmada eserlere yönelik değerlendirme (ör. karşılaştırma, tarihleme) yapılmamış, mevcut çalışmalarla ilgili derleme yapılmıştır. Bu çalışmanın iki amacı vardır. Bunlardan biri Osmanlı döneminde başlayıp Cumhuriyet döneminde devam eden bir kazının tarihçesini aydınlatarak bürokratik/hukuksal anlamda ne gibi süreçlerden geçildiğini Larisa örneği bağlamında açıklamak, diğeri ise Larisa'nın erken Yunan sanatı için nasıl bir önem taşıdığını buluntular üzerinden ortaya koymaktır. Son olarak Larisa ile ilgili çalışmalar uzun bir süre yalnızca 1940-41 ve 42 tarihlerinde çıkan üç yayınla sınırlı kalmıştır. Bu sebeple bu çalışmanın, şu an yürütülen yüzey araştırmalarına ve daha sonraki çalışmalara bir başvuru kaynağı teşkil etmesi de amaçlanmaktadır.

This study tries to explicate the history of Larisa excavations over the bureaucracy of Ottoman Empire and Republic of Turkey, since the excavations have been established during both Ottoman Empire and Republic of Turkey era. Furthermore, this study compiles the information regarding discovered architectural finds in Larisa. First part of the study emphasizes historical and strategical importance of Larisa, as well as the standing of finds in early ages of Greek art. This part explains 40 years of excavation and research process in the light of correspondence which presents in Prime Ministry's Ottoman Archives and Archives of Istanbul Archeological Museums and examines the way how the finds are analyzed. Later on, this study specifies the distribution of architectural finds of Larisa to which museums and discusses especially in quantitative manner of architectural finds which preserved in Istanbul, Izmir, Stockholm. The characteristics of the revealed pieces are also introduced to the utmost relation with the structures in Larisa. This study does not evaluate pieces (i.e. comparison, dating) but collects the related available works. This study has two main purposes. Initially, aim of the study is to expound the history of excavation which started in Ottoman era and continued in Republican era with its process of bureaucratic/judicial perspectives using Larisa as an instance. The other purpose is to propound how important is the finds of Larisa for early Greek art. Eventually, the studies concerning Larisa were limited with three publications which are published in 1940-41 and '42. Therefore, this study aims to be a reference for the ongoing field surveys and for future works and researches.