Konut Ve Çevresindeki Mekansal Oluşumlar, Kültür Etkeni: Türkmenistan

Abstract

Türkmenistan’da konut mekanı ve konut iç mekan donatıları bugünkü durumlarına gelene kadar yoğun bir değişim süreci göstermiştir. 19. yüzyılın sonunda Sovyet dönemi ile başlayan yerleşik hayat döneminde batılı yaşama biçimleri, zaman içinde kısmen yerleşmiş ve kimi yerlerde geleneksel biçimlerin yerini almıştır. Türkmenistan’da konut kültürü, çoğu yönden batılı örneklere benzer gözükse de hala sıkı sıkı korunan bazı geleneksel biçimler, terk edilemeyen alışkanlıklar vardır. Hem batılı hem de geleneksel biçimler kimi zaman aynen korunarak, kimi zaman da değişime uğrayarak, hatta bozularak kullanılmaktadır. Ortak geçmişe sahip Türk ve Türkmen toplumları arasında konut kültüründe ortak bazı noktalar olduğu gözlemlenmiştir. Orta Asya kökenli her iki ulusunda günümüz konut yaşamlarında göçebe kültürün izlerinden söz etmek mümkündür. Ancak, bu benzerlik Türkiye’nin kırsalı ile Türkmenistan’ın kentli profili arasında bir benzerlik şeklinde düşünülmelidir. Sonuç olarak; Türkmenistan’da günümüz konut kültürü ve iç mekan biçimlenmesi ve donatılarının, Batılı ve geleneksel formların her ikisine de benzer ve her ikisinden de farklı yönleri ile kendine özgü bir kompozisyon oluşturduğudur. Geleneksel toplumdan, modern topluma geçiş henüz tamamlanamamıştır. Ama uzun bir yol katedilmiştir. Konut iç mekan ve donatılarındaki değişim bu modernleşmenin sonucu olduğu gibi aynı zamanda önemli bir ölçütüdür.

In Turkmenistan residence and inside accessories changed drastically. At late 19th century, with the Soviet regime “a settled” and more western lifestyle was accepted and sometimes this new life style took over traditional forms. Even though the housing culture in Turkmenistan may seem to be similar to western models there are still protected traditional forms and unforsaken habits. Both western and traditional manners are performed sometimes without a change sometimes with modifications and sometimes even with corruption. The housing cultures of Turkish and Turkmen communities have common attributes due to shared historical roots. It is quite visible the effects of nomadic culture to housing style that comes from the middle Asian roots. Nevertheless this resemblance should be considered as a likeness between Turkish rural community and Turkmenistan urban profile. In conclusion today’s Turkmenistan’s dwelling culture, inside forming and accessories constituted its unique composition with both similarities and distinctions to western and traditional manners. Moving from the traditional society to the modern society has not completed yet. However, considerable distance is preceded. The changing of inside dwelling and accessories is both the result and criterion of modernizing.