Kamu Yararı Bağlamında Kamusal Mekanlarda Bir Yayalaştırma Örneği: Eminönü Tarihi Yarımada (hobyar Mahallesi Ve Çevresi) Yayalaştırma Projesi

Abstract

Kamu yararı kavramı farklı disiplinler tarafından çalışmakta ancak kesin bir tanıma ulaşılamamaktadır. Kavramın tam olarak tanımlanamaması uygulama çalışmalarında çelişkilere yol açmakta ve sahip olduğu etik ve siyasal nedenlerinden ötürü doğru koşullarda kullanılamamaktadır. Kent planlaması ve tasarımının en önemli dayanağını oluşturan kamu yararı kavramının uygulamalarda yetersiz kalması kentlerin gelişiminde olumsuzluklara neden olmaktadır. Kentlerde meydana gelen değişimler planlama ve tasarım uygulamalarını etkilemekte ve bu değişimler sonucunda kamusal mekanlar etkilenmektedir. Bu etkilerin sonucunda kamusal mekanlar kullanım amaçlarından uzaklaşmakta, geçiş bölgeleri veya atıl alanlar olarak kullanılmaya başlamaktadı. Bu nedenle idari ve yerel yönetimler yeni politikalar oluşturarak alanlarda çeşitli uygulamalar ile bu sorunları çözmeye çalışmaktadır. Yaya alanlarında uygulanan yayalaştırma düzenlemeleri de bu uygulamaların başında gelmektedir. Dünya ve Türkiye örneklerinde yayalaştırma düzenlemelerinin kentlerde aktif yaşam alanları ve kamusal mekanlar sağladığı gözlemlenmektedir. Bu bağlamda planlama ve kentsel tasarım düzenlemelerinde yaya yollarının kamu yararı ilkesi ile düşünülerek planlanlanması gerekliliği oldukça önemlidir. Bu tez çalışmasında yaya alanlarının günümüzde sadece geçiş bölgesi olarak kullanılmakta olduğu ve kentsel kamusal mekan özelliklerini taşımadığı ve ayrıca kamu yararı özelliklerini göstermediği vurgulanmaktadır. İstanbul’un en önemli tarihi alanlarından olan Eminönü Hobyar Mahallesinde uygulanan yayalaştırma projesi kapsamında incelenen tez çalışmasında anket ve gözlem yoluyla değerlendirme alanı incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda kamu yararının ön plana çıkarılması gerektiği, kamusal mekanların tasarlanma süreçlerinde tüm katılım araçlarını kullanma zorunluluğu ve alanı kullanan tüm kesimlere hitap etmesi gerekliliği ön plana çıkmaktadır. Ortaya çıkan kararların kentsel tasarımın müdahale araçlarına etki edebildiği ölçüde kente ve topluma fayda sağlayabileceği bir gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır.

Although the concept of public interest is being studied by varios disciplines, it doesn’t have a specific definition. The lack of understanding the concept brings about conflicts both theoretically and in terms of how it empirically informs our understanding of this resource. As a result, the concept of public interest is not being used correctly because of its ethic and political dimensions. As generating one of the most important basis for urban planing and urban design, the deficiency of the implementation of public interest causes negative impacts on urban development. The changes forming in the urban space affect the planning and design implementations, and public space is influenced as a result of these issues. Thus, public spaces are not utilized as intended and become inactive or transition spaces. Therefore, local governments try to solve these problems by generating new policies and various applications. Pedestrianization is one of the major tools of these applications. In different types of cases from the world and Turkey, it is observed that pedestrianization provides active living environments and public spaces in cities. In this context, it is crucial to plan the pedestrian ways by considering public interest principles in planning and urban design applications. This thesis emphasizes that the pedestrian spaces are only being used for transit purposes and do not carry or show the characteristics of urban public space and public interest. In this thesis, the area covering the pedestrianization project in Eminönü Hobyar Neighborhod, which is one of the most important historical districts of İstanbul, has been analyzed by survey and observation on site. The results of the empirical study show that, in the process of designing public spaces; all the participation tools have to be used, the space must appeal to all users and public interest has to be emphasized. The fact that; emerging decisions are only able to provide urban and public benefit to the extent of their effect on urban design implementation tools, surfaces as a reality.