İstanbul Daki Tarihi Parkların Günümüz Kullanım İşlevleri Açısından İrdelenmesi

Abstract

İstanbul önemli bir tarihi geçmişe sahip olması nedeniyle birçok tarihi yapı ve alanları içinde barındırmaktadır. Bu alanlarda yer alan tarihi park ve bahçelerin de değişen sosyal ve fiziksel koşullardan etkilenmesi ve bu etkilerin bir sonucu olarak değişime uğraması söz konusudur. Bu tezin amacı; İstanbul’daki tarihi parkların günümüze kadar ulaşırken nasıl bir değişim süreci geçirdiğinin, bu süreçten nasıl, ne şekilde etkilendiğinin ve günümüzdeki kullanım işlevlerinin belirlenmesidir. Bu belirleme yapılırken tarihi parklar; saray ve kasır bahçeleri, mesire alanları ve korular olarak sınıflandırılmıştır. Bu sınıflara ait üç farklı örnek, tarihi gelişim süreci açısından ve yapılan düzenleme çalışmaları günümüzdeki kullanım işlevleri açısından incelenmiştir. Bu örneklerden birincisi, saray bahçeleri sınıfında yer alan, İstanbul’un tarihi mekanları denilince ilk aklımıza gelen Topkapı Sarayı ve Gülhane Parkı’dır. İkinci olarak hem kasır bahçeleri sınıfına hem de mesire alanları sınıfına giren; Sadabad Kasrı, üçüncü olarak ise korular sınıfında; Büyük ve Küçük Çamlıca Korusu’na incelenmiştir. Araştırmanın son bölümünde ise, İstanbul’daki tarihi park ve bahçeler için elde edilen kaynak bilgiler ışığında Topkapı Sarayı ve Gülhane Parkı, Sadabad Kasrı, Büyük ve Küçük Çamlıca Koruları için hazırlanan proje çalışmaları günümüz kullanım işlevleri açısından irdelenip “tarihi mekanlarda peyzaj düzenleme ilkeleri” doğrultusunda düzenlenip düzenlenmediği değerlendirilerek söz konusu tarihi parklar için sonuçlar ve öneriler ortaya konulmuştur.

As a city with a huge historical past, the city of Istanbul contains such historical buildings and places. These historical parks and gardens have inevitably been affected by the changes of social and physical conditions and they have changed as a result of these effects. The aim of this thesis is to determine the evolution process of these historical parks; how did they change under such different circumstances in time and to identify the nowadays usage functions. While determining these, historical parks have been classified as ‘palace garden’, ‘grassland garden’ and ‘the meadow’. Three different examples from these classes have been analyzed from the view of historical development process and design works analyzed from the view of present-day’s usage functions. The First one of these examples is Topkapı Palace and Gülhane Park, which is classified as palace garden and it occurs as the first palace to think of in the history of Istanbul. Secondly, Sadabad Grassland, which is both in grassland gardens and recreational areas class and thirdly in meadow class: Large and Small Çamlıca Meadow has been analyzed. In the last part of the study, under the light of the knowledge about the historical parks and gardens of Istanbul; the study that prepared for The Topkapı Palace and Gülhane Park, Sadabad Grassland, Large and Small Çamlıca Meadows, scrutinized if the analyze works have been made under the rules of nowadays Landscape Design principles or not and then results put forward and the proposals have been made.