Kentsel Tasarımda Pasif Sistem Kullanımı: Milas Örneği

Abstract

Bu çalışmada, iklim, güneş, rüzgar ve gün ışınımı potansiyellerinin kentsel ölçekteki yeri ve önemi pasif sistemler kavramı kapsamında incelenmiştir. Pasif sistemler temel alınarak yapılan çalışmada, pasif sistemlerin kent ölçeğindeki önemi, uygulama stratejilerine ve yapılacak çalışmalara kaynak olması amacıyla bu konudaki teorik bilgilere değinilmiştir. Pasif sistem kavramı açıklanarak, tasarımda kullanılacak temel analizler ve kavramlar hakkında bilgi verilmiş, kent ölçeğinde pasif sistem stratejileri açıklanmış; yoğunluk, yer seçimi, yapılaşma formu, sokak yapısı, peyzaj gibi etmenlerin pasif ısıtma ve soğutma üzerindeki etkileri irdelenmiştir. Çalışma; iklimsel, doğa temelli verilerin iyi analiz edilmesi ve bu analizler kullanılarak hazırlanmış tasarım çalışmaları ile mekanik enerji bağımlılığının azaltılabileceğini öngörmektedir. Literatür taraması sonucunda elde edilen teorik bilgiler seçilen örnek ile ilişkilendirilmiş ve pasif sistem kullanımı Milas yerleşimi üzerinde sorgulanmıştır. Çalışma; enerjinin etkin kullanımıyla kent mekanında optimum konfor sağlamaya dönük en önemli etmenin pasif sistemlerin kullanımı olduğunu varsaymaktadır. Doğanın potansiyelleri ile tasarımı birleştirmesi, tasarımcıyı yerel iklimin etkin kullanımına teşvik etmesi, mekanik enerji bağımlılığını azaltması, kaynakların etkin kullanması ve yerin kimliğini ortaya çıkarması bağlamında bu çalışma önemli sonuçlar üretmiştir. Çalışma 5 bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümü çalışmanın ana hatlarının ortaya konduğu giriş bölümünden oluşmaktadır. Çalışmanın ikinci kısmında, iklim ve iklim bileşenleri ile ilgili temel kavramlar ve analizler ile tasarımcının bu analiz yöntemlerini nasıl kullanacağına dair bilgilere değinilmiştir. Üçüncü bölümde, tarihsel süreç içerisinde yerleşimlerin pasif sistem kullanımı ele alınmış, geleneksel yerleşimlerin pasif ısıtma ve soğutma sağlamak amacı ile geliştirdiği çözümler ortaya konulmuştur. Çalışmanın dördüncü bölümünde geleneksel tarihi yerleşimlerden elde edilmiş bilgilerden derlenen kentsel pasif stratejilere değinilmiştir. Güneş, rüzgar gibi etmenlerden optimum fayda sağlayacak kentsel pasif sistem stratejilerine değinilen bölümde; kent formu ve yoğunluğu, uygun yer seçimi ve yönlenim, yapılaşma formu, sokak yönlendirmesi, güneş hacmi ve peyzaj düzenlemesi gibi tasarım araçlarının pasif iklimlendirme üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise geleneksel yerleşim dokusuna sahip olan Milas yerleşimi pasif iklimlendirme stratejileri açısından değerlendirilmiş, geleneksel yerleşimlerin pasif iklimlendirme sağlanacak şekilde tasarlandığı ortaya konmuştur.

Rapid urban growth has caused various environmental problems and introduced us with new concepts. In this rapid growth process, resources are used unconsciously and unprotectedly. In contrast to traditional settlements modern settlements preferred mechanical methods to natural ones, using modern technology for maximum output instead of optimum usage of natural resources passively. As a result, built environments faced new problems; such as greenhouse effects, ozone depletion, and environmental pollution. Natural environment, the comfort of urban life, human psychology and also health is affected negatively by these problems. Owing to the fact that natural data is not taken into account and not evaluated as essential, we need more energy in controlling the human effect on climate in our modern life. This has resulted in uncomfortable and unhealthy environments in urban areas. Whereas, the most important factor in shaping the traditional settlements is nature, and the passive usage of natural resources such as sun, wind and light. In view of the fact that most of our problems are caused by built environments and the human domination of nature for energy resources, it can be easily seen that the solution must be found in a nature-based approach. Although there is research and practices using passive systems such as passive house at building scale, there is limited number of comprehensive studies at urban scale. Therefore, this study concerns nature-based strategies in urban environment. Existing research and applications about passive systems in the building scale are important guidelines for the study, which is an attempt for a comprehensive study on passive systems at urban scale. The aims of this thesis are; to define the problems of urban areas related with nature, to define the passive system and its relations with urban design, to indicate the necessity of using passive systems as a design element, to indicate the relationship between energy efficiency and passive systems, to evaluate vernacular architecture and living beings’ adaptation to be inspired, to describe passive system strategies at urban scale in detail, and to create detailed theoretical output about passive system to use as an urban design guideline. Beside the theoretical framework, there will be a review of an existing area that if these passive strategies is used or not. For this reason, on the chosen example theoretical knowledge will be evaluated in the context of passive systems. According to passive system strategies, which will be gained by literature survey, passive strategies will be evaluated. The study comprised of five chapters; -The first part is an introductory chapter for the articulation of general approach, -The second chapter mentions about the basic terms with analyses about climate and climate constituents and the possible utilization of these analyses in the design process. -The third expands on the historiography of passive system utilization and articulates the solutions for passive heating and cooling strategies conducted in by traditional settlements. -In the fourth chapter, study elaborates urban passive strategies that have been compiled from traditional historical settlements, which is based on benefiting from factors like sun and wind on the optimum level. To articulate the potentials and effects of design tools on passive climatization like; • urban form and density, • proper locating and orientation, • form of fabrication, • street orientation, • solar volume and • landscape design is the main aim of this chapter. In the last chapter, the study takes Milas as a case study, which has traditional settlement fabric and evaluates the role and importance of passive climatization strategies in the traditional settlements. Milas is preferred as a settlement because of its proper location and comfortable microclimatic condition. Its traditional settlement fabric expose that it is shaped by passive climatization strategies. Urban form and density, proper locating and orientation, form of fabrication, street orientation, solar volume and landscape design are used as a design tools on passive climatization in Milas traditional settlement.