Türkiye Nin Bölgelerarası Farklılıklarına Demografik Geçiş Kuramı Çerçevesinden Bir Bakış

Abstract

Türkiye’nin nüfus yapısı giderek gelişmiş ülkelerinkine benzemeye başlamıştır. Türkiye’nin demografik değişim sürecini başlatan doğurganlık oranının düşmesi sadece nüfus artış hızının yavaşlamasına neden olmamakta, aynı zamanda nüfusun yapısında da çok ciddi değişimlere yol açmaktadır. Demografik geçiş teorisi yüksek doğurganlık ve yüksek ölüm oranlarının hüküm sürdüğü bir durumdan ,doğumların bilinçli olarak kontrol edildiği ve ölüm oranlarının düşmüş olduğu yeni bir duruma geçişi ifade etmektedir. Yapılan araştırmalar temel olarak Türkiye’nin sürekli büyüyen ve genç nüfus yapısının dönüşüme uğradığını,nüfusun giderek yaşlandığını göstermektedir.Bütününde giderek yaşlanan bir nüfus yapısına sahip olan Türkiye’nin bazı bölgeleri ilk aşamada iken bazı bölgeleri ikinci aşamada ,bazı bölgeleri üçüncü aşamada ,bazıları ise son geçiş aşamasındadırlar.’Bölgeleri arasında belirgin farklar gösteren Türkiye ,Demografik Geçiş Sürecinde de homojen bir yapı izlemeyecektir’ hipotezi ile yola çıkan bu çalışma bu farklı geçiş aşamalarına sahip bölgeleri tespit edecektir.Ayrıca demografik geçiş sürecinin Türkiye’de bölgelerarasında farklılaştığına ulaşarak, bu farklı bölgeler için olası riskler ve fırsatlar çeşitli planlama önerileri ile şehir ve bölge planlama disiplini açısından irdelenecektir. Demografik değişimin sunduğu fırsatlardan faydalanabilmek ve yol açtığı risklerden korunabilmek, doğru zamanda doğru politikaların doğru bölgelere uygulanması ile mümkün olacaktır. Türkiye’deki demografik dönüşüm sürecini bölgeler düzeyinde ele alıp, her bir bölge için muhtemel etkilerini irdeleyen bu çalışma,Türkiye’de yaşanacak olan demografik gelişmelerin ,yöneticilere, karar verme aşamasında nasıl yardımcı olabileceğine ışık tutacaktır.Ayrıca, bu çalışma bölgelerin nüfus olarak nereye gittiklerini görmeleri açısından ,demografik modellerin neresinde olduklarını görerek geleceği planlamaları açısından önemlidir. Yapılan araştırmalarda bugüne kadar yaşanan nüfusla ilgili değişimlerin ağırlıklı olarak geçmişte uygulanan nüfus politikalarından kaynaklanmadığı sonucuna ulaşılmıştır.Nüfus artışını sağlamak amaçlı belirlenen politikalar, nüfusu arttırmada başarılı olmadığı gibi ,nüfus artışını sınırlandırmaya yönelik belirlenen politikalar da nüfus artış hızını azaltmada başarılı olmamışlardır.Bugüne kadar nüfus hep bağımlı değişken olarak ele alınmış ve nüfusa yönelik müdahaleler yapılmıştır.Bu çalışmada nüfus bağımsız bir değişken olarak ele alınmış ve illerin yada bölgelerin mevcut yada olası nüfus yapısına ve özelliklerine göre planlama müdahalelerin yapılmasının gerekliliği ele alınmıştır.

Demographic structure of Turkey have started to resemble developed countries. Decreasing fertility rate which triggered Turkey’s process of demographic change not only caused the decreasing population growth rate but also caused critical changes in population structure. Demographic transition theory states transition from high fertility rate and high mortality rate to conscious controlled birth and low mortality rate. Researchers show that Turkey’s continously growing and young population structure has changed and population has increasingly aged.In general Turkey has aging population structure , some regions of Turkey is first stage, some of them is second ,some of them is third and some of them is last transition period.This study will set out with the hypothesis “Turkey which has distinct differences between regions ,will also not show a homogenous structure in Demographic Transition Period.Also this study will also determine oppurtunity and risks in city and regional planning dicipline by reaching differentiation of Turkey’s between regions. To take advantages of demographic change and to avoid risks , will be possible with implementing accurate politics in accurate time.The study that will take demographic transition in level of regions and examine possible effects for each region ,will set light to how demographic changes can help to managers while giving desicions.Also this study is important since to show regions how their future will be and to plan of regions the future by seeing where they take place in demographic models. According to researches, changes about population are not related with politics which were applied for changing the population growth rate.Both politics for increasing the population growth rate and decreasing the population growth rate were unsuccessfull.Until now population is always seen as dependent variable but population should be seen as independent variable instead of dependent variable.