İstanbul’da Kentsel Dönüşümün Sosyal Dışlanmaya Etkilerinin Değerlendirilmesi: Tarlabaşı Örneği

Abstract

Sosyal, fiziksel, ekonomik ve politik dinamiklerin iç içe geçtiği kent mekânı; zaman içerisinde politik ve sosyo-ekonomik dinamikler ile dönüşüme uğramaktadır. Daha derin ve dinamik bir yoksunluk olgusu olan sosyal dışlanma kavramı aktarılırken; kentsel dönüşümün uygulandığı alanın özel bir durumu olarak yoksunluğa maruz kalan diğer uç gruplar ele alınmıştır. Ayrıca çok boyutlu olarak sosyal dışlanmayı körükleyen etmenler olan; işsizlik, sosyal harcamalarda eksiklikler, eğitimsizlik ve kentleşme sürecine ait problem ve politikaların da sonuçları olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, İstanbul’da Tarlabaşı olarak bilinen bölgede gerçekleştirilmesi planlanan kentsel dönüşüm/yenileme projesinin hissedilen sosyal dışlanmaya etkilerinin analiz edilmesi ve değerlendirilmesidir. Tarlabaşı’nda sosyal dışlanmanın var olduğu ve sosyal dokuya önem verilmeden gerçekleştirilecek kentsel yenileştirmenin bu hissi derinleştireceği kanaatine varılmıştır. Bireylerin ait olduklarını düşündüklerin mekân ile kurdukları ilişkinin hissedilen sosyal dışlanma ile yakından ilişkili olduğu görülmüş ve farklı sınıfsal gruplar arasında farklı düzeylerde sosyal dışlanma hissedildiği sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, kişilerin demografik özelliklerdeki (mekânla kurulan ilişki, yaş, eğitim durumu, çalışma durumu, aylık gelir, sosyal güvencelilik durumu, ailede sürekli bakım gerektiren hasta olup olmaması, göçmenlik ya da mülkiyet) farklılaşmanın da hissedilen sosyal dışlanmanın düzeyini etkileyen etkenler arasında olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma ile daha kapsamlı bir yoksunluk olgusu olarak kabul edilen sosyal dışlanma ve bu dışlanmanın farklı boyutlarının üzerine önceki çalışmalardan faydalanılarak yazılmış kavramlarla bir derleme yapılması amaçlanmış ve kentsel dönüşüm/yenileme uygulamaları ile Tarlabaşı’nda var olan sosyal dışlanma olgusunun nasıl daha da derinleştiği göstermeye çalışılmıştır.

Urban space, compromised by the social, physical, economical and political dynamics, is transformed and reproduced with those dynamics. As the phenomenon of social exclusion that is a dynamic process of deeper deprivation is expounded, the other marginal groups faced with deprivation as a specific issue for the area of urban transformation was applied, are also considered in this study. The components strengthen the social exclusion process in multi-dimensionally, such as unemployment, lack of social expenditures, lack of education; policies of the urbanization process are evaluated as the impacts of the phenomenon of social exclusion. The aim of the study is to analyze and evaluate the urban transformation project’s effects on social exclusion in the area known as Tarlabaşı, Istanbul. As a conclusion there is social exclusion in Tarlabaşı and an implementation of a transformation project slighting the social pattern will deepen the feeling of social exclusion. The relation between individuals and their belonging to space is relevant to exclusion. Furthermore, different groups of demographic characteristics among people (by the relationship with space, age, education, employment status…etc.) are the factors that affect the level of perceived social exclusion. In brief, it is aimed with this study, to make a compilation on the phenomenon of social exclusion, that is accepted as a more complex deprivation process, and the different aspects of the phenomenon by using the previous studies, moreover, it is tried to show to what extent the phenomenon of social exclusion perceived in Tarlabaşı is deepened with the current urban transformation implications.