Biyokültürel evrim modeli: Müzik uygulamaları
Biyokültürel evrim modeli: Müzik uygulamaları
Dosyalar
Tarih
2023-09-08
Yazarlar
Artıktay, Güncel Gürsel
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Özet
Evrim, doğada gözlemlenebilen bir doğa yasasıdır ve evrim teorileri, evrimin nasıl işlediğini açıklamaya çalışan bir dizi bilimsel ifadedir. Darwin'in teorisi, doğal seçilim ve dallanan evrim fikriyle öne çıkmaktadır. Evrim ve evrimsel biyoloji, tüm türlerin ortak bir atadan geldiğini ortaya koyarak doğadaki değişimleri açıklamaya çalışır. Ancak evrim teorisi, tarihte "Sosyal Darwinizm "in manipülatif çıkarımıyla birlikte ırksal hiyerarşiyi meşrulaştırmak için kullanılmıştır. Kültürel evrim üzerine yapılan çalışmalar, müzik, ırk ve toplumun basitlikten karmaşıklığa (çoğunlukla doğudan batıya) doğru evrildiğini varsaymıştır. "Evrensel Darwinizm" ve "Darwinci Dinamikler" olarak kavramsallaştırılan evrim, sadece biyolojide değil, evrenin her alanında gerçekleşebilen bir doğa yasasıdır. Bilgisayar bilimlerinde kullanılan evrimsel algoritmalar ve memetik, kültürel DNA gibi kültürel evrim teorileri de aynı ilkeleri kullanır. Kültürel analiz, antropoloji, arkeoloji, ekonomi, psikoloji ve biyoloji gibi çeşitli disiplinlerde kültürel evrimi anlamaya yardımcı olur. Kültürel evrim çalışmaları, kültürel özelliklerin aktarımını ve kültürün evrimini anlamak için kullanılmıştır. Memetik ve kültürel DNA gibi kültürel evrim teorileri, kültürel aktarımı anlamak için evrimsel ilkeleri kullanır. Ancak bu teoriler kültürel özelliklerin evrimini tam olarak açıklayamamaktadır. "Biyokültürel Evrim" modeli, kültürel evrime modern sentez perspektifiyle yaklaşılması gerektiğini vurgulamaktadır. Ayrıca bilimsel disiplinler arasında çelişki olamayacağı ve doğrulanmış bilgilerin diğer alanlar için de geçerli olduğu belirtilmektedir. Model, insan evriminde sosyal, biyolojik ve ekolojik fırsatların iç içe geçtiğini öne sürüyor. Kültür ve biyoloji birbirini dönüştürdüğü için "kültür" yerine "biyokültür", kültürel ürünlere de "biyokültürel ürünler" denmesi öneriliyor. "Biyokültürel Evrim" modeli, biyokültürel ürünlerin karmaşık sistemlerdeki geri bildirim döngüleri yoluyla ortaya çıktığını öne sürmektedir. Karmaşık sistemler, bileşenlerinin yerel etkileşimlerinin bir sonucu olarak merkezi kontrol olmaksızın kendilerini organize eden ve ortaya çıkan fenomenler veya davranışlarla sonuçlanan sistemlerdir. Biyokültürel ürünler de organizmalar, beyinler ve sosyal yapılar gibi ekolojik, karmaşık, uyarlanabilir ve dinamik sistemlerde belirirler. Bu ürünler, geri bildirim döngülerinden etkilenerek evrim dinamiklerinde merkezi bir rol oynamaktadır. Biyolojik evrimden farklı olarak biyokültürel evrimde ortaya çıkan veri, enformasyon ve bilgi üretim aşamaları bilinçli seçilim süreçlerini de içerir. İnsanlar biyokültürel ürünler aracılığıyla seçilmiş bilgileri aktarırken, bu aktarım süreci hem anlık, tesadüfi ve amaçsız mutasyonlara hem de bilinçli, amaçlı ve tesadüfi olmayan mutasyonlara uğrayabilir. Karar verme mekanizmasının seçilim, çeşitlenme ve aktarım mekanizmaları üzerinde etkisi vardır. Model, biyokültürel ürünlerin karar mekanizmalarının seçilmesi, çeşitlendirilmesi ve uygulanması yoluyla evrimleştiğini öne sürmektedir. Bilginin aktarımı (modeldeki karşılığı: bilgi kalıpları) karmaşık ve değişken bir süreçtir. Örneğin model, enerji korunumunun, işlevsel bağlantıların ve aynı bilgi işleme süreçlerinin bilginin seçimi ve aktarımındaki rolünü vurgulamaktadır. Beynin enerjiyi koruma arzusu, işlevsel bağlantılar kurma ihtiyacı ve organizmalardaki aynı bilgi işleme süreçleri, bilginin seçimi ve aktarımında benzerlik eğilimini artıran faktörlerdir. Model, benzerlik ve aynılık arasında ayrım yapmakta ve bu ayrımın yaratıcılığa ve yeniliğe olanak sağladığını vurgulamaktadır. Model, biyokültürel ürünlerin seçimi ve aktarımı için bilgi kalıplarının eşleşmesinin gerekliliğini vurgular. Adaptasyon, ürünün hayatta kalmak için çevrenin baskı unsurlarıyla baş edebilme yeteneğidir ve adaptasyon çoğunlukla ürün bilgilerinin eşleşmesi ile gerçekleşir. Model, bir önceki ürüne bağlılığı koruyan kademeli değişikliklerin radikal değişikliklerden daha etkili olduğunu vurgulamaktadır. Model, biyokültürel ürünlerin seçimi ve aktarımı için sosyal etkileşimin önemini vurgulamaktadır. Sosyal etkileşim, karmaşık sistemlerde seçim sürecinin önemli bir parçasıdır ve sosyal biliş kavramını içerir. Karmaşık sosyal sistemlerde değişim sistemleri, inançlar, gelenekler ve davranışlar ancak sosyal bilişe sahip organizmaların etkileşimleriyle, herhangi bir merkezden talimat almadan, yerel olarak oluşturulan ağların geri bildirimi yoluyla belirir.
Açıklama
Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023
Anahtar kelimeler
Birlikte evrim,
Co-evolution,
Etnomüzikoloji,
Ethnomusicology,
Kültürel evrim,
Cultural evolution