Understanding epistemic injustice through speech act theory
Understanding epistemic injustice through speech act theory
Dosyalar
Tarih
2025-05-22
Yazarlar
Eroğlu, Berfin
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
ITU Institute of Science and Technology
Özet
Justice as a concept has always been a topic of debate in terms of what constitutes its nature and how it should be dealt with. Although almost every individual recognises its significance, how it should be distributed is contested. Throughout the history, different cultures and thinkers have attempted to reach to a definition of justice. Since it is a concept involving interpersonal affairs, many other concepts also come into play in understanding justice. Some of these concepts are virtue, equality, fairness and liberty and so forth. For a long time, justice was only considered as distributing goods and giving someone what they are due. As libertarian thinkers emerge, the concept of justice was shaped to integrate the assurance that while distributing goods, an individual's liberty would not be infringed. It is only relative recently that the social aspect of justice encompassing the emphasis on social identity has been incorporated in theories of justice. With this addition, theorists urge us to think about how one's social identity shapes their interactions with others including power, access to opportunities as an individual and one's treatment as an individual in civil and social institutions, not merely distribution of goods. With these developments in theories of justice, we are in a better position to appreciate justice as a broader concept rather than merely a legal or economic one. This thesis will attempt to establish a connection between Miranda Fricker's epistemic injustice and J. L. Austin's speech act theory. According to Fricker, epistemic injustice is an umbrella term referring to the wrong done to an individual's capacity as a knower due to identity prejudice. This contribution by Fricker paves the way to understand justice as not just distribution of epistemic or material goods but also epistemic credibility attribution based on an individual's social identity as well as how our social position shapes our interactions with others in terms of the treatment we receive. According to Fricker, epistemic injustice has two categories being testimonial and hermeneutical injustice. Although both of them stem from systemic and structural issues that target an individual in varied aspects of their lives due to unjustly deflated credibility attribution, testimonial injustice refers to dismissed assertions whereas hermeneutical injustice refers to being unable to make sense of or make one's social experiences intelligible to others due to a gap in hermeneutical resources. The framework put forth by Fricker gives us the sense that the former type of epistemic injustice is a linguistic/epistemic phenomenon whereas the latter seems to be a conceptual issue. For this reason, there have been attempts by some scholars to make a connection with different frameworks and theories in philosophy of language such as J. L. Austin's speech act theory, David Lewis's conversational scoreboard and Jennifer Hornsby, Rae Langton and David C. Spewak's silencing accounts. The second link the theoretical chain, namely Austin's speech act theory refers to the idea that each of our utterances constitutes a different sort of action. In other words, we perform certain acts with our words. According to Austin, there are three types of speech acts being locutionary acts, illocutionary acts and perlocutionary acts. In Austin's framework, locutionary acts refer to making sounds that have a sense and reference whereas illocutionary acts have a force that are performative in nature. When we perform an illocutionary act, we are doing that act in saying it. These types of acts have to have an uptake, namely being registered by the hearer, in order to be successful due to their conventional nature. Some of the categories of illocutionary acts are assertives, directives, declaratives and so forth. Since Fricker's testimonial injustice is based on assertions, only assertives are relevant in illocutionary acts for the purposes of this thesis. On the other hand, perlocutionary acts are unconventional acts that have an effect on the hearer whether done intentionally or not. This view is challenged by some scholars discussed in this thesis. These developments are significant to fully discover the nature of perlocutionary acts and how they can connect to hermeneutical injustice. Speech act theory was further developed by John Searle by extending the taxonomy of each property of speech act categories. Although Searle's extension is not relevant for the purposes of this thesis, his overall theory is significant in order to connect these speech acts to social reality as he puts forth. For Searle, illocutionary acts have a direction of fit flowing from words to the world and vice versa. Building on this, Searle argues social contract in a society is built through language, our speech acts shape our social realities. This is a useful insight to solidify the connection between hermeneutical injustice and speech acts. Although there are competing accounts on understanding speech acts in general, I take a middle ground approach between intentionalist and conventionalist accounts. Conventionalists argue that speech acts are performed to conform to linguistic and/or social conventions whereas intentionalists view speech acts as communicative intentions to provoke a response on hearers. Since we both need linguistic conventions to convey meanings while we also engage in conversations to invoke some sort of a response from our interlocutors, both accounts are crucial. Meanwhile, the phenomenon occurring when these acts fail is referred to as silencing in philosophy of language. While locutionary acts can be silenced by physically restraining someone from uttering something, illocutionary silencing, as explained by Jennifer Hornsby and Rae Langton, happens due to failure of uptake. On the other hand, perlocutionary silencing, as defined by David C. Spewak, refers to the inability of a speaker to achieve their perlocutionary goals by making the moves to influence a conversation. With all of these theoretical insights, this thesis will posit that hermeneutical injustice precedes testimonial injustice once perlocutionary silencing and the Lewisian conversational scoreboard is kept in mind. Although the connection between testimonial injustice and non-assertoric speech acts has been made by David C. Spewak, I wish to argue that the relationship between hermeneutical injustice and non-assertoric speech acts, especially perlocutionary acts, has been overlooked. While Fricker bases her theory on assertions in the cases of testimonial injustice, which are related to illocutionary acts within Austin's framework, Spewak challenges Fricker's emphasis on assertions within testimonial injustice. Therefore, while Spewak's contribution regarding the integration of non-assertoric speech acts as well as his coining of perlocutionary silencing prove useful, the link between non-assertoric speech acts and the second type of epistemic injustice, namely hermeneutical injustice, and how it can lead to silencing has not been a subject of any study as of yet. For this reason, I attempt to argue that if we take the conversational scoreboard account as proposed by David Lewis, which is an analogy that likens conversations to a game of baseball where each speaker follows the rules of the language game to shape conversational dynamics and add to the common ground, then we can see that hermeneutical injustice precedes testimonial injustice owing to the fact that speakers need common ground where they share common meanings and concepts to converse. If a speaker is unable to contribute to the meaning formation process due to identity prejudice directed at them, there occurs hermeneutical marginalisation. As Fricker argues, this hermeneutical marginalisation renders socially powerless groups, which are the subjects of this sort of marginalisation, unable to either make sense of their own experiences or make themselves intelligible to others for the gap in collective hermeneutical resources. I argue that if this is the case, then they are also unable to make the conversational moves to influence the conversation. Since conversations need a common ground and shared meanings, once there is a case of hermeneutical marginalisation resulting in hermeneutical injustice, then there is also a case of perlocutionary silencing. Seen in this way, we can see that when testimonial injustice takes place, it is not just dismissed assertions due to identity-based credibility deficit, as Fricker envisages, that cause epistemic harm. It is the lack of common ground and shared meanings due to exclusion of certain groups of interlocutors who are unable to make their voices heard due to identity prejudice against them.
Adalet kavramı, doğasının ne olduğu ve nasıl ele alınması gerektiği hususunda her zaman tartışmalara konu olmuştur. Neredeyse her birey onun önemini kabul etmekle birlikte, nasıl dağıtılması gerektiği konusunda fikir birliği yoktur. Tarih boyunca farklı kültürler ve düşünürler adaletin tanımına ulaşmaya çalışmıştır. Kişiler arası ilişkileri içeren bir kavram olması dolayısıyla adaletin anlaşılmasında birçok başka kavram da devreye girmektedir. Bu kavramlar arasında erdem, eşitlik, hakkaniyet ve özgürlük gibi değerler yer almaktadır. Uzun bir süre boyunca adalet, yalnızca kaynakların dağıtımı ve herkese hak ettiğinin verilmesi olarak değerlendirilmiştir. Ancak özgürlükçü düşünürlerin ortaya çıkmasıyla birlikte, adalet anlayışı bireylerin özgürlüklerinin mal ve değerlerin dağıtımı sırasında ihlal edilmemesini de içerecek şekilde yeniden şekillenmiştir. Görece yakın bir dönemde ise, sosyal kimlik vurgusunu içeren adaletin toplumsal yönü, adalet teorilerine dâhil edilmiştir. Bu genişleme ile birlikte teorisyenler, adaletin yalnızca mal ve değerlerin dağıtımıyla sınırlı olmadığını, bireylerin sosyal kimliklerinin, başkalarıyla olan ilişkilerini; iktidar, fırsatlara erişim ve sivil/toplumsal kurumlarda nasıl muamele gördükleri gibi açılardan nasıl şekillendirdiğini de düşünmemiz gerektiğini ileri sürmektedir. Adalet teorilerindeki bu gelişmelerle birlikte, adaleti yalnızca hukuki ya da ekonomik bir kavram olarak değil, çok daha geniş bir çerçevede değerlendirme imkânına sahip olmaktayız. Bu tez, Miranda Fricker'ın epistemik adaletsizlik kavramı ile J. L. Austin'in söz eylem kuramı arasında bir bağlantı kurmayı amaçlamaktadır. Fricker'a göre epistemik adaletsizlik, kimlik temelli önyargılar nedeniyle bireyin bir bilgi öznesi olarak yetisinin haksız şekilde zedelenmesi anlamına gelen üst bir kavramdır. Fricker'ın bu katkısı, adaleti yalnızca epistemik ya da maddi malların dağıtımı olarak değil, aynı zamanda sosyal kimliğe dayalı olarak bireye atfedilen bilgi değeri ve bu sosyal konumun kişiler arası ilişkilerde bireyin nasıl muamele gördüğünü şekillendirme biçimi üzerinden de değerlendirmemize olanak tanımaktadır. Fricker'a göre epistemik adaletsizlik iki ana kategoriye ayrılmaktadır: tanıksal(testimonial) adaletsizliği ve hermeneutik (yorumlayıcı) adaletsizlik. Her iki tür de sistematik ve yapısal sorunlardan kaynaklanmakta olup, bireyin farklı yaşam alanlarında, haksız bir şekilde değersizleştirilmiş bir güvenilirlik atfına maruz kalmasıyla ortaya çıkmaktadır. Tanıklık adaletsizliği, kişinin beyanlarının reddedilmesi durumunu ifade ederken, hermeneutik adaletsizlik ise bireyin kendi toplumsal deneyimlerini anlamlandıramaması ya da başkalarına anlaşılır kılmaktaki yetersizliği ifade etmektedir; bu da yorumlayıcı kaynaklardaki bir boşluktan ileri gelir. Fricker'ın sunduğu çerçeve, tanıklık adaletsizliğinin daha çok dilsel/epistemik bir olgu, hermeneutik adaletsizliğin ise kavramsal bir mesele olduğunu düşündürmektedir. Bu nedenle bazı düşünürler, bu olgular arasında dil felsefesi bağlamında J. L. Austin'in söz edimi kuramı, David Lewis'in konuşma skor tahtası modeli ve Jennifer Hornsby, Rae Langton ve David C. Spewak gibi düşünürlerin sessizleştirme (silencing) kuramlarıyla bağlantılar kurma girişimlerinde bulunmuştur. Bu kuramsal zincirin ikinci halkası olan Austin'in söz edimi kuramı, her bir sözümüzün belirli türde bir eylem (edim) olduğu düşüncesine dayanır. Başka bir ifadeyle, sözlerimiz aracılığıyla birtakım eylemler gerçekleştiririz. Austin'e göre üç tür söz eylemi bulunmaktadır: loküsyonel, illoküsyonel ve perloküsyonel eylemler. Loküsyonel eylemler, anlamlı ve referansa sahip seslerin çıkarılmasıdır. İlloküsyonel eylemler ise doğası gereği edimsel güce sahiptir; yani bir şeyi söyleyerek aynı zamanda o eylemi gerçekleştirmiş oluruz. Bu tür edimlerin başarılı olabilmesi için, geleneksel nitelikleri nedeniyle, muhatap tarafından kabul edilmesi (uptake) gerekmektedir. İlloküsyonel eylemlerin bazı kategorileri arasında önerme, yönlendirme, bildirim gibi türler bulunmaktadır. Fricker'ın tanıklık adaletsizliği iddialara dayandığı için, bu tez bağlamında yalnızca önerme niteliğindeki illoküsyonel eylemler dikkate alınmaktadır. Öte yandan, perloküsyonel eylemler, ister kasıtlı ister kasıtsız olsun, muhatap üzerinde bir etki oluşturan, geleneksel olmayan söz eylemleridir. Bu görüş bazı akademisyenler tarafından eleştirilmiş olup, bu tezde de tartışmaya açılacaktır. Bu tartışmalar, perloküsyonel edimlerin doğasını ve onların hermeneutik adaletsizlikle ilişkisini anlamak açısından önem arz etmektedir. Austin'in kuramı daha sonra John Searle tarafından, söz eylemlerinin her bir niteliği için bir sınıflandırma sistemi genişletilerek geliştirilmiştir. Her ne kadar Searle'ün bu katkısı doğrudan bu tez kapsamında yer almasa da, söz eylemlerinin toplumsal gerçeklikle ilişkilendirilmesinde sunduğu genel kuram önem taşımaktadır. Searle'e göre illoküsyonel eylemlerin bir uygunluk yönelimi (direction of fit) vardır; bu, sözlerden dünyaya ya da dünyadan sözlere doğru işleyen bir ilişkidir. Bu noktadan hareketle Searle, toplumsal sözleşmenin dil aracılığıyla inşa edildiğini ve söz eylemlerimizin toplumsal gerçeklikleri şekillendirdiğini savunur. Bu da hermeneutik adaletsizlik ile söz eylemleri arasındaki bağlantıyı sağlamlaştırmak adına yararlı bir bakış açısı sunar. Söz eylemlerinin doğasını anlamada farklı yaklaşımlar mevcut olsa da, bu tezde niyeti esas alan (intentionalist) ve gelenekselci (conventionalist) yaklaşımlar arasında orta yol bir duruş benimsenmektedir. Gelenekselciler, söz eylemlerinin dilsel/toplumsal geleneklere uygun şekilde yerine getirildiğini savunurken, niyetçilere göre ise söz edimleri muhatap üzerinde bir tepki yaratma amacı güder. Hem anlam iletmek için dilsel geleneklere ihtiyaç duyulması hem de konuşmalarda muhataplardan tepki beklenmesi, her iki yaklaşımın da dikkate alınmasını gerekli kılmaktadır. Söz eylemlerinin başarısızlığa uğradığı durumlar, dil felsefesinde sessizleştirme (silencing) olarak adlandırılmaktadır. Loküsyonel edimler fiziksel müdahale ile engellenebilirken, illoküsyonel sessizleştirme, Jennifer Hornsby ve Rae Langton'a göre, muhatabın söz edimi kayda almaması (uptake) nedeniyle meydana gelir. Perloküsyonel sessizleştirme ise David C. Spewak tarafından, konuşmacının konuşma aracılığıyla söylem üzerinde etki yaratma çabasının başarısızlığa uğraması olarak tanımlanır. Tüm bu kuramsal arka planla birlikte bu tez, David Lewis'in konuşma skor tahtası modelini ve perloküsyonel sessizleştirme kavramını dikkate alarak, hermeneutik adaletsizliğin tanıklık adaletsizliğinden önce geldiğini iddia etmektedir. Her ne kadar David C. Spewak, tanıklık adaletsizliğini yalnızca önerme niteliğindeki söz edimlerine indirgememek gerektiğini ileri sürmüş olsa da, hermeneutik adaletsizlik ile önerme dışı söz eylemleri, özellikle de perloküsyonel eylemler arasındaki ilişki henüz yeterince araştırılmamıştır. Fricker tanıklık adaletsizliği kuramını yalnızca iddialara dayandırırken, Spewak bu sınırlı yaklaşıma karşı çıkar. Ancak, Spewak'ın önerme dışı söz eylemlerini entegre etmesi ve perloküsyonel sessizleştirme kavramını ortaya koyması önemli olmakla birlikte, bu önerme dışı söz eylemlerinin ikinci tür epistemik adaletsizlik olan hermeneutik adaletsizlikle bağlantısı henüz incelenmemiştir. Bu nedenle, bu tez, Lewis'in konuşmaları beyzbol oyununa benzettiği ve her konuşmacının anlam üretiminde dil oyununun kurallarını izleyerek ortak bilgi zemini oluşturduğunu ileri sürdüğü modelinden hareketle, konuşmacıların anlam inşa sürecine kimlik temelli önyargılar nedeniyle katılamadığı durumlarda hermeneutik dışlanma yaşandığını ve bunun tanıklık adaletsizliğinden önce geldiğini ileri sürecektir. Fricker'ın belirttiği üzere, hermeneutik dışlanma, bu tür marjinalleştirmeye uğrayan toplumsal olarak güçsüz grupların, kendi deneyimlerini anlamlandırmalarını ve başkalarına açıklamalarını engelleyen kolektif yorumlayıcı kaynaklardaki boşluk nedeniyle meydana gelir. Bu durumun aynı zamanda, bu grupların konuşmayı etkileyecek söylemsel hamlelerde bulunamamalarına da yol açtığını savunmaktayım. Zira konuşmalar, ortak bir zemin ve paylaşılan anlamlar gerektirir; bu zemin, hermeneutik marjinalleşme sonucunda ortadan kalktığında, perloküsyonel sessizleştirme de kaçınılmaz hale gelir. Bu açıdan bakıldığında, tanıklık adaletsizliği, yalnızca Fricker'ın öne sürdüğü şekilde kimlik temelli güvenilirlik eksikliğiyle açıklanabilecek bir beyanın reddedilmesinden ibaret değildir; bunun ötesinde, belirli konuşmacı gruplarının önyargılar nedeniyle anlam oluşturma sürecine katılamaması, onların seslerini duyuramaması ve dolayısıyla ortak zemin dışında bırakılmaları da epistemik zarar üretmektedir.
Adalet kavramı, doğasının ne olduğu ve nasıl ele alınması gerektiği hususunda her zaman tartışmalara konu olmuştur. Neredeyse her birey onun önemini kabul etmekle birlikte, nasıl dağıtılması gerektiği konusunda fikir birliği yoktur. Tarih boyunca farklı kültürler ve düşünürler adaletin tanımına ulaşmaya çalışmıştır. Kişiler arası ilişkileri içeren bir kavram olması dolayısıyla adaletin anlaşılmasında birçok başka kavram da devreye girmektedir. Bu kavramlar arasında erdem, eşitlik, hakkaniyet ve özgürlük gibi değerler yer almaktadır. Uzun bir süre boyunca adalet, yalnızca kaynakların dağıtımı ve herkese hak ettiğinin verilmesi olarak değerlendirilmiştir. Ancak özgürlükçü düşünürlerin ortaya çıkmasıyla birlikte, adalet anlayışı bireylerin özgürlüklerinin mal ve değerlerin dağıtımı sırasında ihlal edilmemesini de içerecek şekilde yeniden şekillenmiştir. Görece yakın bir dönemde ise, sosyal kimlik vurgusunu içeren adaletin toplumsal yönü, adalet teorilerine dâhil edilmiştir. Bu genişleme ile birlikte teorisyenler, adaletin yalnızca mal ve değerlerin dağıtımıyla sınırlı olmadığını, bireylerin sosyal kimliklerinin, başkalarıyla olan ilişkilerini; iktidar, fırsatlara erişim ve sivil/toplumsal kurumlarda nasıl muamele gördükleri gibi açılardan nasıl şekillendirdiğini de düşünmemiz gerektiğini ileri sürmektedir. Adalet teorilerindeki bu gelişmelerle birlikte, adaleti yalnızca hukuki ya da ekonomik bir kavram olarak değil, çok daha geniş bir çerçevede değerlendirme imkânına sahip olmaktayız. Bu tez, Miranda Fricker'ın epistemik adaletsizlik kavramı ile J. L. Austin'in söz eylem kuramı arasında bir bağlantı kurmayı amaçlamaktadır. Fricker'a göre epistemik adaletsizlik, kimlik temelli önyargılar nedeniyle bireyin bir bilgi öznesi olarak yetisinin haksız şekilde zedelenmesi anlamına gelen üst bir kavramdır. Fricker'ın bu katkısı, adaleti yalnızca epistemik ya da maddi malların dağıtımı olarak değil, aynı zamanda sosyal kimliğe dayalı olarak bireye atfedilen bilgi değeri ve bu sosyal konumun kişiler arası ilişkilerde bireyin nasıl muamele gördüğünü şekillendirme biçimi üzerinden de değerlendirmemize olanak tanımaktadır. Fricker'a göre epistemik adaletsizlik iki ana kategoriye ayrılmaktadır: tanıksal(testimonial) adaletsizliği ve hermeneutik (yorumlayıcı) adaletsizlik. Her iki tür de sistematik ve yapısal sorunlardan kaynaklanmakta olup, bireyin farklı yaşam alanlarında, haksız bir şekilde değersizleştirilmiş bir güvenilirlik atfına maruz kalmasıyla ortaya çıkmaktadır. Tanıklık adaletsizliği, kişinin beyanlarının reddedilmesi durumunu ifade ederken, hermeneutik adaletsizlik ise bireyin kendi toplumsal deneyimlerini anlamlandıramaması ya da başkalarına anlaşılır kılmaktaki yetersizliği ifade etmektedir; bu da yorumlayıcı kaynaklardaki bir boşluktan ileri gelir. Fricker'ın sunduğu çerçeve, tanıklık adaletsizliğinin daha çok dilsel/epistemik bir olgu, hermeneutik adaletsizliğin ise kavramsal bir mesele olduğunu düşündürmektedir. Bu nedenle bazı düşünürler, bu olgular arasında dil felsefesi bağlamında J. L. Austin'in söz edimi kuramı, David Lewis'in konuşma skor tahtası modeli ve Jennifer Hornsby, Rae Langton ve David C. Spewak gibi düşünürlerin sessizleştirme (silencing) kuramlarıyla bağlantılar kurma girişimlerinde bulunmuştur. Bu kuramsal zincirin ikinci halkası olan Austin'in söz edimi kuramı, her bir sözümüzün belirli türde bir eylem (edim) olduğu düşüncesine dayanır. Başka bir ifadeyle, sözlerimiz aracılığıyla birtakım eylemler gerçekleştiririz. Austin'e göre üç tür söz eylemi bulunmaktadır: loküsyonel, illoküsyonel ve perloküsyonel eylemler. Loküsyonel eylemler, anlamlı ve referansa sahip seslerin çıkarılmasıdır. İlloküsyonel eylemler ise doğası gereği edimsel güce sahiptir; yani bir şeyi söyleyerek aynı zamanda o eylemi gerçekleştirmiş oluruz. Bu tür edimlerin başarılı olabilmesi için, geleneksel nitelikleri nedeniyle, muhatap tarafından kabul edilmesi (uptake) gerekmektedir. İlloküsyonel eylemlerin bazı kategorileri arasında önerme, yönlendirme, bildirim gibi türler bulunmaktadır. Fricker'ın tanıklık adaletsizliği iddialara dayandığı için, bu tez bağlamında yalnızca önerme niteliğindeki illoküsyonel eylemler dikkate alınmaktadır. Öte yandan, perloküsyonel eylemler, ister kasıtlı ister kasıtsız olsun, muhatap üzerinde bir etki oluşturan, geleneksel olmayan söz eylemleridir. Bu görüş bazı akademisyenler tarafından eleştirilmiş olup, bu tezde de tartışmaya açılacaktır. Bu tartışmalar, perloküsyonel edimlerin doğasını ve onların hermeneutik adaletsizlikle ilişkisini anlamak açısından önem arz etmektedir. Austin'in kuramı daha sonra John Searle tarafından, söz eylemlerinin her bir niteliği için bir sınıflandırma sistemi genişletilerek geliştirilmiştir. Her ne kadar Searle'ün bu katkısı doğrudan bu tez kapsamında yer almasa da, söz eylemlerinin toplumsal gerçeklikle ilişkilendirilmesinde sunduğu genel kuram önem taşımaktadır. Searle'e göre illoküsyonel eylemlerin bir uygunluk yönelimi (direction of fit) vardır; bu, sözlerden dünyaya ya da dünyadan sözlere doğru işleyen bir ilişkidir. Bu noktadan hareketle Searle, toplumsal sözleşmenin dil aracılığıyla inşa edildiğini ve söz eylemlerimizin toplumsal gerçeklikleri şekillendirdiğini savunur. Bu da hermeneutik adaletsizlik ile söz eylemleri arasındaki bağlantıyı sağlamlaştırmak adına yararlı bir bakış açısı sunar. Söz eylemlerinin doğasını anlamada farklı yaklaşımlar mevcut olsa da, bu tezde niyeti esas alan (intentionalist) ve gelenekselci (conventionalist) yaklaşımlar arasında orta yol bir duruş benimsenmektedir. Gelenekselciler, söz eylemlerinin dilsel/toplumsal geleneklere uygun şekilde yerine getirildiğini savunurken, niyetçilere göre ise söz edimleri muhatap üzerinde bir tepki yaratma amacı güder. Hem anlam iletmek için dilsel geleneklere ihtiyaç duyulması hem de konuşmalarda muhataplardan tepki beklenmesi, her iki yaklaşımın da dikkate alınmasını gerekli kılmaktadır. Söz eylemlerinin başarısızlığa uğradığı durumlar, dil felsefesinde sessizleştirme (silencing) olarak adlandırılmaktadır. Loküsyonel edimler fiziksel müdahale ile engellenebilirken, illoküsyonel sessizleştirme, Jennifer Hornsby ve Rae Langton'a göre, muhatabın söz edimi kayda almaması (uptake) nedeniyle meydana gelir. Perloküsyonel sessizleştirme ise David C. Spewak tarafından, konuşmacının konuşma aracılığıyla söylem üzerinde etki yaratma çabasının başarısızlığa uğraması olarak tanımlanır. Tüm bu kuramsal arka planla birlikte bu tez, David Lewis'in konuşma skor tahtası modelini ve perloküsyonel sessizleştirme kavramını dikkate alarak, hermeneutik adaletsizliğin tanıklık adaletsizliğinden önce geldiğini iddia etmektedir. Her ne kadar David C. Spewak, tanıklık adaletsizliğini yalnızca önerme niteliğindeki söz edimlerine indirgememek gerektiğini ileri sürmüş olsa da, hermeneutik adaletsizlik ile önerme dışı söz eylemleri, özellikle de perloküsyonel eylemler arasındaki ilişki henüz yeterince araştırılmamıştır. Fricker tanıklık adaletsizliği kuramını yalnızca iddialara dayandırırken, Spewak bu sınırlı yaklaşıma karşı çıkar. Ancak, Spewak'ın önerme dışı söz eylemlerini entegre etmesi ve perloküsyonel sessizleştirme kavramını ortaya koyması önemli olmakla birlikte, bu önerme dışı söz eylemlerinin ikinci tür epistemik adaletsizlik olan hermeneutik adaletsizlikle bağlantısı henüz incelenmemiştir. Bu nedenle, bu tez, Lewis'in konuşmaları beyzbol oyununa benzettiği ve her konuşmacının anlam üretiminde dil oyununun kurallarını izleyerek ortak bilgi zemini oluşturduğunu ileri sürdüğü modelinden hareketle, konuşmacıların anlam inşa sürecine kimlik temelli önyargılar nedeniyle katılamadığı durumlarda hermeneutik dışlanma yaşandığını ve bunun tanıklık adaletsizliğinden önce geldiğini ileri sürecektir. Fricker'ın belirttiği üzere, hermeneutik dışlanma, bu tür marjinalleştirmeye uğrayan toplumsal olarak güçsüz grupların, kendi deneyimlerini anlamlandırmalarını ve başkalarına açıklamalarını engelleyen kolektif yorumlayıcı kaynaklardaki boşluk nedeniyle meydana gelir. Bu durumun aynı zamanda, bu grupların konuşmayı etkileyecek söylemsel hamlelerde bulunamamalarına da yol açtığını savunmaktayım. Zira konuşmalar, ortak bir zemin ve paylaşılan anlamlar gerektirir; bu zemin, hermeneutik marjinalleşme sonucunda ortadan kalktığında, perloküsyonel sessizleştirme de kaçınılmaz hale gelir. Bu açıdan bakıldığında, tanıklık adaletsizliği, yalnızca Fricker'ın öne sürdüğü şekilde kimlik temelli güvenilirlik eksikliğiyle açıklanabilecek bir beyanın reddedilmesinden ibaret değildir; bunun ötesinde, belirli konuşmacı gruplarının önyargılar nedeniyle anlam oluşturma sürecine katılamaması, onların seslerini duyuramaması ve dolayısıyla ortak zemin dışında bırakılmaları da epistemik zarar üretmektedir.
Açıklama
Thesis (M.Sc.) -- Istanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2025
Anahtar kelimeler
felsefe,
philosophy,
siyasal bilimler,
political science