Türk inşaat sektöründe dijital dönüşüm stratejileri

Abstract

Tarih boyunca medeniyetlerin mirasını taşıyan inşaat sektörü sadece yapılı çevreyi inşa etmekle kalmamış, ülke ekonomisinin ivmesini belirleyen önemli bir mihenk taşı olmuştur. İnşaat sektörü malzeme üretiminden lojistik hizmetlerine, mühendislik uygulamalarından peyzaj düzenlemelerine kadar yan sanayileri ve hizmet sektörlerini besleyip geniş bir istihdam ağı oluşturur. Bu geniş etki alanı, inşaat sektörünün ekonomik kalkınmada ve istihdam yaratmada kritik bir rol oynadığını gözler önüne sermektedir. Yerel ve küresel ekonomilerde önemli bir unsur olmasına rağmen inşaat sektörü genellikle verimsiz üretim süreçlerine sahip olmasıyla eleştirilir. Zaman ve maliyet aşımları, kaynakların etkin bir şekilde kullanılamaması, proje ekipleri ve paydaşlar arası iletişim sorunları ve iş süreçlerindeki karmaşıklık çoğu inşaat projesinde sürekli tekrar eden sorunlardır. Bu sorunlar, inşaat projelerinin tamamlanma sürecini uzatarak maliyetlerin artmasına ve kaynakların israfına neden olmaktadır. Endüstri 4.0 olarak adlandırılan dijital çağ ile birlikte bu sorunların üstesinden gelmek için birçok yeni teknoloji tanıtılmış; akıllı makineler ve sensörler üretim süreçlerinde verimliliğin artmasında aktif rol oynamaya başlamıştır. Nesnelerin interneti (IoT), büyük veri, otonom robotlar, simülasyon, katmanlı üretim gibi teknolojiler Endüstri 4.0 ile birlikte yaygınlaşmıştır. Bu teknolojiler, üretim süreçlerini optimize ederek maliyetleri düşürmekte ve projelerin daha hızlı tamamlanmasını sağlamaktadır. Örneğin, sensörler ve IoT cihazları sayesinde, inşaat sahalarındaki ekipman ve malzeme kullanımı gerçek zamanlı olarak izlenebilmekte ve verimlilik artırılabilmektedir. Otonom robotlar, manuel işgücüne olan ihtiyacı azaltarak inşaat sahasındaki görevlerin daha hızlı, verimli ve düzenli bir şekilde tamamlanmasını sağlamaktadır. Simülasyon teknolojisi, gerçek inşaat faaliyetleri sırasında ilerleyiş hakkında geri bildirimler sunarak iş süreçlerindeki verimliliği olumlu yönde etkilemektedir. Tüm yeniliklere rağmen inşaat sektörü hala büyük oranda insan gücü odaklı olarak süreçlerini devam ettirmektedir. Bu durum sektördeki verimlilik artışının sınırlı kalmasına ve dijital teknolojilerin sunduğu fırsatlardan tam anlamıyla yararlanılamamasına yol açmaktadır. Diğer sektörler dijital çağın sunduğu fırsatları üretim süreçlerine hızla uyarlayıp verimliliklerini artırırken inşaat sektörü bu ivmeyi yakalayamamıştır. Örneğin, otomotiv ve imalat sektörleri, dijitalleşme sayesinde üretim süreçlerinde büyük verimlilik artışları sağlamışlardır. Endüstri 4.0'ın yükselişiyle birlikte dijital teknolojilerin kullanımı ve entegrasyonu büyük ölçüde artmış ve iş süreçlerinde teknoloji odaklı dönüşümler yaşanmıştır. İnşaat sektörü de verimliliğini artırmak, kaynaklarını etkin bir şekilde kullanmak, iletişim sorunlarını gidermek ve zaman ve maliyet kayıplarını hafifletmek için dijital dönüşümü benimsenemelidir. Bu tez çalışmasında dijital dönüşümün Türk inşaat sektöründe benimsenmesi için etkili stratejileri belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla öncelikle dijital dönüşümün doğru bir şekilde anlaşılması ve değerlendirilmesi için literatür araştırması yapılmıştır. Bu araştırma inşaat sektörü bağlamında sistematik bir literatür incelemesi yapabilmek için gereken teorik çerçevenin oluşturulmasını sağlamıştır. Ardından inşaat sektörü literatüründe dijital dönüşümün ele alınma biçimi araştırılmış; dijital dönüşümün tanımı, dijital teknolojiler ve inşaat sektöründeki uygulamaları, dijital dönüşümün inşaat sektörüne katkıları ve inşaat sektöründe dijital dönüşümü benimseme konuları incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda inşaat sektörü literatüründe daha çok dijital teknolojiler ve teknolojilerin katkılarına odaklanıldığı, sektörde dijital dönüşümün benimsenmesini sağlayacak stratejilere değinen çalışmaların sınırlı olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgu, dijital dönüşümün sektörde nasıl uygulanacağına dair somut stratejilerin belirlenmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. Dijital dönüşümün katkılarının anlaşılması bu dönüşümün benimsenmesi yolunda teorik bir katkı sağlayarak ilk adımı oluştursa da; gerçek dönüşüm somut eylemleri gerektirir. Dolayısıyla dijital dönüşümün benimsenmesi ve uygulanması için stratejilerin belirlenmesi ve eyleme geçirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Türk inşaat sektörü için etkili dijital dönüşüm stratejilerinin belirlenmesi amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler Türk inşaat sektöründe dijital dönüşüm konusunda deneyim sahibi sektör profesyonelleri ile gerçekleştirilmiştir. Çevimiçi ve/veya yüzyüze metodlarla gerçekleştirilen görüşmelerde, literatür çalışmaları sonucunda elde edilen 16 dijital dönüşüm stratejisi Türk inşaat sektörü bağlamında değerlendirilmiştir. Katılımcılar stratejilerin Türk inşaat sektörünün dijital dönüşüm sürecine katkılarını aktarmış ardından dijital dönüşüme etki derecesini 1 (çok düşük) – 5 (çok yüksek) arasında puanlamıştır. Uzmanın strateji için 4 (yüksek) ya da 5 (çok yüksek) puan vermişse stratejiyi etkili bir şekilde uygulamak için öneri ve tavsiyelerde bulunmuştur. Yapılan görüşmeler ve değerlendirmeler sonucunda Türk inşaat sektörü için etkili dijital dönüşüm stratejileri standartların ve yasal çerçevenin oluşturulması, yukarıdan aşağıya bir yaklaşımın benimsenmesi, bütünleşik veritabanının oluşturulması, firmaların uzun vadeli ve kapsamlı dijital dönüşüm stratejilerini oluşturması, eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi, işbirlikçi ekiplerin geliştirilmesi ve veriye dayalı problem çözümü yapılması şeklinde belirlenmiştir. Elde edilen veriler Türk inşaat sektörünün dijital dönüşümünün başarılı bir şekilde gerçekleşmesi için hükümet ve organizasyon seviyelerinde yoğun olarak bazı düzenlemelerin yapılması ve veri ile ilgili konulara odaklanılması gerektiğini göstermiştir. Standartların ve yasal çerçevenin oluşturulması Türk inşaat sektörünün dijitalleşmesi noktasında en önemli itici güçtür. Bu standartlar, sektörde dijital teknolojilerin entegrasyonunu kolaylaştırarak bir uyum ve koordinasyon sağlamaya yardımcı olmaktadır. Yukarıdan aşağı bir yaklaşımla üst yönetimler ya da karar vericiler, organizasyonun dijital dönüşüm sürecinde hedef ve politikaları belirleyerek çalışanlarının motivasyonlarını artırarak dijitalleşme süreçlerini hızlandırabilmektedir. Bütünleşik veritabanı, veriye anlık olarak ulaşabilme imkanı sağlayarak iş süreçlerinde verimlilik artışını teşvik etmektedir. Projelerdeki veri yönetimini kolaylaştırarak bilgiye hızlı erişim ve doğru karar alma süreçlerini desteklemektedir. Organizasyonların uzun vadeli ve kapsamlı dijital dönüşüm stratejilerini oluşturması, sürecin belirli bir yol haritasıyla yönetilmesine yardımcı olmaktadır. Bu sayede firmalar dijital dönüşüm süreçlerinde karşılaşabilecekleri zorlukları önceden tespit ederek proaktif çözümler geliştirebilmektedir. Eğitim sayesinde çalışanlar sürecin kendilerine sağladıkları faydaları görebilmekte ve kendilerini teknik anlamda geliştirerek dönüşüm sürecine adapte olabilmektedir. İşbirlikçi ekiplerin geliştirilmesi, çeşitli disiplinlerin bir araya getirilerek yenilikçi çözüm üretme ve karmaşık sorunları daha etkili çözme potansiyelini artırmaya yardımcı olmaktadır. Veriye dayalı problem teşhisi, iş akışındaki sorunların hızla tespit edilmesini ve çözüm üretilmesini mümkün kılmaktadır. Bu çalışma sunduğu sonuçlarla, Türk inşaat sektöründe dijitalleşmeye adım atan ya da mevcut iş süreçlerini dijitalleştirmek isteyen paydaşlar ve firmalar için dijital dönüşüm yolculuklarında kılavuzluk edecek bir rehber niteliği taşımaktadır.