Türkiye’de İstatistiki Bölge - Düzey I Ölçeğinde Yoksulluğun Ayrıştırılması

Abstract

“Türkiye’de İstatistiki Bölge - Düzey I Ölçeğinde Yoksulluğun Ayrıştırılması” konulu yüksek lisans tezinde, dünyada ve Türkiye’de yoksulluk kavramının tanımlanması, yoksulluk göstergelerinin belirlenmesi, yoksulluğun ölçülmesi ve yoksulluk ölçütlerinin oluşturulmasına ilişkin konuların yoksulluğu azaltılması yönündeki çabalarla ilişkisi irdelenmiş; yoksulların belirlenmesi amacıyla kullanılacak çok boyutlu bir analiz yaklaşımı kullanılarak, yoksulluğun ayrıştırılması ve derinleştirilmesi yoluyla yoksulların belirlenmesi ve yoksulluk durumlarının daha iyi anlaşabilmesine olanak verecek bir veri analizi gerçekleştirilmiştir. Tezin analizleri TÜİK Hanehalkı gelir ve yaşam anketlerinin veri seti kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Analiz iki düzeyde gerçekleştirilmiştir. Birinci düzeyde yoksul olan ve olmayan nüfus ayrıştırılmıştır: Nüfusun tamamı için veri kümesinin tamamı sayısallaştırılmış ve faktör analizine tabi tutulmuş ve belirleyici değişkenlerin oluşturduğu faktörler gösterge olarak adlandırılmıştır. Gösterge değerlerinin ayrışmadaki ağırlığını belirleyebilmek için her bir gösterge üç dilime bölünerek en yüksek değerlerin oluşturduğu dilim “o gösterge için” yoksul olarak ayrıştırılmıştır. İkinci düzeyde yoksul olarak belirlenen nüfus üç dilime bölünerek göstergelerin her biri için yoksul olanlar kendi içinde az yoksul-yoksul-çok yoksul biçiminde ayrıştırılmıştır. Her iki düzeyde de yoksulluğun tek bir göstergeyle tanımı ve ölçümüyle çok boyutlu tanımı ve ölçümü arasındaki farklar hem bölge hem de Türkiye ölçeğinde irdelenmiş, bu irdelemede tek boyutlu tanım ve ölçüm örneği olarak TÜİK sonuçları kullanılmıştır. Yoksulluğun çok boyutlu analizi, standart bir ölçüt olan TÜİK’in yoksulluk ölçütü ile karşılaştırıldığında, ayrıştırılmış analizin yoksulların belirlenmesinde gelir ve harcama ile sınırlı göstergelerle yapıldığından daha açıklayıcı sonuçlar elde edilebileceğini göstermekte, yoksulluğun farklı bölgelerde farklı düzeylerde yaşanabildiğini düşündürmektedir.

The thesis titled “Decomposing Poverty in Turkey for NUTS I Level” examines the global and local efforts to define poverty, to identify poverty indicators, to measure poverty and to formulate poverty criteria and how they are linked with efforts to reduce poverty; and has attempted to conduct a data analysis using a multi-dimensional approach in order to identify the poor and explain the different states of poverty by decomposing and scaling poverty. The data set from the Turkish Statistical Institute (TUIK) is used in the analysis carried out in two levels. In the first level, the population is decomposed as poor and non-poor: The data for the whole population is coded and subjected to a factor analysis, and the factors with the consisting of discriminating variables are identified as indicators. Each indicator is divided into three with the aim of identifying the weight of the indicator values that effect decomposition and the part with the highest values are decomposed as the poor “for the particular indicator”. In the second level, the population identified as poor is divided into three groups as and decomposed as less poor-poor- more poor. In both levels, the difference between measurement using a single indicator and multi-dimentional measurement is discussed for Turkey as well as the regions based on the TUIK analysis as the single indicator measurement. Comparison of the multi-dimensional analysis with the standard measurement of TUIK points out that a decomposed analysis may provide more information to explain and identify poverty than using indicators limited to income and expenditures and that different levels of poverty may be experienced in different regions.