İstanbul'un Bakırköy ve Bağcılar ilçelerinde sosyo-mekansal değişim dinamikleri

Abstract

Tez çalışması, İstanbul'un Bakırköy ve Bağcılar ilçelerinde sosyo-mekansal değişimi oluşturan dinamikleri ve bu dinamiklerin tarihsel süreçte nasıl evrildiğini incelemektedir. Araştırmanın ana odak noktasını oluşturan geçmişten günümüze ilçelerin kentsel ve sosyal yapısındaki değişimleri derinlemesine anlamayı amaçlamaktadır. Bu tür bir tarihsel perspektif, değişim süreçlerinin kök nedenlerini ve etkilerini daha iyi anlamak için kritik öneme sahiptir. Araştırma aynı zamanda yerel ve merkezi yönetim politikalarının ve kentsel dönüşüm süreçlerinin Bakırköy ve Bağcılar'ın arazi kullanım değişimi üzerindeki etkilerini detaylı bir şekilde ele almaktadır. Bu değişimi anlamak politika kararlarının ve kentsel planlama uygulamalarının sosyal ve fiziksel çevre üzerinde nasıl somut sonuçlar doğurduğunu ortaya konması adına önemlidir. Bu analiz, kentlerin arazi kullanımındaki dönüşümlerin arkasındaki itici güçleri ve bunların toplumsal sonuçlarını açıklamada önemli bir rol oynamaktadır. Araştırma, demografik değişim, sosyal yapı ve ekonomik faktörler gibi çeşitli unsurların kentsel mekan üzerindeki etkileşimlerini kapsamlı bir şekilde incelemektedir. Bu çalışma sosyo-mekansal analizde çok katmanlı bir yaklaşım benimseyerek, ilçelerin mekansal ve sosyal dinamiklerini şekillendiren çeşitli etmenler arasındaki ilişkileri derinlemesine değerlendirmektedir. Ayrıca arazi kullanım ve fonksiyon değişimleri gibi somut ölçütler üzerinden bu dinamiklerin görselleştirilmesi ve analizi, çalışmanın somut verilere dayandırılarak yapılmasını sağlamaktadır. Çalışma, Bakırköy ve Bağcılar ilçelerinde 2000 ve 2018 yıllarına ait nüfus sayım verileri kullanılarak, bu iki belirlenen dönemde sosyal yapısal değişimleri ayrıntılı bir şekilde tartışmaktadır. Bu tarihsel karşılaştırmalı analiz, zaman içinde ilçelerin nasıl değiştiğini ve bu değişimlerin altında yatan faktörleri anlamaya çalışmaktadır. Araştırma aynı zamanda sosyal yapı ile kentsel mekan arasındaki etkileşimi tanımlamakta ve dönemlerdeki sosyo-mekansal değişimlerin bu etkileşim üzerindeki etkilerini incelemektedir. Bu sosyal grupların mekansal dağılımlarını ve kentsel planlamada sosyal faktörlerin nasıl bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Ayrıca bu değişimlerin mahalle ölçeğinde nasıl yansıdığını analiz ederek mekansal değişim süreçlerinin topluluklar üzerindeki etkilerini tanımlamaktadır. Toplumsal sıra ve kentleşme endeksleri kullanarak sosyal yapı analizleri yapılmakta ve bu analizler aracılığıyla ilçeler özelinde mahalle ölçeğinde "toplumsal alan sınıflandırması" yapılmaktadır. Bu metodoloji, sosyal yapısal faktörlerin kentsel mekan üzerindeki etkilerini nicel bir şekilde değerlendirmek için kullanılmakta böylece ilçelerin kentsel dinamiklerini daha iyi anlamamızı sağlamaktadır. Tezin metodolojisi, hem nicel hem de nitel ve görsel veri analizlerini içermektedir. Bu karma yaklaşım, verilerin çeşitli yönlerden incelenmesini sağlayarak daha kapsamlı ve derinlemesine bir anlayış sunmaktadır. Nicel analizler verileri sayısal olarak değerlendirirken, nitel analizler, olayların ve süreçlerin bağlamını, derinliğini ve karmaşıklığını ortaya koymaktadır. Araştırmada tarihsel haritalar, demografik ve ekonomik veriler, yasal belgeler ve politik karar dayanakları temel veri kaynakları olarak kullanılmıştır. Bu çeşitlilik, araştırmanın konusu olan sosyo-mekansal değişimleri çok yönlü bir perspektiften ele almayı mümkün kılmaktadır. Tarihsel haritalar ve demografik veriler, mekansal ve nüfus değişimlerini görselleştirmeye yardımcı olmaktadır; yasal belgeler ve politik kararlar, bu değişimlere yol açan veya sonucunda ortaya çıkan yasal ve politik çerçeveyi açıklamaktadır. Seçilen örnek alanlar üzerinden tarihsel süreçte alan özelindeki fonksiyon değişimi, bu değişimde etkili olan politik kararları ve yasal mevzuat altlığını tanımlayarak spesifik örnekler üzerinden mekansal değişimi ayrıntılandırmaktadır. Sonuç olarak, bu tez çalışması İstanbul'un Bakırköy ve Bağcılar ilçelerinde gerçekleşen sosyo-mekansal değişimleri detaylı bir şekilde incelemekte ve bu değişimlerin İstanbul'un genelindeki kentsel dönüşüm süreçlerine nasıl entegre olduğunu ve bu süreçlere nasıl katkı sağladığını analiz etmektedir. Çalışma, tarihsel verileri, sosyal yapısal analizleri kullanarak, ilçelerdeki değişim dinamiklerinin kentsel mekan üzerindeki etkilerini ortaya koymuş ve bu etkilerin geniş kentsel bağlamda nasıl bir rol oynadığını açıklamıştır. Ayrıca, yerel ve merkezi yönetim politikalarının bu dönüşüm süreçlerine etkileri detaylı bir şekilde irdelenmiştir, böylece politika yapıcılar için dönüşüm ve planlama stratejileri geliştirme konusunda önemli önerilerde bulunulmuştur. Bu bulgular, Türkiye'deki kentsel dönüşüm ve planlama çalışmalarını daha ileriye taşıyacak ve ilgili literatürü zenginleştirecek niteliktedir.