Çevresel Psikolojinin Kamusal Alan Kullanımına Etki Değerlendirmesi, Taksim Gezi Parkı Örneği

Abstract

Fiziksel çevrelerde tasarlanan mekanlar iki boyuttan oluşmaktadır. Bunlar, fiziki değişkenlerin oluşturduğu, fiziksel kurgu boyutu ve fiziksel kurgunun kullanıcılarda yarattığı psikolojik boyuttur. 1960’lı yıllardan itibaren farkındalığı ve önemi artan, psikolojik boyut, çevresel psikoloji olarak adlandırılmaktadır. Kentsel tasarımın başarısında etkili olan psikolojik boyut ve sosyal yönler; insan-çevre etkileşimi disiplininden yararlanmayı kentsel tasarımla ilgili meslek grupları için zorunluluk haline getirmiştir. Bunun sonucu, özellikle kamusal alanlarda yapılan tasarımlarda odak noktası; fiziksel mekanın form kaygısından çok, mekanı kullanan insanların fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarının karşılanmasına kaymıştır. Bu çalışma, açık kamusal mekanlarda insan-çevre etkileşimi üzerine kurguludur. Kamusal alan olma kriterlerinden kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamanın, mekanın kullanım ve kalite düzeyi ile ilişkisi vurgulanmaktadır. Çalışmanın amacı, kamusal mekanın kullanıcıların psikolojik ihtiyaçlarını karşılama düzeyinin, kullanım ve kalite üzerindeki etkilerini saptamaktır. Alan araştırmalarında, sahip olduğu stratejik konum ve kamusal açık alan fonksiyonu dolayısıyla, İstanbul, Taksim Gezi Parkı çalışma alanı olarak seçilmiş; gözlem, sayım ve anket soruşturma yöntemleri uygulanmıştır. Elde edilen bulguların istatistiksel değerlendirmesi sonucu; mekanın psikolojik boyutunun mekan kullanımına etkileriyle ilgili, ana hipotez test edilmiş ve “konumu merkezi olmasına rağmen, kamusal açık alan fonksiyonuna sahip mekanlarda kullanıcıların psikolojik gereksinimlerine yeterli ölçüde cevap verilmiyorsa mekanın vakit geçirme amaçlı kullanım yoğunluğu düşük olacaktır” hipotezi doğrulanmıştır

Spaces designed within the physical environment are composed of two dimensions. These are physical fiction dimension formed by physical variables and the psychological dimension caused on the users by the physical fiction. The awareness of the psychological dimension has been rising since 1960s and it is named as environmental psychology. Psychological dimension and social aspects that affect the success of urban design has brought the necessity of benefiting from interdisciplinary science of human-environment interaction for the professions in relation with urban design. As a result of this the focus especially on public spaces has shifted from the form of the physical space to fulfilling the physical and psychological requirements of the users. The study is based on the human-environment interaction in open public spaces. The relationship of satisfying the requirements of the users, as criteria of being a public space, with the level of quality, is emphasized. The aim of the study is to determine the affects of the public space’s satisfaction level of the requirements for the users over usage and quality. In field studies considering its strategic location and public space function Istanbul, Taksim Gezi Park has been chosen. Observation, counting and questionnaire methods have been applied. As a result of the statistical evaluation of the obtained data the main and sub hypothesis on the affects of the psychological dimension of the space over the usage of the space have been tested and “For a public space, even though it has a central location, the frequency of spending leisure would be low, if it does not satisfy the psychological requirements of the users” has been verified.