Bir uzlaşma ortamı olarak tuval-mekan

Abstract

Mekanın algılanma, anlatma ve yeniden anlamlandırmaya yönelik pratik ve teorik alanda yapılan tüm üretimleri, şüphesiz ki mekan ile kurulan öznel ve tekil ilişkiye ve bu ilişkinin yorumlanmasına dayalıdır. Kültür ise bu öznel ve tekil ilişkiyi şekillendiren temel olgulardan biridir; toplumda yaşayan bireylerin birbirleri ve mekanlar ile iletişime geçme şekillerini etkiler ve onların mekanları görme ve algılama biçimlerine yönelik değer yargılarının dahi şekil almasında güçlü bir değişken olarak rol alır. Kültürün sürekli değişimi, mekan ile kurulan iletişimin de dinamik kalmasını sağlar, yani onu bir maddesel gerçeklik olmaktan çıkarıp dönüşüm ve değişime mecbur olan bir sosyal gerçeklik olarak ele alır. Bu sosyal gerçeklik ve değişimin kayıt altına alınabilen verisi, kültürün mekan ile diyaloğunda temsil üzerinden kendini gösterebilir; temsil, kültürün mekan üzerine sözler söylediği bir dil veya mekan üzerinden kültürü şekillendiren bir görsel katman olarak rol alabilir. Medyası ne olursa olsun, temsilin kendisi, mekanı yeniden tanımlayan, anlamlandıran, varoluş ve yaşayış hikayesini yeniden yazan, onun mesajlarını taşıyan ve görselleştirerek mümkün kılan, üzerine hikayeler iliştirerek hafızayı tazeleyen, mekanın anlattığı hikayenin duygusunu taşıyarak kullanıcılar ile bu öyküler üzerinden iletişime geçen arayüzleri oluşturmanın bir aracı olabilir. Bu tez çalışmasının temel sorusunu ise, çok kanallı ve katmanlı üretime odaklanan 21.yüzyıl insanının yeni yeti ve uğraşları, bugünün dünyasındaki disiplinlerüstü üretim ve mesleki disiplin tanımlarının muğlaklaşması hali, tanımların silikleşmesi üzerinden mimarlık ve güzel sanatlar pratiklerinin iç içe geçmesi nedeniyle eş bir tabanda, eş zamanlı bir okuma yapılması niyeti oluşturur. Anlatı ve temsilin, gündelik hayatın ve sosyo-kültürel yaşantının dili olabileceği ve bu tartışmanın mimarlık ve güzel sanatlar pratiklerinin bir uzlaşma zemini olarak tuval-mekan denen yeni bir mekanda tartışılabileceği söylenir. Dolayısıyla mekan ve kültür tartışmasındaki bu güçlü iletişimin bir 'diyalog' olarak ele alınmasıyla, hem diyaloğun simgesel bir temsili, hem de bu diyaloğun kurulduğu bir iletişim dili ve realitede görünür kılındığı bir iz olarak anlatı ve onu oluşturan temsilin rolü; mekan-kültür-temsil tartışmasının temel sorusunu oluşturur. Bu çok katmanlı tartışmanın yapılması için ise mekan kavramının katmanlarının çözümlenmesi ve bir uzlaşma zemini oluşturacak şekilde yeniden tanımlanması gerekmektedir. Bu çözümlemenin başlangıç adımı, mekanın yaşadığımız üç boyutlu dünyadaki maddesel gerçekliğidir; mekan, uzayda geometri ve matematik ile kolayca formüllendirilebilen ve ilişki ve iletişimlere dair tartışmalar içermeyen yapısı üzerinden, kartezyen yönü ile tanımlanır. Bu kartezyen mekan fikri, Lefebvre'nin (2002) kartezyen düşünceye ve onun gelişmesiyle mekan tanımlarının mutlak netlik üzerinden tanımlanma fikrine dayanır. Ancak bu katmanda mekan ilişkilere ve herhangi bir üst bilgiye dair yorum ve tartışma barındırmaz. Mekanın inşa edilmesini ve tasarlanmasını sağlayan amaç, sosyo-kültürel yapı, coğrafya vb. gibi üst bilgiler, mekanın işlev ve anlamı gibi diyalog ve etkileşim üzerinden tartışılan katman ise, mekanın harcı, ilişkisel katman olarak tanımlanabilir. Bu tanımın temelinde ise Baurriaud'un (2005) ilişkisel estetik kavramı yatar. Harvey (1973) ise bu ilişkisel estetik tanımı üzerinden ilişkisel mekanı, ona dair tüm bağlantılar ve tartışmalar üzerinden üretilen ilişkisellik ve nedensellik yoluyla var olan mekan olarak tanımlar. Dolayısıyla ilişkisel mekana dair tartışmaların bir izini oluşturan mekan üzerindeki anlatılar ile bu temsillerin iletişime geçtiği arayüzleri tartışmak, ilişkisel mekanın kurulmasında temsilin yeni bir dil/diyalog olarak nasıl bir rol oynadığını incelemek adına kritiktir. Basit bir örnekleme ile, bir şapel duvarında yer alan ve yapının amacına hizmet edecek olan hikayeyi konu edinen bir duvar resmi, içinde bulunduğu mekanın anlamsal olarak güçlenmesine, mekanın yücelik hissinin şiddetlenmesine, hatta kullanıcıların mekansal deneyimlerine kadar geniş bir etki bırakır. Sparacino, Davenport ve Petland (1999), yapıların temel biçimlerini oluşturan basit geometrik formların ve onlara anlam ithaf eden tüm simgesel ifadelerin dahi, mekanı zamanın ötesine taşıyarak yüzyıllar boyunca sürecek bir hikayeyi oluşturmakta etkin bir rol oynadıklarını söylerler; mimarlığın anlatısı, gündelik hayatın dinamiklerini ve onları yaşama biçimimizi, kenti ve mekanlarını algılama ve deneyimleme biçimlerimizi anlatan bir hikayenin kendisidir. Dolayısıyla mimarlık, onun hikayesi, bu hikayenin yapı üzerinde var olma şekli olan anlatı ve onun medyası olan temsil, kültürün bu çok katmanlı birlikteliği biçimlendirme şekli ve tüm bu üçlü diyaloğun kendisinin eş bir zeminde, bir uzlaşma ortamı içerisinde tartışılması, mimarlığın hikayesinin farklı medyalar üzerinden incelenmesi adına önemlidir. Özellikle tez çalışması kapsamında bu üçlü diyaloğun bir uzlaşma mekanı üzerinden tartışılması durumu, gerek tarihsel örneklemelerde, gerekse çağdaş mimari ve bugünün hikayesinde mekan ve temsilin birbiri üzerinde bulunma haline odaklanır. Yapının inşa edildikten sonra zaman içinde dönüşen kültürün kendisi ve mekanın ihtiyaçlarının değişmesi nedeniyle mekanlar üzerine sonradan eklenen temsil ve görsel anlatı örneklerini tartışmanın yanında; yapıyı üreten kişi ve sanatsal anlatıyı kurgulayan/resmeden kişinin aynı kişi/kişiler olduğu veya eş zamanlı bir üretim süreci yaşadığı durumları incelemek de kritiktir. Hayles (1999) de, bilginin ancak bir medya veya temsil yoluyla desteklendiği ve görselleştirildiği durumda 'var' olabildiği fikrini destekler; buradan yola çıkarak mekanın bilgisinin veya gündelik hayatın bilgisinin yapı üzerinde kendini var etmesi ile birlikte oluşan yeni durumun potansiyelleri tartışılmak istenmektedir. Anlatı denen sonsuz boyutlu katmanın kültürün şekillendirdiği mekanın bir araya gelmesiyle oluşan yeni birlikteliğin; hem anlatının mekan ile kurduğu etkileşim üzerinden diyalog, hem kullanıcı ile kurulan bu diyalog üzerinden deneyim, hem de tüm bu kavramların birbirleri üzerinde söz söyleme hali üzerinden yıkılan hiyerarşik düzen yoluyla oluşan eş birliktelikler üzerinden doğan gerilim/uzlaşma, örnek durumlar üzerinden incelenmelidir. Tüm bu tartışma yoluyla, görsel anlatının kendini üzerinde var ettiği bir 'tuval' olarak yeni uzlaşma 'mekan'ının birlikteliği, mimari mekan ve mekansal çizimin diyaloğu ve katmanları, mekana yeni bir katman olarak eklenen görsel anlatı ve temsilin mevcut yapıyı dönüştürme şekilleri, mekanın mevcut özgün fonksiyonunun yeni bir deneyime dönüşme yolları ve kullanıcının mekan deneyiminin ve mekan içindeki davranışlarının değişmesi üzerinden mekansal hafızanın sorgulanması; yani özetle tuval-mekanın oluşturduğu yeni uzlaşma ortamının ihtimallerini ve tartışmalarını farklı örnekler üzerinden incelemek, tez çalışmasının omurgasını oluşturur. Tuval-mekan, ilk adımda, ana yapı-eklemlenen katmanın fiziksel birlikteliklerini, bu tartışmada çizimin dönüştürücü rolünü, medya seçimini ve mekan üzerindeki etkisini ve mekanı inşa eden/sanatı icra eden kişi ayrımını farklı örnekler üzerinden sorgular. İlk örnek, anlatının mekan üzerine sonradan eklendiği ve mekanı dönüştürdüğü durum olabilir. Kullanılmadığı için atıl kalan bir mekanın, bir temsil aracı olarak çizim ve yeniden kurgulanan bir anlatı ile bir araya getirilerek tuval-mekanın oluşturulmasında temel soru, bu eylemin yeni bir mekan kurma yöntemi olup olamayacağının tartışılması, yapıların tarihsel akışta farklı sebeplerle yitirdiği anlatıcı olma özelliğinin 21.yüzyılda bir uzlaşı içinde geri çağırıldığında ne ifade ettiğinin anlaşılması ve mekan üzerine eklenen görsel anlatı mekanı dönüştürme yetisinin bugünün mimarlık anlayışındaki yerinin anlaşılmak istenmesidir. Diğer bir durumda, mekan ve görsel anlatının aynı anda inşa edildiğinde yapıya dair zihinsel ve fiziksel dönüşümün eş zamanlı bir şekilde kuvvetli bir diyalog halinde, bir uzlaşma zemininde yaşanması nedeniyle tuval-mekanın bir uzlaşma mekanı olarak tanımlanabileceği söylenebilir. Tez çalışmasında bahsedilen tüm örnekler üzerinden ortaklaşılabilecek nokta, var olan mevcut bir yapının tuval-mekan olarak yeniden tanımlanmasının veya inşa edilmesinin ilk adımı olarak bir anlatıcı/kurucu göz ile tüm yapı okumasının yapılması ve bu yolla tuval mekanın ve içeriğin yeniden kurgulanmasıdır. Diğer yandan, bu yeniden kurgu sırasında, Sistine Şapeli tavan fresklerindeki gibi, üç boyutlu salt fiziksel mekan üzerine temsilin sonsuz boyutunun eklenmesiyle gerçek-sanal mekan birlikteliği de oluşturulabilir. Tuval-mekanın hem mekanı boyutlandırması, hem de içeriği ve yapının anlamını kuvvetlendirmesi nedeniyle yapı ve sanat pratiğinin bir uzlaşma zemini oluşturduğu söylenebilir. Aynı durum, perspektif yoluyla Leonardo Da Vinci'nin Son Akşam Yemeği freski üzerinden de incelenebilir. Tuval-mekanın bazı bölgeleri fiziksel gerçeklikteki yapı sınırları ile tanımlıyken, bazı bölgeleri ise hayal gücü ve aklın sınırları ile tanımlıdır. İkinci adımda, özgün işlevden yeni deneyime giden yolda sanatsal eylemi ve bu eylem yoluyla performatif/üretici mekanı, sanatsal eylemin aksiyonlarını ve içeriğin mekana göre yeniden üretiminin yaratıcı sürecini, icra ve inşa edenin mekan içindeki poz ve pozisyonlarını tartışmak gerekmektedir. Üç boyutlu bir tuvalin içinde bulunma hali üzerinden, sanatsal eylemden bağımsız olarak, yapı içinde farklı pozisyonlarda bulunmanın mekan deneyimini, algısını ve yeniden anlamlandırılmasını etkilediği düşünülürse; yeni durumda mekan ile kurulan diyalog, bu diyalog üzerinden de yaratıcı/üretici süreç çeşitlenir, değişir. Son adımda, mekan kullanıcısının deneyim ve davranışlarının değişimini pozisyon ve bakışlar üzerinden incelemek ve mekan-bellek ilişkisi üzerinden yeni hafızayı tartışmak gerekmektedir. İçeriği oluşturan verinin mekanın kullanıcısı ile iletişime geçme biçimi, kullanıcının mekan içinde bulunduğu konum, mekan içerisinde aldığı yeni pozisyonlar ve bu pozisyonlar üzerinden ona yeni bakma şekilleri ile de alakalıdır. Daha önceki örneklemelerde bahsedilen dönüşüm ve değişim ise tuval-mekan tanımında bir "ilk durum" ve "son durum" oluşturur, dolayısıyla tuval-mekanın oluşumu veya var olan mekanların tuval-mekana dönüşümü süreçlerinde hafızanın değişimini de izlemek mümkündür. Uzlaşma, kendini mekanı inşa eden tüm sanatsal eylem ve mekansal yeni durumları da tartışma alanı içerisine alarak, gerek bireysel, gerekse kolektif hafızada mekanın inşasında/dönüşümünde gösterir. Tüm bu tartışmaların sonucu olarak, tuval-mekanın, zamanla anlatıcı özelliğini kaybeden yapıların bir hikaye anlatıcısı olma halini geri çağırmak üzere potansiyelli bir kavram çatısı oluşturduğu söylenebilir. Anlatı, özellikle kültür ve gündelik hayat dinamiklerinin ve kentsel mekanların hızla değiştiği bugünün dünyasında kendi hikayesini yapı üzerinde gösterebilir, kentlilerin hafızasında ve kentsel bellekte üzerindeki söz/hikaye yoluyla yer edebilir. Ayrıca hızla değişen kültürün yok olup giden cümleleri, 21.yüzyılda yeni bir yöntem ile tuval-mekanlar üzerinde kendini görünür kılabilir; tuval-mekan, kültür aktarımında kritik bir arayüz olarak kendini gösterebilir.

All the productions in the practical and theoretical field of the space through perception, expression and re-meaning are based on the subjective and singular relationship with the space and the interpretation of this relationship. Also culture is one of the basic facts that shapes this subjective and singular relationship; it affects the people and their way of communicating with each other and with spaces, and it plays a powerful role in shaping even judgments about their way of seeing and perceiving spaces. The constant change of culture ensures that the communication with the space remains dynamic; that is, treating it as a social reality that obliges transformation and change, rather than being a material reality. The recordable data of this social reality and change can manifest itself through representation in the dialogue of culture with space; It may be possible to see the traces of culture and read the data of the culture in the representations of the space. Representation can act as a language in which culture speaks on space, or as a visual layer that shapes culture through space. In this case, the concepts of space, culture and representation can be evaluate together or their dialogues can be examined through different examples from different periods. Regardless of its media, the representation itself is a form of creating interfaces that redefine the space, make sense, rewrite the story of existence and everyday life, carry its messages and make it possible by visualizing it, rebuilding the memory by attaching stories, and communicating with the users through these stories. The main question of the thesis work is the new power and pursuit of 21st century people focusing on multi-channel and layered production, the ambiguity of the fields and definitions of transdisciplinary production and professional discipline in today's world, the integration of architecture and fine arts practices through the fading of definitions. It is said that the narrative and its representation can be the language of everyday life and socio-cultural life, and that this case can be discussed in a new space called canvas-space as a ground for reconciliation of the practices of architecture and fine arts. Therefore, by considering this strong communication in the discussion of space and culture as a "dialogue", the role of narrative and its representation as both a symbolic representation of dialogue and a communication language in which this dialogue is established and a trace in which it is made visible in reality; constitutes the main question of the space-culture-representation debate. To have this multi-layered discussion, the layers of the concept of space must be analyzed and redefined. The initial step of this analysis is the material reality of space in the three-dimensional world we live in (which can also be called reality or real dimension); space is defined by the cartesian aspect through its structure, which can be easily formulated with geometry and mathematics in space and does not contain discussions on relationships and communications. This cartesian space idea and its layer is based on Lefebvre's (2002) cartesian thought and the idea of defining space definitions with absolute clarity with its development. However, in this layer, space does not contain any comments and discussions about relationships, ideals and any other header information. The layer that is discussed through dialogue and interaction, such as the aim of building and designing the space, the headlines such as socio-cultural structure, geography, the function and meaning of the space, and the mortar of the space can be defined as the relational layer. The basis of this definition lies in Baurriaud's (2005) relational aesthetic concept. Harvey (1973), on the other hand, defines the relational space as the existing space through relationality and causality produced through all the connections and debates about this relational aesthetic definition. Therefore, it is critical to discuss the narratives on the space that form a trail of the discussions about the relational space and the interfaces that these representations communicate with, to examine the role of representation as a new language/dialogue in the establishment of the relational space. With a simple sampling, a mural painting on a chapel wall that will serve the purpose of the building leaves a wide impact, from the meaningful strengthening of the space in which it is located, to the intensification of the target's sense of glory, and even the spatial experiences of the users. Sparacino, Davenport and Petland (1999) say that the simple geometric shapes that form the basic layout of the structures and all the symbolic expressions that give them meaning play an effective role in creating a story that will last for centuries by moving the space beyond time; the narrative of architecture is a story that tells the dynamics of everyday life and how we live and perceive and experience the city and its spaces. Therefore, it is important to discuss the story of architecture, the narrative, the way this story exists on the structure, and its media, the way culture shapes this multi-layered union, and the discussion of all this tripartite dialogue in an environment of compromise. Especially within the scope of the thesis work, the discussion of this tripartite dialogue over a compromise place focuses on the presence of space and representation on each other, both in historical examples and in contemporary architecture and today's story. In addition to discussing the examples of representation and visual narratives that are added later on the spaces, due to the culture itself and the needs of the space, which have evolved over time after its construction, without being equal to the period when the building was built; it is also critical to examine the situations in which the person who produced the structure and the person who edited/depicted the artistic narrative were the same person(s) or experienced a simultaneous production process. Hayles (1999) also supports the idea that information can only be "present" if it is supported and visualized through a media or representation; based on this, it is aimed to discuss the potentials of the new situation that occurs with the knowledge of the space or the knowledge of everyday life on the structure. The new unity created by the combination of infinite dimensional layer called narrative and the space shaped by culture; both the dialogue over the interaction of the narration with the space, the experience through this dialogue with the user, and the hierarchical order destroyed by the wording of all these concepts over each other, and the tension/compromise arising from a coexistence formed through this order, should be examined through case studies. From all this discussion, the unity of the new reconciliation "space" as a "canvas" on which the visual narrative exists itself; that is, the canvas-space itself is desired to be examined through different channels. Dialogue of architectural space and spatial drawing and all the states of its layers through canvas-space definition, visual narration added to the space as a new layer and the way the representation transforms the existing structure, ways of transforming the original function of the space into a new experience, questioning the spatial memory through the change of the user's space experience and behavior in the space; in other words, examining the possibilities and discussions of the new mediation environment created by the canvas-space through different examples constitutes the main structure of the thesis work. In the first step, canvas-space questions the physical associations of the main structure-articulated layer of communication, the transformative role of drawing in this discussion, the choice of media and its influence on space, and its distinction that builds the space/performs art. The first example can be Performative Drawing #1 by Piknik Works, which summarizes the situation where the narrative was added to the space and transformed the space. The discussion on this example is to create a canvas-space by combining drawing and reconstructed narrative as a representation tool of a space that remains idle because it is not used, to discuss whether this new action will be a new way of establishing a space, to be the narrator that the buildings lost for different reasons in the historical flow, to understand what its feature means when recalled in a consensus environment in the 21st century and to want to understand the place of today's architectural understanding of the ability of the visual narrative added to the space through all these discussions. Another example could be the Performative Drawing #2 by Piknik Works, where space and visual narration are built simultaneously. From this example, it can be said that the canvas-space can be defined as a space for reconciliation, since the mental and physical transformation of the structure is simultaneously experienced in a reconciliation floor in a strong dialogue. The point that can be shared through all the examples here is to read the whole building with a narrator/founder eye as the first step of redefining or construction an existing building as a canvas-space and reconstructing the canvas space and content in this way. On the other hand, during this reconstruction, real-virtual space coexistence can be created by adding the infinite dimension of representation on the three-dimensional pure physical space, as in the ceiling frescoes of the Sistine Chapel. The two-dimensional ceiling plane with the landscape elements such as mountain, hill, and rock, which are located on the background of six different main stories depicted by Michelangelo in canvas-space and which are understood to be far away from the human figures in the picture due to perspective, have been visually infinite. On the other hand, structural elements such as columns, pulleys and beams, which constitute a significant part of the content itself in the canvas-space and are depicted on the ceiling, are also critical in terms of strengthening the antiquity in content as well as the canvas-space creates an infinite space in the virtual plane. In this example, it can be said that the structure and artistic practice constitute a ground of compromise, because the canvas not only dimensions the space but also strengthens the content and the meaning of the structure. The same situation can be examined through Leonardo Da Vinci's Last Supper fresco through perspective. While some parts of the canvas are defined by the boundaries of physical reality, others are defined by the boundaries of imagination and mind. Considering these examples it is important that Michelangelo and Leonardo come from both the space and the art practice, considering that perspective knowledge winks into the practice and representation of architecture. While conveying a visual narrative on the space, being able to say a word about the space and its practices can be given as an example of the flow of professional discipline definitions and fading of the borders. When the builder-performer distinction disappears, canvas-space can be defined as an interdisciplinary/transdisciplinary reconciliation space. In the second step, it is necessary to discuss the artistic action along the way from the original function to the new experience and the performative space through this action, the actions of the artistic practice and the creative process of the reproduction of the content by space, the poses and positions of the performer and the builder in the space. For example, in the Performative Drawing series by Piknik Works, the way of communicating with the space and the fact that the content is shaped according to the space undoubtedly creates a productive/creative dialogue process. The team, which constructs a performative process on what the place says and turns it into a series of performances, aims to bring together canvas-space, performance and performativity and drawing-space practices in a compromise environment and discuss all the potentials of their association. On the other hand, it has been argued that being in different positions within the structure, regardless of artistic action, affects the experience, perception and re-interpretation of the space due to its presence in a three-dimensional canvas. For this reason, the dialogue with the space and the creative/productive process are diversified and changed through this dialogue. After examining the addition of the representation layer that forms the visual narrative on the space and the transformation of the content, in the last step, it is necessary to examine the change of the experience and behavior of the space user through positions and glances and to discuss the new memory through the space-memory relationship. The way the data composing the content communicates with the user of the space is also related to the location of the user in the space, the new positions it takes in the space, and the way they look at it through these positions; the user, the space and the content itself unite in a space of compromise, again in a strong dialogue. The transformation and change mentioned in the previous examples form a "first state" and "last state" in the definition of canvas-space, so it is also possible to monitor the change of memory in the processes of the formation of the canvas-space or the transformation of existing spaces into canvas-space. Reconciliation manifests itself in the construction/transformation of space, both in individual and collective memory, by incorporating all the artistic actions and spatial new situations that construct the space. As a result of all these discussions, it can be said that the canvas-space has created a potential framework for recalling the structure that has lost its narrative feature over time as a storyteller. The narrative structure can show its own story on the building in today's world, where the dynamics of culture and everyday life and urban spaces are changing rapidly, and it can take place in the memory of the citizens and through the word/narrative/story on it. In addition, the rapidly changing culture's disappearing sentences can make themselves visible on canvas-spaces with a new method in the 21st century; canvas-space can manifest itself as a critical interface in cultural transfer. Canvas-space can exist in today's world as a space for reconciliation that focuses on creative processes and narratives, stories, where all definitions of discipline are faded and melted within each other and built/sustained by a strong dialogue.