Çizgiyi çekmek: Mimari çizime dair

Abstract

Bu tez, mimari çizime dairdir. Mimari çizimi transdisipliner bir bakışla anlamanın ve nüfuz alanını genişletmenin somutlaşmış hâlidir. Mimari çizim, tezin araştırma konusu ve ana tartışma başlığıdır. Çizgi çekmek, hem yaratıcı bir eylemi hem bağlar kurmayı hem de bir sınır durumunu tartışmaya açmayı ifade eder. Tez, mimari çizimi bir araştırma ve deneyim nesnesi olarak; çizmeyi, yaparak düşünme ve fark etme ortamı olarak konumlandırır. Mimari çizime dair nesneleri, meseleleri, ilişkileri ve gerilimleri tartışmaya açar. Kavramı, disiplinin sınırlarına tutunan dar anlamıyla ele almak yerine yapmakla ilişkili başka eylemler, düşünceler, bakışlar, ölçekler ile bir araya getirerek genişlemiş bir zeminde tartışır. Mimari çizime dair pozisyonları çoğaltmak ve görünür kılmak için onu, türler arası bir yaparak düşünme ortamı olarak tartışmayı speküle eder. Mimari çizime dair büyük bir anlatı inşa etmek yerine çoklu öznenin bilimleri, deneysel pedagojiler ve feminist pratikler ile dayanışma içinde okumak, görmek, düşünmek, çizmek, yazmak, yapmak ve ilişkiler kurmak ile 'konumlu' bir hikâye anlatır. Mimari çizimi çok yönlü keşfe çıkar ve spekülatif bir okuma ve haritalama önerisi sunar. Bir başlangıç fikri olarak tez, mimari çizimi tartışmak ve sınırlarını soruşturmak için çizmeye dair düşünceler ile çizmek fiilini çapraz okumaya davet eden üç kesit önerir: Çizgi, çizim ve masa. Her bir kesit; çizgi, çizim ve çizimin mekânına dair spekülatif parçaların açık uçlu kümelenmeleridir ve takımyıldızlar kurar. Kesit I, çizgiye ve çizimin yapımına dair durumları tartışır, üzerine spekülasyonlar yapar, canlı çizgiler ile bir takımyıldız kurar. Mimari çizimin hâlihazır sözel, görsel ve tektonik kelime dağarcığını genişletecek bir repertuvar kurmaya girişir. Kesit II, çizime dair durumları tartışır, çizimdeki mekâna dair düşünceleri ortaya koyar, çizim pratiklerinin çoğulluğuna vurgu yapar, mimari çizimin otoportresi üzerine spekülasyon üretir, yeni ve başka görme biçimlerini çağıran kirli çizimler ile bir takımyıldız kurar. Önerdiği repertuvar ile çizimleri okumayı ve canlandırmayı, ilişkileri görünür kılmayı, hikâyeler anlatmayı dener. Kesit III, bir artifakt olarak mimari çizimi yeryüzüne eklemler, mimari çizimin yavaş yapma ve otobiyografik bir deneyim ortamı olarak yaşayan masayı speküle eder. Mimari masalar ve çizim ortamları ile diaromalar olarak bir takımyıldız kurar. Çizimin mekânsallığıyla genişleyen bir dünya kurar. Tez, araştırma zemini olarak birden fazla alanla dolanıktır: Edebiyat, antropoloji, bilişsel arkeoloji, jeoloji, sanat, felsefe, geometri, astronomi, müzik, biyoloji, peyzaj, meteoroloji, botanik, sinirbilim vd. Mimari çizimde endemik olanı, ödünç alınan ve icat edilen ile bir araya getirmeye çalışır. Araştırmanın temel motivasyonunu, bir bina ya da bir kurucu metin üzerinden yazılı ya da sözlü olanı değil, bir çizimi masaya getirme ve onun üzerinden mimarlıkları konuşmaya, düşünmeye, bir çizimi hem yeniden çizerek hem de yeniden okuyarak etrafında bir dünya kurmaya başlama düşüncesi oluşturur. Araştırmanın sınırını, yavaş çekilerek yapılan çizgiler ve ortamlar oluşturur. Araştırmada çizgi çekmek, bilinçli ve akıllı bir eylemdir. Ancak tez, bu yaşam dolu eylemlilikle insan ve insan olmayan ayrımını pekiştiren ve insanın baskın olduğu bir türcülük tartışması yapmayı amaçlamaz. Fakat ağırlıklı olarak mimari çizime insanın eylemliliğinin katkısını ve etkilerini araştırır, insan olmayanın katkısına da içermek için potansiyel bir ilk zemin yaratır. Araştırma kapsamında ele alınacak ve bir araya getirilecek çizgiler, çizimler ve masalar, sadece birer örnek değil bilinçli bir kurgudur. Araştırma, mimari işler olarak çizgilerin ve çizimlerin bir diyalogu olduğunu, birbiriyle konuştuğunu öne sürer. Araştırma, zamansal olarak belli bir döneme odaklanmaz. Çizgiye bakışı, ölçek ve tür açısından çeşitlendirir: masa, harita, kesit, plan, görünüş, siluet, diyagram, storyboard, film, kinetik çizim, çizim-model (drawdel), eskiz, perspektif, örgü, dikiş, resim, defter, tel konstrüksiyon, kısa hikâye, deneme, şiir, mağara gravürü vb. Kendi disiplininin yapma ve okuma biçimlerine başvuran çizimler kadar disiplininden olmayan ve disiplinsiz çizimleri de seçkisine katar. Araştırma, çizgileri okumak ve okuduğu çizim parçalarını ve çizimleri birleştirmek için deneysel bir yol-yordamla çalışır. Çizimlere bakmak için spekülasyon, tansiyon ve pozisyon olmak üzere üçlü bir denklem önerir. Çizimleri bir araya getirmek için takımyıldız bakışını benimser. Yavaşlık, el, çizgi, yüzey, derinlik, yakın bakış, madde, durum, öznellik ve yapım biçimi bu denklemin önemli bileşenlerdir. Bu yaklaşım, bir çizime bir düzlük değil "X, genişlik/araştırma; Y, yükseklik/katmanlaşma; Z, derinlik/yorumlama" ile mekânsal olarak bakmayı ister. Tez sonuç yerine mimarlık çizimlerine dair bu araştırma kapsamında önerilen spekülatif açık-uçlu okuma ve haritalama ile çizgi odaklı bir mimarlık kuramı tartışması yapar. Araştırmanın devamı olarak mimari çizimi anlamaya dair alınabilecek kesitlerin çoğaltılabileceğini öngörür.