Uluslararası inşaat firmalarının teklif karar verme sürecini etkileyen faktörlerin araştırılması ve adaptif ağ tabanlı bulanık çıkarım sistemi tahminleme yöntemi ile bir karar verme modeli oluşturulması

Abstract

Uluslar arası inşaat sektörü birbirinden farklı birçok risk ve belirsizliğin bir arada olduğu bir iş sektörü konumundadır. Firmaların bu sektörde faaliyetlerine devam edebilmeleri için birçok değişken barındıran bu sektörde uygun projeleri seçip firmanın sektördeki devamlılığını sağlaması gerekmektedir.Bu tez çalışmasında yurt dışında faaliyet gösteren yüklenici inşaat firmalarının genellikle tecrübeye dayalı karar verme mekanizmalarının olduğu probleminden yola çıkılarak teklif karar sürecinde etkili olan faktörler araştırılmıştır. Daha sonra gerekli literatür araştırılması yapılıp hazırlanan anket çalışması ile bu bilgiler toplanarak, daha kısa sürede doğru ve stratejik kararlar almaya yardımcı bir sistem oluşturulabileceği düşünülerek bir teklif karar verme modeli yaratılmış ve anket sonuçlarından elde edilen verilerle model çıktıları karşılaştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, ilk olarak yüklenici inşaat firmalarının karar verme mekanizmalarına değinilmiş, karar verme aşamaları ve karar verme sistemlerinden bahsedilmiştir.Sonraki bölümde uluslararası inşaat sektörünün durumu ve Türk yüklenici inşaat işletmelerinin uluslar arası pazarlardaki yeri araştırılmış ve bu pazarlardaki iş hacimleri belirtilmiştir. Daha sonra yüklenici inşaat firmalarının genel amaç ve stratejileri başlığı altında inşaat firmalarının teklif verme amaçları, teklif hazırlama süreçleri ve teklif verme sürecine yönelik stratejileri, teklif hazırlama süreci öncesi yapılan çalışmalar ve teklif karar verme sürecindeki gerekli işlemler açıklanmıştır.Sonraki aşamada, uluslar arası projelerde teklif hazırlama sürecinde etkili olan faktörler belirlenmiş ve beş ana başlık altında incelenmiştir. Belirlenen faktörler doğrultusunda anket soruları oluşturulmuş ve uluslar arası sektörde uzun yıllardan beri faaliyet gösteren bir inşaat firmasına anket soruları yöneltilerek gerekli veriler toplanmıştır. Elde edilen anket sonuçları; bulanık mantığın insan gibi karar verme yeteneğini ve yapay sinir ağlarının öğrenme becerisiyle birleştiren Adaptif AğTabanlı Bulanık Çıkarım Sistemi- ANFIS ile oluşturulan model için giriş verileri olarak kullanılmıştır. Çalışmanın son aşamasında ise model çıktıları ile anket sonuçlarının karşılaştırılarak modelin güvenilirliliği incelenmiş olup modelin doğru ve güvenilir çalıştığı sonucuna varılmıştır.

International construction market includes many different risks and uncertainties for international construction firms. When all risks and uncertainties in this sector are considered, these kind of firms have to survive to be successful in the international construction arena. Therefore, international construction firms have to make the best decision to select right project with entering into a new market including different unsteady conditions. However, bid/no bid decision is the most crucial step for international construction firms to be successful in this market, most of decisions made by contractor firms are limited to instincts based on the personal or company experience. The objectives of this research are to examine factors affecting bid/no bid decision period of the contractor construction firms, to make an survey study which has been made with a Turkish construction firm doing jobs on the international market for a long time, to set a model which helps to make bid/no bid decision to enter new markets and to compare the obtained survey results with the estimation model results which are used Adaptive Neuro Fuzzy Inference system (ANFIS) analyzing method. In accordance with the objectives shown above, firstly the importance of the bid/no bid decision period of the contractor construction firms is pointed out, the bid/no bid process and methods used during the bid/no bid decision period are discussed. After that, the international markets that Turkish construction firms working on and their work load are indicated. On the next part, under title of objective and strategies of contractor construction firms, the proposal preparing period of the contractor construction firms is pointed out, the performed procedure and used methods during the proposal preparing period are discussed. Later, the factors affecting bid/no bid decisions for construction firms working in international market are determined and examined with separating into five groups that are encountered during bid/no bid decisions period. After the determination of the factors, a survey study is prepared and this study is made with a Turkish construction firm which has been working in the international construction sector. Then, results getting from survey study are used as input for Adaptive Neuro Fuzzy Inference system (ANFIS) and bid/no bid decisions for projects which obtained from Turkish contractor firm are estimated. Finally, the survey results and ANFIS results are compared. According to model results, it is realized that model setting by ANFIS is a successful bid/no bid decision model.