Kentsel yürüme deneyiminin bir parçası olarak sergi mekanları: İstanbul için mekan tabanlı bir mobil uygulama önerisi

Abstract

Günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler ve dijitalleşmenin etkisiyle günlük rutini hızlanan ve değişen kentliler; kent içi hareketliliklerinde kentin farkına varmak, kenti izlemek, keşfetmek ve deneyimlemek için fırsat bulamamaktadır. Günümüzde yalnızca kentin belirli alanlarında kısa süreler ile yürüyebilen kentliler için yürüme ve gezinme eylemleri, geçmişteki kentsel deneyim sunan bir aktivite olma anlamından kopmakta ve amacı olan bir hareketlilik haline dönüşmektedir. Teknolojik gelişmelerin, dijitalleşmenin ve Covid-19 pandemisinin etkilediği birçok alandan biri olan sergi ve sergileme mekanları, günümüzde fiziki mekan sınırlarının dışına çıkmaktadır. Covid-19 pandemisinin etkilediği bir diğer alan kentsel açık kamusal mekanları kullanımının artmasıdır. Teknolojik gelişmeler, dijitalleşme, Covid-19 pandemisi, kentlerin plansız ve yetersiz tasarlanması gibi nedenler, yeni potansiyeller sunmakta olan kentsel açık kamusal mekanların ve sergi mekanlarının yeniden ele alınması gerektiğini göstermektedir. Bu bağlamda tez çalışması kapsamında kentsel mekan, kent içi yürüme deneyimi, kentin yürünebilirliği, kentsel sergi mekanları ve kentsel sergi mekanlarında sanal gerçeklik kullanımı konuları tartışılmaktadır. Tez çalışmasının yöntemi temelde literatür araştırması ve İstanbul için mekan tabanlı bir mobil uygulama önerisi geliştirilmesi olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Çalışma sonucunda tez çalışmasını kapsayan konu başlıkları hakkında güncel bir tartışma ortaya konulmuş, başka kentlere referans olabilecek İstanbul için mekan tabanlı bir mobil uygulama önerisi ve uygulama ile entegre edilmiş kent içi enstalasyon tasarımları gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde araştırmanın genel çerçevesi, konu, amaç, kapsam ve yöntemi açıklanmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümü olan Kent İçi Deneyim, Kent ve Mekan başlığı altında kentsel mekan, açık kamusal mekan ve kentsel iç mekan, kentsel deneyim olarak kent içi yürüme ve yürünebilirlik kavramları ele alınmaktadır. Üçüncü bölümü oluşturan Kentsel Deneyim Bağlamında Günümüz Sergi Mekanları ve İstanbul başlığı ile, tez çalışması sonuç ürünü kapsamında çalışılan kent olan İstanbul'da yürüme, yürünebilirlik kavramları ve turizm ilişkisi irdelenmiştir. İstanbul'da yürümeyi teşvik eden ve yürünebilirliği iyileştirmeyi amaçlayan yayınlar, tasarımlar ve projeler üzerinden konu tartışılmıştır. Araştırmaya altlık oluşturması amacıyla sergileme mekanları tarihine değinilmiştir. Kentsel açık kamusal mekanda sergileme mekanları ele alınmıştır. Küresel kapsamda ve ülke çapında kentsel açık kamusal mekan örneklerine yer verilmiştir. İstanbul özelinde süreç içerisinde kentsel açık kamusal mekanlarda yer alan sergileme mekanları örnekler üzerinden incelenmiştir. Kentsel deneyim kavramı üzerinden sergileme mekanlarının değişimi ele alınmıştır. Sergileme mekanlarının tarihi süreç içerisinde hakim düşünceler ile nasıl dönüştüğü tartışılmıştır. Sergileme mekanları hakkında yapılan araştırmalar sonucunda yeni potansiyeller ortaya konmuştur. Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik gibi günümüz teknolijilerinin tarihsel süreç içerisindeki gelişimi ele alınmıştır. Sergileme mekanlarının sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik ve teknolojik gelişmeler ile geçirdiği değişim konu alınmıştır. Alışılagelmiş kapalı sergileme mekanlarında ve kentsel mekanda yer alan sergileme mekanlarında sanal gerçeklik teknolojisinin kullanıldığı örnek projelere yer verilmiştir, örnek projeler üzerinden konu tartışılmıştır. Dördüncü bölümde tez çalışması kapsamında yapılan araştırmaların sonucu olarak geliştirilen kent içi yürüme deneyiminin bir parçası olarak İstanbul için mekan tabanlı bir mobil uygulama önerisi sistemi ve tasarımları açıklanmaktadır. Sistem dijital ve fiziksel olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Sistemin dijital kısmını oluşturan mobil uygulamaya ait arayüz tasarımları ve özellikler açıklanmıştır. Sistemin fiziksel kısmını oluşturan tasarımlar, kent içerisinde yürüyerek deneyimlenebilecek rotalar üzerine konumlandırılmıştır. Kentsel yürüme deneyimi için rotalar belirlenirken kenti birbirine bağlayan ulaşım ağı sistemlerinin oluşturduğu sirkülasyonun yoğunluğundan, yürünebilir alanlardan, kentin turizm potansiyellerinden ve kentin sunduğu kültürel ve tarihi olanaklardan faydalanılmıştır. Kentli için kent içi yürüme deneyiminin bir parçası olan tasarımlar ile kentlinin keşfetme, seyretme ve gezinme ihtiyaçlarını karşılayan dijital ve fiziksel kentsel sergilemeler sunulmaktadır. Çalışmanın son bölümü olan Sonuç ve Tartışma başlığında, literatür araştırmaları ve kentsel yürüme deneyiminin bir parçası olarak sergi mekanları kapsamında İstanbul özelindeki tasarım ile kente sunulabilecek potansiyellerden ve çalışmadan varılan sonuçlardan bahsedilmektedir.