Bütünleşik Kentsel Koruma-geliştirme Sürecinin Analitik Planlaması ve Stratejik Yönetimi: Performans Ölçme-değerlendirme-programlama Modeli

Abstract

Bu çalışmada; bütünleşik kentsel koruma-geliştirme sürecinin planlaması, yönetimi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması konusunda kuram, uygulama ve yöntem çerçevelerini karar-katılım temelli ve bağlantılı sistem çerçevesinde birleştiren, ölçeklerarası performans-odaklı bir modelin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu nedenle; Bütünleşik kentsel koruma-geliştirme sürecinde; ölçeklerarası performansa dayalı planlama mekanizmasında stratejik bir planlama aracı olarak kullanılan kentsel tasarım rehberleri, farklı kentsel dönüşüm süreçleri [koruma, yenileme-geliştirme ve koruma-geliştirme süreçleri] için organizasyonel ve mekansal düzeylerde yönlendirici faktör olabilir hipotezi test edilmektedir. Dünya kentleri ve Türkiye/Istanbul örnekleri kapsamında, sürecin planlaması-yönetiminde koordinasyon ve kooperasyon sağlayan mekanizma-araç bağlantısı sorgulanmaktadır. Karma araştırma yöntemlerine dayalı performans-odaklı parametrik çerçeve doğrultusunda, karar ve oyun kuramı kapsamındaki alt-yöntemler, karakteristik işlev temelinde çakıştırılarak; tersine tümevarım ve ileriye tümdengelim teknikleri ile makro/ulusal - mezo/bölgesel - mikro/yerel ölçeklerde çözümlemeler yapılmaktadır. Dönüşümsel mekanizma tasarımı çerçevesinde, ölçeklerarası işlevsel performans değeri bakımından farklılaşan ikisi mevcut ve dördü öneri uygulamalara odaklanan üç aşamalı evrimsel bir yapı içinde toplam altı model ile oluşturulan performans-odaklı süreç karakteri çözümlenmektedir. Mevcut uygulama modellerinde; bölüntülü sürecin pragmatik planlaması ve stratejik yönetiminde kontrol-odaklı operasyonel aracı veya bütünleşik sürecin stratejik planlaması ve analitik yönetiminde kalite-odaklı mekanizma aracı olarak kullanılan kentsel tasarım rehberleri; Geçiş modellerinde mekanizma konumlandırma-yapılandırma-kalibrasyon senaryolarında geliştirilerek, Öneri uygulama modelinde bağlantılı sürecin analitik planlaması ve stratejik yönetiminde bütünleşik kentsel kalkınma-odaklı mekanizma çerçevesi olarak sunulmaktadır. Her aşama sonunda karşılaştırmalı değerlendirme yapılarak, ardılı olan aşama ile ilgili mevcut/tasarlanan kapasiteye dayalı performans potansiyelinin gelişimi ve ortak süreç yapısı açıklanmaktadır. Süreç planlama-yönetim ile mekanizma-araç bağlantısını dönüşümsel biçimde geliştirmek ve geleceğimizi sürdürülebilir biçimde programlamak için yeni-işlevsel planlama-tasarım yaklaşımlarının sistem bilimleri çerçevesinden tanımlanması önerilmektedir.

In this study, it is aimed to develop a multi-scaled performance-based model unifying the theory, practice and method within a relational system framework on the basis of coordination-cooperation in order to plan, manage and sustain the integrated urban regeneration process. Therefore, the hypothesis urban design guidelines used as a strategic planning instrument in the multi-scaled performance-based planning mechanism may be a leading factor both on organizational and spatial levels for different urban transformation processes [heritage conservation, (re)development and regeneration based processes] in the integrated urban regeneration process is tested. Consequently, mechanism-instrument connectivity providing coordination and cooperation for planning and management of the process both in the World cities and Istanbul/Turkey is examined. Methodological rules of decision theory and game theory -which are superposed on the basis of characteristic function and used in accordance with a performance-based parametric framework through the mixed research methods- are utilized to make analysis and synthesis on macro/national-meso/regional-micro/local scales by reverse induction and forward deduction techniques. In the hypothesis testing, two of existing/empirical models and the four of proposed/experimental models out of the six models, which are diversified in terms of value function, are programmed in order to resolve the performance-based process characteristics with reference to the three-staged evolutionary structure under the framework of (transformational) mechanism design. Urban design guidelines, which are used either as urban control-based operational instrument for fragmented urban regeneration process or urban quality-based mechanism instrument for integrated urban regeneration process in the existing/empirical models, are developed under the mechanism positioning-restructuring-calibrating models on a transitional function scenario and put forwarded as an integrated urban development-based mechanism framework on a characteristic function scenario in the proposed/experimental models. At the end of each performance-based progressive stage, common characteristics of the process in general structure and development potential of the existing/proposed capacity of urban design guidelines are unfolded by a comparative evaluation. In conclusion, it is proposed to redefine the neo-functional planning-design approaches within the framework of systems sciences in order to develop the mechanism-instrument connection in a transformational scenario and to program our urban future in a sustainable method.