Kentin Hafızasında Bir Travma: Sulukule Yıkımı

Abstract

İstanbul’un, son 6 yılda tarihi yerleşim bölgeleriyle bugüne dek kurmuş olduğu ilişki, 5366 sıralı “Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılması” yasasının kabulüyle değişmiş, o, geçmişiyle kurduğu ilişkide bir kırılma yaşamıştır. Bu yasayla kentin tarihi bölgeleri imara açılmış, planlanan kentsel dönüşüm projeleriyle kentin geçmişi üzerinden yıkarak yapılanmasında bir artış yaşanmıştır. Bu bölgelerde yaşayan insanlar ise, yerlerinde tahliye edilmiş, yaşamaları için kentin çeperlerine gönderilmişlerdir. Bu bölgelerden biri olan Sulukule, yıkımın ilk gerçekleştiği yer olarak sürecinde sunduklarıyla yıkma eyleminin kentte, mimarlığın içinde sorgulanmasına neden olmuştur. Bu çalışma da Sulukule yıkımının hafızada nasıl bir etki bıraktığını sorgulama amaçlıdır. Bu amaçla çalışmada önce yıkma eyleminin modern dünyadaki yeri sorgulanır, onun modern dünyayı yaratan eylem olduğu söylenir sonrasında ise yıkma eylemi üzerinden yapılanan kentlerde yıkarak “yeni” olana açılan yerin insanlarda ne gibi bir etki bıraktığı hafıza, hafıza kaybı ve nostalji gibi kavramlar üzerinden sorgulanır. Bu sorgulamadan yola çıkarak çalışma, yıkma eyleminin, yitirttiklerinin hafızada bir travma yarattığını söyler. Tüm bu kavramsal alt yapısını 2005 yılında başlayıp, 2010’da tamamlanan Sulukule yıkımı üzerinden ele alan çalışma, Sulukule’nin bu yıkımla hafızada değişen yerini gösterir. Niteliksel araştırma yöntemleri kullanılan çalışmada arşiv ve medya taramasından yararlanılarak Sulukule yıkım süreci üzerine çekilmiş 3 belgesel film olan “Sulukule” (Pınar, 2009), “Canım Sulukule” (Osseiran, 2010), “Selahattin’in İstanbul’u” (Türkmen, 2010) filmlerinin okuması yapılır. Bu filmler üzerinden Romanların yıkımla yaşadıkları değişim ele alınır, yıkımın toplumun, özellikle de Romanların hafızasında neleri, nasıl değiştirdiği anlatılır, İstanbul’da yıkarak yapılanan bir bölgede, fiziksel yıkma ve yapma eylemlerinin ötesinde duran insanların hayatlarında neler olduğu ortaya koyulur.

There is a change in the relationship between İstanbul and his historical places, in last 6 years. This is because of the change of the law 5366. This law gives permission on public improvements of the histrorical places of İstanbul, with urban reneval plans, even he gives permission on demolition, destruction of these places. These historical places are in depression and people who are poor mostly live in there. After demolition of these historical places, poor people who get used to live in there will remove, and throw away to the city boundaries. Sulukule is one of the the place that has finished its urban renewal process with demolition. Now there is no Sulukule on İstanbul. And Romany people who live in there with a great past for 1000 years has removed in there. This study is about the trauma of demolishing Sulukule in memory. It will show this with discussing the relationship between demolition process, modern world and memory. To see what happens with a demolition, the study will focus on Sulukule’s demolition period whic was between 2005 and 2010. This will be read on three documentary film, “Sulukule” (Pınar, 2009), “Canım Sulukule” (Osseiran, 2010) and “Selahattin’in İstanbul’u” (Türkmen, 2010) will show the demolition process on screen shots and speech of Romanys who will show the trauma of demolition of Sulukule. These films will show the change in societys and Romanys memory and produce the information of people who has left behind demolition and big urban renewal processes.