Uluslar Arası Piyasalarda Parite Değişimlerinin Türkiye’deki Döviz Kuruna Etkisinin Araştırılması

Abstract

Uluslar arası piyasaların kontrolünde belirlenen Euro-Dolar paritesnin Türkiye'deki döviz kurunu ne yönde hareket ettirdiği önem arz etmektedir Dünyadaki tüm finansal varlıklar düşünüldüğünde Aslında hiçbir ülkenin tek başına pariteyi belirleyebilecek kadar güçlü olmadığını, göreceli finansal büyüklüğün eldeki finansal büyüklüklerle orantılı olarak değişebileceğini söyleyebiliriz. Türkiye dünya finans piyasasında elindeki döviz rezervleri itibariyle Euro ve Dolar kurunu etkileyebilecek kadar büyük bir iktisadi oyuncu değildir. New York, Londra, Tokyo gibi büyük finans borsalarına nispeten Türkiye borsası pariteyi belirlemekten uzak, ancak parkenin etkilerini kendi bünyesindeki döviz piyasasına yansıtabilmektedir. Bu tez Türkiye'deki döviz piyasalarının özellikle euro ve doların parite değişimlerine hangi yönde reaksiyon verdiğini VAR yöntemiyle ampirik olarak analiz etmeye dayanmaktadır. Bu tez çalışmasının amacı, uluslar arası piyasalarda belirlenen Euro-Dolar paritesi değiştiğinde bu değişikliğin Türkiye'deki Nominal Euro ve Dolar kurunu hangi yönde hareket ettireceğini VAR modeli ile analiz edilmesidir. Literatürde VAR modeli kullanılarak döviz kurlarına etki eden faktörler yâda döviz kurlarının makro iktisadi direkt etkisini araştıran çok sayıda çalışma mevcuttur. Kurulan ekonometrik modelde parite değişimi bağımsız bir değişken olarak yer almakta ve döviz kuruna etkisinin işareti ve büyüklüğü analiz edilmeye çalışılmaktadır. 2002-2004 dönemini kapsayan periyotta günlük nominal kur değerleri kullanılarak yapılan çalışmada bir dönem önce parkedeki değişim pozitif yönlü olduğunda euro kuruda pozitif yönlü ve hızlı bir hareket sergilerken, dolar kuru negatif yönde ve daha yavaş bir hareket sergilemekte olduğu ortaya çıkarılmıştır. Parite değişkeninin istatistik! açıdan anlamlı ve beklenilen yönde kurları hareket ettirdiği modelden ortaya çıkmıştır. Dinamik bir ticari sistemi olan ülkeler için kur önemli bir maliyet unsuru olarak dikkate alınmalıdır. Makroekonomik ve Siyasi belirsizlikleri sıklıkla yaşayan Türkiye'de Döviz kurlarının hareketi hakkında fikir sahibi olmanın, finansal yatırımlar açısından yararlı olması beklenmektedir.

Knowing in which direction The Parity of euro-dollar that is figured out by the dominant effect of international markets makes the nominal euro and dollar exchange rate in Turkey move is an important subject to give decision for future investment. When we think the entire financial asset through out of the world, we can say mat it is clear that no government or no central bank is so powerful to determine parity. Financial influence of a government can be changed proportionally due to the amount of financial asset they have. Turkey is not as dominant as to give direction to the international parity because of the less of the foreign exchange stocks. Turkey foreign exchange market compared with New York, London and Tokyo exchange markets far away to move parity direction only can reflect the parity affect on its market This thesis is dependent on an empiric analyzing the reaction direction of the nominal euro and dollar exchange rate when the parity changes using euro-dollar parity datas s at Turkey markets by VAR method. There are many papers investigating the affect of parity changes on macroeconomic policies using VAR models. İn the Generating econometric model, parity change is taking up as independent variable and, its affect on direction of exchange rates i are analyzed.. At our analyze that intraday nominal Exchange rate variables between 2002-2004 period are used, we figure out mat if parity change is positive, the direction of nominal Exchange euro time series is also positive and makes a fast movement than dollar, but the direction of dollar series is negative and makes a less fast movement than euro does. If the direction of the parity change is negative the signs of euro, dollar are respectively negative and positive, and again movement of euro is faster than dollar. Besides, it is seen from the VAR model that parity variable is significant and makes exchange rates move as it was predicted For the countries having a dynamic trading system, the Exchange rates should be taken up as an important cost factor. At turkey, having experience macroeconomic and political indefiniteness, It is expected that being informed about movement of Exchange rates is an advantage for ones thinking on financial investments.