Sergileme Mekanlarında Etkileşim Ve Öğrenme Biçimlerinin Çocukların Mekan Deneyimine Etkileri Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Sergileme mekanları tarihsel süreçleri boyunca ilk doğuş nitelikleri ile amaçlarından ayrılarak yeniden tanımlanan ve sürekli değişen mekanlar olmuşlardır. Bu farklılaşan amaçlar, ilk etapta sadece gösterme ve veriyi paylaşma amaçlarıyken ilerleyen zamanda; verinin aktarımı, sergileme mekanına gelen ziyaretçilerin eğitilmesi, ziyaretçilerin birbirleriyle sosyal iletişim geliştirmeleri, bu iletişimin yanı sıra mekan, obje ve insanlarla etkileşime girmeleri, en sonunda da ziyaretçilere kendileri için hayatları boyunca faydalı olacak bilgi ve deneyimleri sağlama şeklini edinmiştir. Bu değişen amaçların yansıdığı süre boyunca sadece sergileme mekanının niteliği değil bununla birlikte sergi ziyaretçisinin özellikleri, aktiviteleri, bu mekanda geçirdiği süreler ve niceliği de sürekli değişmiş, günümüzdeki halini almıştır. Günümüzde sergileme mekanının en büyük amaç ve hedeflerinden biri ziyaretçisine veriyi aktarmak ; o veriyi ziyaretçisi için kalıcı kılmaktır. Sergileme mekanları üzerine yapılan çalışmalara baktığımızda bu mekanda geçirilen sürenin kalitesi için en önemli etmenlerden biri bu mekanın içinde geçirilen iletişim sürecidir. Sergileme mekanı her zaman bir iletişim mekanı olmuştur ve özünde; bir fikrin, bilginin, politikanın veya herhangi bir verinin aktarıcısı rolü taşımaktadır. Sergileme mekanının amacı her ne olursa olsun bu rolü hiç değişmemiştir ve bu rol sergileme mekanının en temel rolü olarak değerlendirilebilir. Bu iletişim pek çok katman içermektedir. Bahsedilen iletişim etkinliği sadece sergileme mekanı ve ziyaretçi arasında değil, aktarılan bilgi, sergilenen nesneler, ziyaretçiler, sergileme mekanı çalışanları gibi pek çok katmanın aktif olduğu ve birbirlerine veri aktardığı bir ağı ifade eder. Sergileme mekanında geçirilen süreye baktığımızda ziyaretçinin aktarılan her türlü veriyi almasında ve kendi hayatında kullanmasında etkili diğer pek çok etmenden de bahsetmek mümkündür. Bu veriler öncelikle, her mekanın kişilere yansıttığı atmosferle benzer özellikler taşır ve bu mekanda aktarılan veriyi sadece bir bilgi veya sergilenen bir görsel olarak görmek hata olur. Aksine bu mekanlar sergi ziyaretçisiyle duyuları, duyguları ve düşünceleri paylaşan mekanlar olmalıdır. Ancak böyle olduğunda bütünsel bir iletişim aktivitesinden söz edilmesi mümkündür. Bu anlamda gelişimine ve ilerleme sürecine baktığımızda sergileme mekanları önceleri sadece bir duvar ya da kapalı bir kutu niteliğindeyken zamanla daha söz sahibi olmuş ve aslında bir mekan haline gelmişlerdir. Sadece ziyaretçilerin girip çıktığı ve bu süre zarfında pasif rol edindikleri değil, aktif bir biçimde etkinlikte bulundukları mekanlar özelliğini kazanmaya başlamışlardır. Bu özellik sergileme mekanlarına bir deneyim ve etkileşim mekanı niteliği getiren teknikler, teknolojilerle de desteklenmiştir. İnteraktivite, yapay gerçeklik, diorama gibi yeniliklerin her biri bu deneyimsel ve etkileşimsel özelliği destekleyici niteliktedir. xviii Tezin ilk iki bölümünde sergileme mekanlarında tarihsel süreç, iletişim , deneyim ve etkileşim kavramları üzerinde durulmuş; bunları etkileyen pek çok katman değerlendirilmeye çalışılmıştır. Tezin bundan sonraki bölümündeyse bütün bu etkinliklerin öğrenme ve eğitim üzerindeki etkilerine odaklanılmış, bu bağlamda çocukların öğrenmesindeki katkıları değerlendirilmiştir. Günümüzdeki yaklaşımı incelediğimizde sergileme mekanlarının en güncel temel amaçlarından biri eğitimdir. Bu amaçtan uzun süredir bahsedilir olmasına rağmen bu konuların ilişkilerini ele alan herhangi bir teoremle karşılaşılmamaktadır. Buna karşılık eğitim ve öğrenme biçimleri konuları tarih boyunca eğitim alanında yoğun araştırmalar yapılan konular olmuştur ve bu alanda pek çok teorem bulunmaktadır.Bununla birlikte mekan ve eğitim konularını da değerlendirmek mümkündür. Bu alanda geliştirilen teoriler sergileme mekanının da niteliğini etkilemiş olsa da bu etkilerden sadece söz edilmiş, ancak bu teoremler sergileme mekanının tasarım ilkeleri belirlenirken belirgin bir biçimde işlenmemiştir. Çocukların deneyim edindikleri ve sergileme mekanına etkileri yansıyan bir diğer aktivite ise oyunlardır. Sergileme mekanlarındaki oyun uygulamaları ve ayrıca bu uygulamaların öğrenme teorilerinde önemli bir yeri olması da göz önünde bulundurularak eğitim bölümünde oyun teorileri de incelenmiştir. Literatür araştırmasından elde edilen bu bilgiler ışığında etkileşim ve öğrenme biçimlerinin ilişkilerini içeren geçici bir sergi tasarlanmış, ve bu sergileme İTÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Yüksek Lisans Projelerini Destekleme Programı desteğiyle uygulanmış ve bu sergiye katılan 123 adet 7-16 yaş grubu çocuktan veri toplanmıştır. Bu gözlem sonucunda çocukların eğitiminde oyunun, deneyimin, farklı duyuların, duygusal verilerin önemi test edilmiş ve sergileme sonunda yapılan anket çalışmasıyla literatür araştırmaları sonucu geliştirilen hipotez desteklenmiştir. Çalışma sonucunda ortaya çıkan en önemli bulgu, sergileme mekanının bütün deneyim bileşenlerine cevap vermesi gereken kapsayıcı ve harmonik mekanlar olması gerektiğidir. Sergileme mekanları değinilen bütün açılardan ele alındığında fazla karmaşık bir tabloya ulaşıldığı düşünülebilir. Ancak aksine sergileme mekanının nitelediği atmosfer, tam olarak da bu çok yönlü özelliği ziyaretçilerine sunmalıdır. Tez araştırması ve gerçekleştirilen proje sonucunda, mekanın bütüncül bir nitelik taşıması ve birbiriyle aynı amacı taşıyan bileşenlerin her açıdan ziyaretçiyi doyurması gerekliliği tespit edilmiştir. Tezin son bölümünde ulaşılan bu veriler bir bütün olarak daha detaylı bir biçimde değerlendirilmiş ve bu alanda çalışmalarını sürdürecek kişilere öneriler geliştirilmiştir.

Exhibition spaces have gained many different characters and facilities during their historical development. At the beginning of their implications, these spaces' only main aim was to show and share the enthusiasm of some objects. This function was only serving to a small and rich group of the public. After some research and improvements, its characters, aims; and as a result, its visitors' characters and activities in these spaces have changed. As it is indicated, their first aim was to show some interesting objects to people. During the historical period it gained its other aims like; educating people, socializing the public, providing a communication environment for different groups of people, providing experiences for visitors, and providing an interaction for people in all senses. The very main aim for today's exhibition spaces may be explained as providing people a whole sense of experience and interaction with whole members of the space to provide him/her to gain an information. In short today's exhibition spaces' aim may be stated as to give education to people in a more sensual and experiencial manner from formal educational areas. After all these changes, exhibition areas' aim was not the only thing that changed; also the activities of people, their level of communication and their knowledge of exhibitions have changed. When we consider whole research about exhibition spaces, there is one purpose of these spaces that has never changed. This main purpose is providing a communication area to its visitors in all manners; communication with space, and objects, with other people and with its all parts. Moreover, this communication role may be evaluated as a role which is only specified to exhibition spaces as a primary aim of the area. This communication process does not only have virtual and verbal informations; it should also include senses, sensations and also it should provoke ideas of its visitors. When this area provides the whole of these all informations, then it may be possible to talk about a whole communication process. When the historical evaluation of exhibtion spaces is considered, its main activities may be indicated as developed over time. At the beginning, it was just a 'box of curiosities', or a wall with whole stuff hanged on. However with whole research and with the improvements in the society, it gained may other communication ingredients. In the end; with interactive experiences, virtual realities, dioramas, and all the other stuff that provides the whole atmosphere of the exhibition area; the exhibition spaces gained a holistic approach as experience areas. xx The first chapter of the thesis focuses on the changing aims of these areas. The next two chapters will be explaining the main communication role and communicational activities of exhibition areas. Next, the main 'education' and 'entertainment' aim of the exhibition spaces will be discovered and especially exhibition spaces' educational aim for children will be researched. The educational and game theories gains a role at this point. These are informative subjects which affects the development of interior spaces of exhibition areas. Although the developments of educational and game theories have a huge impact on the historical change of these areas, there is no set of rules about educational and entertainmental facilities of exhibition spaces. In the final part, a realized pop-up exhibition project will be explained; which is designed and produced with the support of Istanbul Technical University, Master Degree Scientific Research Projects Support Programme. An exhibitional experiment of a novel is evaluated in order to improve obtained literature research in a real manner. This project is designed to give information to children about the story of 'My Sweet Orange Tree' which is a novel of Jose Mauro de Vasconcelos and 123 children have visited and experienced the area. At the end of the exhibition, a mini questionnaire and whole observations came with the result that; the exhitibion area should be a holistic and harmonic environment which provides a more realistic experience to its visitors. At the end, the whole literature and project research are evaluated and advices for the developers of these areas are provided for further projects.