Kentsel Ulaştırmada Motorlu Kara Taşıtlarından Kaynaklanan Hava Kirliliği Ve Ekonomik Etkileri

Abstract

Bu çalışmada kentsel ulaştırmanın çevresel etkileri ve bu etkilerin maliyetleri değerlendirilmiştir. Kentsel ölçekte sürdürülebilir gelişme, kent ve çevre alt sistemlerinin tanımları yapılmıştır. Çevresel etkilerin model sınırları çizilmiş, ve sürdürülebilir ulaştırmanın kavramsal modeli ortaya çıkarılmıştır. Bu kavramsal modelden veri gereksinimi ve sürdürülebilir ulaştırma modelinin zamanla ve mekanla ilgili boyutları göz önüne alınarak işlevsel modele geçilmiştir. Karayolu taşıtlarının yaydığı çeşitli emisyonlar ve bu emisyonların zararları değerlendirilmiş, karşılaştırılmış ve bu emisyonlarla ilgili standartlar verilmiştir. Ulaştırmanın çok çeşitli çevresel etkilerinin parasal olarak değerlendirilebilmesi için çeşitli zarar değerlendirme metodolojileri ve ulaştırma emisyonlarının zarar maliyetlerinde yakıt ve konum etkileri incelenmiştir. Ekonomik değerlendirmelerle ilgili Los Angeles bölgesi ve ABD’ni dışsal maliyetleriyle ilgili örnekler verilmiştir. İstanbul için 2000 yılı esas alınarak 2010 yılı için Nazım Plan ve eğilimler doğrultusunda 13 ve 15,3 milyon nüfus tahminleri için değerlendirmeler yapılmıştır. Bu değerlendirmeler sonucunda ulaştırma talebi ve arazi kullanımı arasındaki ilişkinin iyi değerlendirilmesi gerektiği, taşıtların hareketliliği yerine insanların hareketliliği arttırılması gerektiği, daha az yakıt tüketen araçlarla ve yeni itici güçlerle ilgili pazarlar teşvik edilmesi gerektiği ve ulaşımda standartlar yükseltilerek daha az kirleten taşıtlar tercih edilmesi gerektiği görülmüştür.

In scope of the thesis environmental impacts of urban transportation and cost of those impacts are evaluated. The terms of sustainable development in scope of the cities, city and environment are explained. The limits of environmental impacts are determined and conceptual model of sustainable transportation is established. Transition from conceptual model to functional model is examined. Emissions from road vehicles and their damages are evaluated. The standards regarding road vehicles emissions are also given. The economic cost of environmental impacts of transportation, some certain damage evaluation methodologies are also examined. The examples from Los Angeles region and external costs in USA upon economical evaluations are given. For Istanbul choosing the year 2000 as a base year, evaluations are done for the year 2010 by taking into account the master plan of Istanbul. It is concluded that the relationship between transportation demand and land-use should be evaluated correctly, the activity of people should be increased instead of that of vehicles, market take-up of lower consumption vehicles and new propulsion technologies to reduce emissions should be promoted, the use of improved collective and non-motorised modes in conjunction with mobility management schemes should be supported and the standards in transportation should be increased and finally low polluting vehicles should be preferred.