Sergileme amaçlı yeniden kullanım mekanlarında bir katman olarak renk

Abstract

Yapılar, insan ihtiyacına ve kullanım amacına göre tasarlanır ve inşa edilir, ancak zamanla işlevleri değişebilir veya kaybolabilir. Süreç içerisinde kullanım amaçları değişse veya tamamen kullanılmaz hale gelse bile, fiziksel olarak varlıklarını sürdürebilmektedirler. Bu yapılar bireysel veya kolektif hafızanın somut bir ifadesi olarak geçmişe dair anıları ve olayları üzerlerinde barındırırlar. Günümüzde, tarihi yapıların korunması ve işlevsel hale getirilmesi, mimarlık ve iç mimarlık disiplinlerinde önemli bir konu haline gelmiştir. Geçmişin izlerini taşıyan tarihi yapılar, kültürel mirasın önemli bir parçası olarak kabul edilirler. Bu yapıların korunması ve sürdürülebilir şekilde kullanılması gerek tarihi değerlerin gerekse de çağdaş gereksinimlere yanıt verebilen işlevsel alanların yaratılması açısından büyük önem taşır. Kullanım kapsamında sergileme fonksiyonu gibi kültürel kullanımların sıklıkla tercih edildiği gözlenir. Sergileme mekanının kurgusunda ve tarihi dokuya eklemlenmesinde stratejik bir araç olarak renk, öne çıkmaktadır. İnsan, çevresinden aldığı verilerin büyük bir kısmını renkler aracılığıyla edinmektedir. Bu nedenle, yapılı çevre ile ilk karşılaşma ve edinilen izlenimlerin çoğu renklerle ilişkilidir. Bu kapsamda çalışma, iç mimaride güçlü bir potansiyel barındıran renklerin, bilinçli bir şekilde tasarıma entegre edilmesi gerekliliğini savunur. Tez çalışması toplam yedi bölümden oluşmaktadır ve birinci bölüm tezin amacını, kapsamını ve yöntemini içeren giriş kısmı ile başlamaktadır. İkinci bölümde renk kavramı fiziksel, fizyolojik ve semantik yönleriyle tanımlanmıştır. Renk teorileri üzerine yapılan araştırmaların tarihsel süreci detaylı bir şekilde aktarılmıştır. Renkleri net ve doğru bir şekilde aktarabilmek için Albert H. Munsell'in renk terminolojisi detaylı bir şekilde ele alınmış ve tezin tamamında bu terminoloji kullanılmıştır. Bölümün devamında renk, iç mimarlık disiplini kapsamında ele alınmıştır. Rengin mekân tasarımında kullanımının tarihsel gelişim sürecinden bahsedilmiş ve tezin ilk ölçeğini oluşturan renk planlama stratejileri detaylarıyla ele alınmıştır. Üçüncü bölümde sergileme mekanları ve bu mekanlardaki renk kullanımı konularına değinilmiştir. Tezin kapsamını, tarihi yapıların sergileme amacıyla yeniden kullanımı oluşturduğu için sergileme mekanları özelinde literatür taraması yapma gerekliliği duyulmuştur. Çalışma kapsamında sergileme ve sunum mekanlarına dair geliştirilen tasarım yaklaşımları ikincil değerlendirme kriteri olarak örnek analizlerinde kullanılmıştır. Dördüncü bölümde ise tarihi yapıların yeniden kullanımının tarihsel gelişim sürecine yer verilmiştir. Örnek analizlerinde üçüncül değerlendirme kriteri olan iç mimarlık ve tasarım için uyum stratejileri bölüm kapsamında incelenmiştir. Beşinci bölümde Türkiye'den ve İtalya'dan tarihi ve kültürel değerleri göz önünde bulundurularak bünyesinde sergileme barındıran altı yeniden kullanım örneği ele alınmıştır: İstanbul Arkeoloji Müzesi, Milano Fondazione Prada, Milano Pinacoteca di Brera ve Verona Castelvecchio Müzesi bünyesindeki kalıcı sergiler; İstanbul Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi'ndeki Beymen markasına ait Golden Opulence adlı süreli sergi ve son olarak İstanbul Pera Müzesi bünyesindeki hem süreli hem de kalıcı sergiler. Örnekler, ikinci, üçüncü ve dördüncü bölümde teorik çerçevesi oluşturulan Edwards'ın (2011) renk planlama, Dean'in (2002) sergileme mekanlarında sirkülasyon yaklaşımları, Brooker'ın (2017) iç mimarlık ve tasarım için uyum stratejileri ile analiz edilmiştir. Altıncı bölüm, tezin uygulama çalışmasını kapsamaktadır. Tezde yapılan araştırmalar ışığında rengin potansiyelini açığa çıkaracak bir tasarım önerisi, Yedikule Hisarı'nın yeniden kullanım projesi kapsamında sunulmuştur. Tezin yedinci ve son bölümünde, çalışmanın sonuçları açıklanmıştır. Rengin iç mimarlık disiplini çerçevesinde potansiyelinden bahsedilmiş, yeniden kullanım yapılarının gündelik yaşama dahil edilmesinin gerekliliğinden ve rengin bu noktada etkili bir tasarım aracı olarak ön plana çıktığı vurgusu yapılmıştır . Tez çalışması sonucunda, tasarımcıların sergileme amaçlı yeniden kullanım mekanlarında renkten, sembolik yönü ile yararlanarak anlatıyı güçlendirdikleri, fon olarak kullanarak eseri vurguladıkları; ziyaretçiyi yönlendirme, mekânın işlevini pekiştirme, mekâna kimlik kazandırma konularında ise etkin sonuçlar aldıkları ortaya konulmuştur. Tüm bu veriler ışığında, sergileme amaçlı yeniden kullanım mekanlarında renk, ziyaretçi deneyimini zenginleştirici bir atmosfer katmanı olarak ön plana çıkmaktadır. Yapılacak sonraki çalışmalar için, iç mimarlık disiplini özelinde tek başına ele alınan rengin, ışık etkisi ile araştırılması da söz konusu olabilir.