Teknokent’lerde Yer Alan Firmalar Örnekleminde, Türkiye’de Tasarım Desteği İçeriğinin Belirlenmesine Yönelik Bir Model Önerisi

Abstract

21. yüzyılda ülkelerin geleneksel ekonomilerini tasarım odaklı inovasyon ekonomisine dönüştürmedeki başarıları, büyük ölçüde ekonomik ve toplumsal hedefleri doğrultusundaki performanslarını belirlemektedir. Son yarım yüzyılda özellikle Bilim ve Teknoloji Geliştirme Politikaları kapsamında teknolojik yenilik odaklı Ar-Ge etkinliklerinin desteklendiği Türkiye’de, teknolojik yeniliğin yanısıra pazar ve kullanıcı ihtiyaçlarının tetiklediği tasarım, önemi yeterince kavranarak devlet tarafından doğrudan destek sağlanan bir etkinlik haline gelmemiştir. Bu tezde ilk olarak inovasyon sürecinin asli bir unsuru ve etkin bir rekabet aracı olarak tasarımın önemini kavramış olan İngiltere, Japonya, İsveç, Norveç, Hollanda, Avustralya, Güney Kore ve Tayvan örnekleri geliştirdikleri destek yapıları bakımından incelenmiştir. İkinci aşamada ise, özelleşmiş Tasarım Politikası geliştirmiş olan Yeni Zelanda, Letonya, Hindistan ve Finlandiya örneklerine yoğunlaşılarak; bu dört model ülkeye dair edinilen engel-gereksinim, amaç-odak ve çözüm-destek programı verileri ‘Tasarım Politikası’, ‘Tasarım Geliştirme Etkinliği’ ve ‘Bölgesel İnovasyon Sistemi’ne ait unsurların görsel olarak kavramsallaştırıldığı üç tablo üzerinde konumlandırılmıştır. Bu konumlandırma, amaç-odak ve çözüm-destek programı verilerinin engel-gereksinim verileri başlıkları altında gruplandırılması için yapılmıştır. Konu yazını araştırmasına dayanan gereksinim odaklı bu analiz sonrasında, Türkiye’de Teknokent’lerde yer alan firmalar özelinde, bu firmaları temsil gücüne sahip ODTÜ ve Hacettepe Teknokent’leri örnekleminde firmaların Endüstriyel Tasarım sürecindeki gereksinimlerinin saptanabilmesi için bir Alan Çalışması gerçekleştirilmiştir. Alan Çalışması sonucunda elde edilen veriler, çalışmanın ilk aşamasında ortaya konulan model ülke verileri ile karşılaştırmalı olarak analiz edilerek, örneklemde yer alan firmaların bu ülkelerde var olup Türkiye’de bulunmayan programlardan hangilerine gereksinim duyduğu belirlenmiştir. Bu analiz yoluyla ulaşılan bulgular, Alan Çalışması sonucunda elde edilen profesyonel gereksinim ve engel bulguları ile karşılaştırmalı olarak değerlendirildiğinde; Türkiye koşullarına özelleşmiş bir Ulusal Tasarım Politikası taslağının öncelikli olarak ‘fonlandırma’, ‘nitelikli bilgiye erişim’, ‘tasarım bilinci’ ve ‘tasarımın tanıtımı’ ile ‘merkezler ve destek kurumları’ konu başlıkları temel alınarak hazırlanması gerektiği görülmektedir. Bunun yanısıra ‘Tasarım ve İnovasyon Merkezleri’, ‘Ar-Ge fonlarını düzenleyici destek programları’ ve ‘Tasarım Bilgi Merkezi’ gibi incelenen model ülkelerde uygulanan destek programlarına, araştırmanın yapıldığı Teknokent’lerde etkinlik gösteren küçük ve orta ölçekli firmalar tarafından da gereksinim duyulduğu belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre Teknokent’lerde etkinlik gösteren firmalar öncelikli olarak proje yönetimi, tasarımcı temini, tasarım eğitimi ve tasarım araştırmaları gibi alanlarda destekleyici programlara gereksinim duymaktadırlar.

In the 21st century, the successful performances of countries in reaching their national social and economical goals, are predominantly dependent on their ability to transform their economies to design oriented innovation economies. The science and technology policies generated to provide social and economic prosperity have evolved into innovation policies and National Innovation Systems, in the last fifty years. Turkey is also among the countries which has been through this transformation process albeit at a later stage. However, although in this process technology oriented R&D activities have been supported within the context of science and technology development policies, the design activity which is triggered by market requirements and user needs as well as technological innovations has not become a center of focus for support programs. At the first stage of this thesis, England, Japan, Sweden, Norway, Holland, Australia, South Korea and Taiwan have been studied in terms of their approach to support design as countries which have recognized the importance of design as a powerful tool of competitiveness and a vital stage of the innovation process. Following this initial study, New Zealand, Latvia, India and Finland that have generated specialized design policies were investigated as model countries. The ‘barrier-need’, ‘aim-focus’ and ‘solution-support’ programme data gathered from this investigation based on literature search were positioned on three visual conceptualizations accommodating components of ‘Design Policy’, ‘Design Development Activity’ and ‘Regional Innovation System’. This positioning process was carried out in order to group the ‘aim-focus’ and ‘solution-support programme’ data under ‘barrier-need’ headings. After this analysis, a field study was undertaken on the specific sample of METU and Hacettepe Technoparks for determining the needs of the Turkish Technopark companies in Industrial Design process. By analyzing the data obtained by the field study together with the model countries’ data; the missing programs in Turkey that are also required by the companies in the sample of the study have been identified. Through the analysis of the findings of the literature search and the field study comparatively, it is seen that a National Design Policy for Turkey focusing on the requirements of companies based in Technoparks should be based on the headings of ‘funding’, ‘access to qualified knowledge’, ‘design awareness’, ‘design promotion’ and ‘centers and support institutions’. It is also found that the previously listed support programmes implemented in the model countries such as ‘Design and Innovation Centers’, ‘support programmes organizing the R&D funds’ and ‘Design Information Centers’ are also required by the surveyed small and medium sized companies located in Technoparks. The companies that are located in Technoparks primarily need training and support programmes intended for areas like project management, designer procurement, design education and design research.