Türkiye’ De Yapı Malzemesi Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi İçin Bir Sistem Önerisi

Abstract

Dünyada insan ve çevre sağlığı sorunları için bir çözüm olabilecek sürdürülebilirlik kavramının yapılarda uygulanabileceği yöntemler geliştirilmiştir ve yapıların bu etkilerini azaltmaya yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu doğrultuda bu çalışmada yapı malzemelerinin yaşam döngülerinde çevre etkilerini belirlemek için Türkiye’ nin mevcut durumunu dikkate alan bir değerlendirme sistemi geliştirilerek tasarım aşamasında karar vericilerin yapı malzemesi seçimlerinde çevreye en az zarar verecek malzemeleri seçmeleri amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle dünyada yapıların, yapı malzemelerinin ve ürünlerin çevresel etkilerini belirlemek için kullanılan bir standart olan ISO 14040 - Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi ile bu yöntemi temel alan sistemler ve araçlar incelenmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda YDD yöntemi temel alınarak ve Türkiye’ nin çevresel konularda mevcut durumu hakkında yapılan çalışmalar göz önünde bulundurularak ülkenin olanakları ve çevresel etkilerle ilgili getirilen sınırlamalar doğrultusunda yapı malzemelerinin yaşam döngüsü süreçlerinde çevresel etkilerini değerlendiren bir sistem önerilmiştir. Önerilen sistem, Bursa ilinde üretim yapan bir çimento fabrikasıyla anket yapılarak çimento yapı malzemesi ile örneklenmiştir. Sonuç olarak, sistemin çalışması için bir takım gereksinimler olduğu görülmüştür. Bunlar; sistem için YDD yönteminin temel alınması, ülkede herhangi bir alt ya da üst sınır değeri olmayan konularla ilgili yasal çalışmalar yapılarak sınır değerlerin belirlenmesi, firmalar tarafından ürettikleri ürünlere ait girdi, çıktı, üretim teknolojisi gibi verilerin toplanarak bir veritabanı oluşturulması, ilgili kurumlar tarafından bu değerlendirmeyi yapacak bir bilimsel kurul oluşturulması ve bu bilimsel kurulun Türkiye için etki göstergeleri arasındaki sıralamayı belirleyecek önem katsayılarını belirlemesidir.

Methods through which sustainability concept can be applied in buildings are being tried to be implemented in developed countries aiming to minimize negative environmental effects. Accordingly, an evaluation system, which considers the conditions in Turkey has been introduced in order to determine the effects of building materials on the environment throughout their lifecycles. To do this, ISO 14040- Life Cycle Assessment which is being applied worldwide in order to determine the environmental effects of buildings, building materials and products have been investigated. Also systems and tools based on this standard have been examined. Considering this information a system which evaluates the environmental effects of building materials during their life cycle processes has been proposed based on LCA method and considering the studies on the current situation of Turkey in terms of environmental issues. While developing the system, the national resources and limitations on environmental effects have been considered. In the last part of the study the developed system has been tested for cement via a survey conducted in a factory in Bursa. Consequently, it has been observed that certain aspects are required to enable the system to function properly. These are; LCA based methodology, determination of limit values via legal attempts wherever required, establishment of databases by the companies on the inputs, outputs, production technologies etc. of their products and establishment of a scientific committee for assessment purposes which is capable of determining the weighting factors of impact indicators for Turkey.