Üretim Tesisi Yatırımı İçin Bir Karar Destek Sistemi Önerisi

Abstract

Bu tezin yazılma amacı, üretim tesisi yatırımlarında uygun yerin seçilmesini sağlamak adına karar vericilere destek bir sistematik oluşturmaktır. Literatürdeki yatırım analizi çalışmaları incelendikten sonra üretim tesisi yatırımı için öncelikle yöneticilerin tecrübelerine dayalı değerlendirmeleri açığa çıkarmak için Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ile hem nitel ve nicel kriterler hem de alternatifler göreli önem düzeylerine göre değerlendirilmiş ve sıralanmıştır. Sonrasında ise seçilen alternatifler için belirlenen hedef programlama çalıştırılmış ve yatırım maliyetlerinin başa baş olduğu noktalar tespit edilmiştir. Son olarak ise tespit edilen başa başnoktalarında ki satış miktarlarının nakit akışı ile yatırım geri dönüş süreleri hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda yatırım geri dönüş süresinin stratejik açıdan önemli olduğu bir organizasyonda uygulanan metodoloji ile en uygun alternatif açığa çıkartılmıştır. Ayrıca yatırım analizi değerlendirmesinde kullanılan nitel ve nicel kriterlerin birbirlerine göreli önem düzeyleri çıkartılmıştır. Tez çalışmasında ETİ bisküvilerine ait veriler kullanılmıştır. Elde edilen bulguların farklı firma verileri ve stratejileri ile test edilememesi çalışmadaki en önemli kısıt olmuştur. Geliştirilen metodolojinin yatırım analizi yapmak isteyen karar vericiler tarafından incelenerek kendi organizasyonlarında kullanılabilecek olması pratik açıdan çalışmanın gerçek hayatta uygulanabilirliğini göstermektedir. Yatırım analizi çalışmalarında belirli yöntemlerin kullanılarak analiz yapılması bugüne kadar gerçekleştirilmiştir. Birden fazla yöntemin belirli bir kurgu ile yatırım analizi değerlendirmesinde kullanılmasının sağlaması ve yatırım analizi kriterlerini göreli olarak kıyaslama fırsatı sunması açısından çalışma orijinallik göstermektedir.

The main aim of thesis is to provide a decision support system for a production plant investment. After over viewing investment analysis in literature, for a production plant investment, first Analytic Hierarchy Process (AHP) is used to see managerial experience about investment, qualitative and quantitative criteria’s and alternatives. The output of AHP is evaluating and ranking alternatives, qualitative and quantitative criteria’s. Second step is Goal Programming (GP), selection of alternatives, which are done by the AHP, data is set up GP model and all alternatives have a sales quantity, which is provide a profit to make an investment cost a zero. Finally, monthly profit is calculated and Return on Investment (ROI) calculation is done for decision maker. At the end of thesis, most suitable investment alternative is determined for organization, which ROI is the most important criteria. Moreover, micro and macro criteria are evaluated and ranking according to managerial experience. In the thesis, data are collect from Eti Biscuits Company for that reason other organizations data should be test with these methodology. For the decision maker, developed methodology is useful for production investment. In literature, some methodology was used to investment decision analysis. This thesis has another advantage for decision makers, because of using more than one method. Also micro and micro criteria’s evaluation and ranking for production plant investment.