Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında 22 Mayıs 1766 İstanbul Depremi Ve Ardından Gerçekleştirilen Yapı Onarımları

Abstract

İstanbul’da büyük yapısal hasarlara yol açan 22 Mayıs 1766 depremini çok sayıda kapsamlı onarım izlemiştir. Bu onarımlara ait arşiv belgeleri yardımıyla, hem kullanılmış olan başlıca teknikleri, hem de yapı onarımı alanına özgü yaklaşım ve zihniyeti anlamak mümkün olmaktadır. Bu çalışma, Topkapı Sarayı Müzesi ve Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde bulunan özgün belgelerin değerlendirilmesi yoluyla, 18. yüzyıl yapı onarımlarını aydınlatmayı amaçlamaktadır. Döneme özgü başlıca nitelikleri anlayabilmek için, önce 18 yüzyıl dünyasına, bir İmparatorluk başkenti olarak İstanbul’a ve dönemin ayırt edici restorasyon yaklaşımlarına genel bir bakış yöneltilmiş ve ilgili terminoloji aydınlatılmaya çalışılmıştır. Osmanlı arşiv belgeleri yardımıyla 22 Mayıs 1766 depreminin genel bir panoramasının çizilmesinden sonra, seçilmiş örneklerin bu depremde gördükleri hasarlar ve bu hasarları gidermek üzere yapılmış olan müdahaleler, yapıların günümüzdeki durumları da dikkate alınarak incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bu çalışma, bir yandan restorasyon tarihine bir katkı yapmayı, bir yandan da arşiv belgelerinin birinci el kaynaklar olarak önemini vurgulamayı amaçlamaktadır.

The catastrophic earthquake of 22 May 1766 was followed in Istanbul by an intensive period of building repairs. The Ottoman archival documents concerning these repairs help to understand both the techniques used in restorations and the approaches and general mentality of the period in the related field. This study aims to enlighten the 18 th Century building repairs in Istanbul by the evaluation of original records kept at the Topkapı Palace Museum Archives and the Turkish Prime Ministry Ottoman Archives. For a better understanding of the characteristics of the period, a general look is oriented to 18 th Century Istanbul as an imperial capital and to the restoration approaches of the period. Some buildings which were affected by the earthquake are choosen for closer examination and the interventions that aimed their repairs are exposed. The present situation of these buildings is also taken into account. This study aims to contribute to the history of the building repairs and to underline the importance of archival documents as first hand sources.