Twenty-first century flamenco: Experiencing tradition and transmission

thumbnail.default.alt
Tarih
2021
Yazarlar
Foggo, Robin George
Süreli Yayın başlığı
Süreli Yayın ISSN
Cilt Başlığı
Yayınevi
Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Özet
While flamenco is a strong cultural symbol of identity in Andalusia, it is also a genre that has many dedicated participants outside its original geographical area of genesis. This makes flamenco an ideal case study to examine the various contemporary paths that lead an outsider to an understanding of a musical practice. This thesis asks what aspects of the flamenco tradition are transmitted to outsiders. It also examines how it is transmitted nowadays and what this means to the tradition. The research methods employed were a combination of autoethnography, participant observation, virtual ethnography, and source analysis. I initially gathered material in the form of recorded guitar lessons, lesson notes as a learner, as well as ethnographic notes on all facets of my fieldwork, taking particular interest in aspects that contributed to my musical growth within the style. As I employed various media and contemporary methods of acquisition, it became clearer that how a tradition is transmitted is part of the tradition itself. This realization led me to treat a wider range of materials as source texts for analysis. These included guitar methods, interviews, books and articles, audio recordings, online communication, films, concert notes, letras, films and documentaries, lesson notes from my teachers, photos, and interactions between members of my target community. The process left me with a huge amount of source material, and as I categorised it certain patterns emerged. While organizing these patterns into themes, somewhat along the lines of grounded theory, the shape of this thesis emerged. To answer the main questions of this thesis I survey the main historical narratives of flamenco and associated identities, and demonstrate how the identities are manifest within the tradition. By examining musical forms, the flamenco aesthetic and certain socio-cultural performance contexts, I reveal the main markers of the flamenco style. I give examples of the lack of consensus on several aspects of the style within the community and argue that they reflect the interests of the various stakeholders. I also show that knowledge of the style is communal, and no one source has a monopoly on information. I argue that the antagonism between nuevo and puro supporters within the flamenco community is influenced by more general differences of human psychology and reflects the wider ongoing conflict between radical/conservative thought. I also highlight several obstacles that must be negotiated by a learner from outside the tradition. These challenges include conflicting information, a lack of standardization, and communication issues regarding language and jargon. I include a discussion centred on the interaction I had with my various teachers. Teaching methods and the underlying theories are embodied in the teaching practices I describe and complete the portrait of a learner journey. Examples are given that demonstrate the benefits and pitfalls encountered by a contemporary learner. Additionally, I show that not all aspects of the style are widely or explicitly taught. Some teachers are unaware of what they know, some cannot communicate it, and some simply do not know. The subject of explicit knowledge is also broached when I analyse different forms of notation and reveal what aspects of the style can be notated, what can't, what is purposely included, and what is omitted. I contend that this illustrates the importance different authors place on these aspects, and what knowledge they believe is tacit. While exploring these topics, we understand more fully the actors involved in imparting the tradition and the experiences of those to whom it is transmitted. I show that the various ways a style can be acquired outside the traditional areas of transmission leads to a more diverse pool of learners, who in turn become transmitters in their own right. I contend that this situation will present an increasing challenge to concepts linking identity and ownership of the music as the participant demographic continues to shift. I reveal that flamenco is a malleable tradition, and often being reinterpreted. I show that access to information technologies and international travel has changed the learning environment, made the acquisition of the style less challenging, and is creating new communities that still retain the key themes that make flamenco an identifiable musical culture.
Flamenko Endülüs'te güçlü bir kimlik simgesi olmakla birlikte, o aynı zamanda doğduğu coğrafi alanın dışında kendini flamenkoya adamış birçok katılımcının benimsediği bir tarzdır. Bu özelliği flamenkoyu, günümüzde gözlemlediğimiz, dışarıdan bir kişiyi böyle bir müzik pratiğini anlamaya götüren çeşitli yolları incelemek için ideal bir vaka çalışmasının konusu yapmakta. Bu tez çalışması, flamenko geleneğinin hangi özelliklerinin dışarıdakilere aktarıldığı sorusunu konu edinmektedir. Ayrıca bu geleneğin nasıl aktarıldığını ve bunun gelenek için ne anlam ifade ettiğini de incelemektedir. Kullanılan araştırma yöntemleri olarak, otoetnografya, katılımcı gözlemi, sanal etnografya ve kaynak analizi bir arada kullanılmıştır. Başlangıçta malzeme olarak gitar dersleri kayıtlarını, bir öğrenenin perspektifiden aldığım ders notlarını ve saha çalışmamın bütün safhalarında tuttuğum etnografik notları bir araya getirdim ve bunu yaparken söz konusu müzik tarzı içinde kendi müzikal gelişmeme katkıda bulunan faktörlere özel olarak önem verdim. Çeşitli mecraları ve günümüzün benimseme yöntemlerini kullandığımda bir geleneğin aktarımının, geleneğin kendisinin bir parçası haline geldiği gerçeği benim için daha da açık bir şekilde ortaya çıktı. Bunun farkına varmak, beni daha geniş çeşitlilikteki malzemeleri, analiz edilecek kaynak metinler olarak ele almaya sevk etti. Bunlar arasında gitar metotları, bilgi veren kişilerle yaptığım görüşmeler, kitaplar ve makaleler, işitsel kayıtlar, çevrim içi iletişim, filmler, konser notaları, letralar, filmler ve belgeseller, hocalarımdan aldığım ders notları, fotoğraflar ve hedef grubumun üyeleri arasında gerçekleşen karşılıklı etkileşimler yer alıyor. Söz konusu süreç sonucunda elimde muazzam büyüklükte bir kaynak materyali toplanmış oldu ve bunları kategorize ederken belirli kalıplar ortaya çıktı. Bu kalıpları/örüntüleri temalar halinde düzenlerken temellendirilmiş kuramın (grounded theory) oluşum sürecinde bu tezin biçimlenişi ortaya çıktı. Bu tezin sorduğu başlıca soruları yanıtlamak için flamenkonun ana tarihsel anlatılarını incelemekle başlıyor ve ardından bunlarla bağlantılı kimlikleri inceliyor ve kimliklerin gelenek içinde nasıl görünür hale geldiğini gösteriyorum. Bu kimlikler muhafazakâr ve radikal öğelerin, bölgesel ve ulusal bağlantıların birbirleriyle etkileşimini, ayırt edici özelliklerin etnik aidiyetlerini, açık bir şekilde eril ve dişil rollerini tanımlıyor ve Hıristiyan, İslam ve Yahudi mirasının bir karışımını simgeleyen tarihsel Al Andalus (Endülüs) ile yakın bir özdeşleşmeyi içeriyor. Müzikal formları, flamenko estetiğini ve belirli sosyo-kültürel performans bağlamlarını inceleyerek, flamenko tarzının ana belirteçlerini ortaya koyuyorum. Flamenko müziği formlarını ana öğelerini gösteriyor ve bunların bütün bir kompozisyon ya da bir şarkı gibi bütünsel birimler halinde değil, yorumlama sırasında yeniden bir araya getirilen birimler halinde aktarıldığına dikkat çekiyorum. Aynı zamanda müzikte hangi yapısal öğelerin kalıcı olduğunu, nasıl bir işlev gördüğünü ve doğaçlamanın, çeşitlemenin ve yeniliğin nerelerde yapılabildiğini gösteriyorum. Flamenkonun estetiğini tekrarlanan temaları öne çıkararak araştırıyorum. Şarkı sözlerinin analizi yoluyla da flamenkoya özgü sık kullanılan kayıp, acı, sürgün ve karmaşık aşk metaforlarına dikkat çekiyorum. Daha geiş bir sosyo-kültürel bağlamda ortaya çıkan diğer belli başlı estetik temalar arasında nostaljik bir kaçış ve kırsalın düşünselleştirilmesi, boğa güreşiyle yakın bağlantılar ve ona referanslar, yorumlamada riskin artırılması, yorumlamanın yapıldığı yerin otantikliği ve gerek yorumcuların gerekse dinleyicilerin değişen psikolojileri yer alıyor. "Palo"ların sınıflandırılması ve bir flamenko kanonunun yaratılması konusundaki araştırmam, bu alanın birbirine karşıt anlatıların sınırlarının kendisini en açık bir şekilde ortaya koyduğu alan olduğunu gösterdi. Üç temel müzikal kanon türü arasında ayırım yapıyor ve bunları akademik, pedagojik ve yorum (performans) olarak belirliyorum. Ardından tarihsel ve entelektüel hareketlerin neyin kanonik olarak kabul edileceğini nasıl etkilediğini ve bireyler olarak yorumcuların, coğrafyanın, müzikal tarzın ve pedagojik tercihlerin buna nasıl katkıda bulunduğunu gösteriyorum. Aynı zamanda bir yandan ritmik yapı, kaynaklandığı yer ve etkileme biçimi paloların sınıflandırılmasında kullanılmakla birlikte, halen flamenko toplumunda paloların nasıl sınıflandırılması gerektiği konusunda bir görüş birliğinin bulunmadığını da gösteriyorum. Flamenko toplumu içinde bu müzik tarzının özellikleri üzerinde görüş birliğinin bulunmamasının çeşitli paydaşların ilgi alanlarını yansıttığını öne sürüyorum. Ayrıca flamenko tarzına ait bilginin komünal olduğunu, ve hiçbir kaynağın tek başına bu bilgi üzerinde tekelinin bulunmadığını gösteriyorum. Flamenko toplumu içinde nuevo ve puro destekçiler arasındaki karşıtlığın, insan psikolojisine ait daha genel çeşitli farklılıkların etkisi altında oluştuğunu ve radikal/muhafazakâr düşünce arasında daha geniş anlamdaki çatışmayı yansıttığını savunuyorum. Çalışmama öğretmenlerim ve onlarla gerçekleştirdiğim etkileşim üzerine yaptığım bir tartışmayı da dahil ediyorum. Onların geçmişleri şu anda geleneğin kimler tarafından aktarıldığına dair ipuçları veriyor. Öğretme yöntemleri ve pratikleri her birinin flamenkoyu öğrenme konusunda savundukları kuramları belirliyor ve aynı zamanda onların da kendi öğrenme deneyimlerini yansıtıyor. Verdiğim örnekler, geleneğin dışından gelen günümüz öğrencisinin üzerinde tartışması gereken bazı engelleri göstermekte. Karşılaşılan bu zorluklar arasında öğretme diliyle ilgili bazı iletişim sorunları, spesifik flamenko terimlerinin çokanlamlılığı (polysemy), birbiriyle çelişen bilgiler ve çeşitli kaynaklarda mevcut muğlaklıklar, notasyon ve ders programları konusunda bir standardizasyonun bulunmaması ve tarza, doğaçlamaya ilişkin önemli bir yanın çoğu kez dikkate alınmaması yer alıyor. Bunlara ek olarak flamenko tarzının bütün yanlarının geniş ya da açık bir şekilde öğretilmediğini gösteriyorum. Bazı hocalar neleri bildiklerinin farkında değiller, bazıları bunu anlatamıyorlar, bazıları da gerçekten bilmiyorlar. Açık bilgi sorunu, farklı notasyon formlarını analiz ettiğimde ve flamenko tarzının hangi yanlarının notasyonunun yapılabildiğini ve yapılamadığını, neyin bilerek dahil edildiğini ve neyin atlandığını ortaya koyduğumda kendisini gösteriyor. Bunun, farklı yazarların bu yanlara verdiği önemi ortaya koyduğunu ve inandıkları hangi bilginin yeterince açık olmadığını gösterdiklerini iddia ediyorum. Bu konu başlıklarını araştırırken geleneğin paylaşılmasında rol oynayan aktörleri ve geleneğin aktarıldığı kişilerin deneyimlerini daha iyi anlayabiliyoruz. Tezimde flamenkoyla ilgili kişilerle birçok bağlantının ekonomik olarak tanımlanabilecek bir ilişki olarak başladığına, ama çoğu kez bunun gerçek dostluklara dönüştüğüne yer veriyorum. Bir tarzın geleneksel aktarım alanları dışında edinilmesinde izlenen çeşitli yolların çeşitliliği daha geniş bir öğreniciler havuzuna yol açabileceğini ve bunların kendilerinin de aktarımcılar haline gelebileceğini gösteriyorum. Bu durumun, katılımcı demografisi değişmeye devam ettikçe müziğin kimliği ile sahipliği arasında bağ kuran kavramlara ilişkin daha da büyüyen bir zorluk oluşturduğunu savunuyorum. Flamenkonun dönüştürülebilir bir gelenek olduğunu ve sıklıkla yeniden yorumlanmakta olduğunu belirtiyorum. Bilgi teknolojilerine erişimin ve uluslararası seyahatlerin öğrenme ortamını değiştirdiğini ve flamenko tarzının benimsenmesini kolaylaştırdığını ve flamenkoyu ayırt edilebilir bir müzikal kültür yapan başlıca temaları içinde barındıran yeni topluluklar yarattığını gösteriyorum.
Açıklama
Tez (Doktora) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2021
Anahtar kelimeler
Flamenko müzik, Flamenco music, Tarih ve eleştiri, History and criticism, Sosyal yönleri, Social aspects
Alıntı
Koleksiyonlar