Türkiye’de 1950 Sonrası Görsel Sanatlar Koleksiyonculuğunun Gelişimi

Abstract

Türkiye'de 1950 Sonrası Görsel Sanatlar Koleksiyonculuğunun Gelişmi adlı yüksek lisans tezinin amacı resim sanatında özel koleksiyonculuk bağlamında Türkiye'deki gelişimini sanatsal, sosyo-kültürel, siyasi ve ekonomik gelişmeler çerçevesinde incelemektir. Tezin amacını ve oluşumunu anlatan giriş bölümünden sonraki ikinci bölümde resim sanatı ve koleksiyonculuğunun başladığı Batılı toplumlardaki tarihsel süreci sosyokültürel ve ekonomik arka planıyla incelenmiştir. Böylelikle Türkiye'nin ve Batılı toplumların resim ve koleksiyonculuğa yaklaşımlarının kıyaslanabilmesi amaçlanmıştır. Tezin üçüncü bölümünde, Osmanlı'nın son döneminde Batılılaşma projeleri kapsamında resim sanatının gelişimi incelenmiştir. XIX. yüzyılda saray çevresi, resim sanatının gelişmesine destek vermiş ve gerek yerli gerekse yabancı sanatçıların eserlerini kapsayan saray koleksiyonları oluşturmuştur. İslam dininin sureti yasaklamasından dolayı resim sanatı ve koleksiyonculuğu saray ve çevresi ile kısıtlı kalmıştır. Tezin dördüncü bölümünde 1923?1950 yılları arası Cumhuriyet dönemi resim sanatının gelişimi ve bu dönemde oluşturulan koleksiyonlar incelenmiştir. 1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti, hükümetin geliştirdiği kültür politikaları çerçevesinde plastik sanatların gelişmesinde en etkin güç olmuştur. Devlet sanatçıları üretime teşvik etmek için resmi sergiler düzenlemiş ve düzenlenen diğer sivil sergilerden de çok sayıda eser almıştır. Sanatın geniş çevrelere yayılması için devlet, banka ve kamu kurumlarının da resim koleksiyonu oluşturmalarını sağlamıştır. Bu dönemde sayıca az olan özel koleksiyonların dönemin aydınları tarafından oluşturulduğu görülmektedir. Beşinci bölümde 1950?1970 yılları arasındaki dönemin siyasi ve sanatsal alandaki gelişmeler ve oluşturulan koleksiyonlar incelenmiştir. 1950 yılında Demokrat Parti'nin iktidara gelmesiyle, devletin sanata verdiği destek büyük oranda azalmıştır. Sanatın gelişmesine özel girişimler destek olmuştur. Maya ve Vakko Sanat Galeri'lerinin açılması; Yapı ve Kredi Bankası'nın ve DYO'nun düzenlediği resim yarışmaları bu desteklerin bir sonucudur. Özel koleksiyonların sayısında önceki döneme göre bir artış yaşanmış ancak yine de kısıtlı bir çerçevede kalmıştır. Son bölümde 1970'lerden günümüze Türkiye'deki siyasi ve sanatsal gelişmelerle oluşan özel koleksiyonlar incelenmiştir. 1970'lerin kültürel, ekonomik ve sosyal gelişmeleri burjuvazinin doğmasını sağlamıştır. Bu yeni oluşan burjuva sınıfı sanata ilgi duyacak ve destekleyecek ekonomik ve kültürel sermayeye sahiptir. 1980'lerdeki liberal ekonomik düzen burjuvazinin daha da gelişmesine neden olmuştur. x Türkiye'deki birçok özel koleksiyon bu dönemde oluşmuştur. 1990'lı ve 2000'li yıllar özel koleksiyonlar için çok dinamik geçmiştir. Bir yanda ekonomik krizler nedeniyle bazı özel koleksiyonlar satılarak dağılmıştır. Öte yandan bazı koleksiyoncular kataloglarını yayınlayarak ve bazıları da kendi müzelerini kurarak, Türkiye'deki özel koleksiyonculuğun gelişmesini sağlamıştır.

The aim of the master thesis called ? Visual Art Collections in Turkey after 1950? is to analyse the development of the private painting collections in with references to artistic, social, cultural, political and economic facts, in Turkey. In the first chapter the aim and the methods of thesis is introducted. In the second chapter the development of the painting and its collection?s which firstly begin in Western societies will be analysed. The socio-cultural and economic historical background will also given. The aim of this historical background is to maintain a comparison between Western societies and Turkey?s approach on painting and its collections. In the third chapter, the development of the painting in the Ottoman Empire will be analysed on the bases of westernization projects. Ottoman Court and court circles have supported the development of the painting and made a collection with foreign and local painter?s art works. Painting and its collection is limitted with Ottoman Court and court circles because of the rigid prohibition of image in Islam. In the fourth chapter, the development of the painting and raise of collecitons are examined. The Turkish Republic State, which is founded in 1923, has formed the politics of culture to support the development of art. In order to support artists the state has organised formal exhibitions and bought huge amount of paintings from both formal and other informal exhibitions. State has also encouraged the banks and institutions to make their own collections. There was also a few private collections made by the entellectuals of the era. In the fifth chapter, the political and artistic developments between 1950?1970 in Turkey and collections which is formed during these period, will be studied. Under the rule of Democratic Party, support of government for art diminished evidently. At that period support of private enterprise in art has seen at private galleries such as Maya Art Gallery and Vakko Art Gallery. The painting contests of Yapı Kredi Bankası and DYO are the other results of this private support in art. In the last part, the political and artistic developments from 1970?s to today and the raised collections will be analysed. In the 1970?s with the cultural, economical, social developments in Turkey, a bourgeoisie class has emerged. This new bourgeoisie has an economical and entellectual capital to interest and suport the art. In the 1980?s with the liberal economic order Turkish bourgeoisie has developed. Most of the private collections in Turkey raised between those years. 1990s and 2000s are the most dynamic years for the private colletions. The economic crises has caused to sell of some private collections. On the other hand some private collecters have published their cataloges and some private collecters have established their museums which are very essential for the private collections in Turkey.