Libya Odaklı Orta Akdeniz Deniz Yetki Alanları İhtilaflarının Çözümünün İncelenmesi

Abstract

Bu çalışma, deniz alanlarının sınırlandırılması hukukunun gelişimini, Truman Deklerasyonu ile başlayan süreçten başlayarak, I. BMDHK çalışmaları, 1958 KSS, 1982 BMDHS kapsamında sözleşmeler hukuku ve uluslararası yargı kararlarının katkıları ile anlatan kronolojik bir çalışmadır. Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölgenin sınırlandırılmasını esas alan çalışma, sınırlandırma konusundaki bütün gelişmeleri yargı kararlarının incelemesi dahil geniş kapsamlı olarak ele almaktadır. Ayrıca, Doğu Akdeniz’in tarihsel, stratejik ve ekonomik değeri ile Kıbrıs’ın önemine istinaden deniz yetki alanlarının paylaşımında Türkiye ve ilgili kıyıdaş devletlerin takındıkları tutuma ilişkin tespitler yapılmıştır. Doğu Akdeniz’e kıyıdaş ülkeler ikili ya da çok taraflı antlaşmalar yoluyla Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlandırması yapmaktadır. Bu durum dikkate alınarak Türkiye’nin muhtemel Kıta Sahanlığı ve MEB sınırlarına ilişkin tezlerini bir an önce ortaya koyması büyük bir önem taşımaktadır. Libya’nın 27 Mayıs 2009 tarihinde Münhasır Ekonomik Bölge ilan etmesinin ve uluslararası anlaşmalara açık olduğunu beyan etmesinin Türkiye için bir fırsat olarak değerlendirilmesinin önemli olduğu görülmektedir. Çalışma kapsamında, Akdeniz’deki Münhasır Ekonomik Bölgeler üzerinde yapılan tartışmalara değinilmekte ve ardından Türkiye ile Libya arasında olası bir anlaşmanın yapılıp yapılamayacağını incelenmektedir. Türkiye ile Libya arasında yapılacak bir sınırlandırma anlaşması hem Türkiye’nin hem de Libya’nın lehine olacaktır. İncelenen davalarda hakkaniyet ilkelerinin sınırlandırma hukukundaki yeri ve bu ilkelerin somut uygulamaları belirlenmiş, sınırlandırmada ilgili şartların neler olabileceği tespit edilmiştir. Uluslararası hukukun sınırlandırma hukukunda gösterdiği gelişimin sunduğu ilke ve kurallar ışığında Türkiye’nin denizden komşu ülkeleriyle Akdeniz’de hakkaniyet ilkelerine göre ileri sürebileceği sınırlandırma hatları belirlenmeye çalışılmaktadır. Günümüze kadar, deniz alanlarının sınırlandırılması uyuşmazlıklarına ilişkin (MEB ve Kıta Sahanlığı) 18 adet uluslararası yargı kararı verilmiştir. Bu kararlar, genel sınırlandırma ilkelerini açıklayan özel ilke ve metotlar oluşturmaktadır. Bunun yanında, ilgili alanlardan Doğu Akdeniz’e benzer olanlar Türkiye’nin tezlerine ve Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin hususları da içerecek şekilde incelenmiştir. Bu kapsamda, Kıta Sahanlığı ve MEB sınırlandırmasına ilişkin uluslararası hukuk kuralları ve yargı kararları ile bölgeye ait tüm özel durumlar dikkate alınarak ve Türkiye’nin tezlerine ve hakkaniyete uygun olarak sınırlandırmanın nasıl yapılabileceği üzerinde çalışılmıştır.

This study analyzes a comprehensive chronological proceedings of delimitation law. To reflect all delimitation issues, from the beginning of delimitation studies since International Law Commission Sessions before 1958 Conference, 1958 Continental Shelf Convention and 1982 UNCLOS has been evaluated and especially delimitation of maritime boundaries studied as a case law. Two major rules and principles of delimitation issues analysied carefully and decisions of ICJ and international tribunals are evaluated to express equitable principles and relevant circumstances. East Mediterranean Coastal Nations set a limit to Continental Shelf And Exclusive Economic Zone via bilateral and multilateral treaties. With regards to this situation, it is important that Türkiye must determine the thesis related to possible Continental Shelf and Exclusive Economic Zone boundaries. Up to now, 18 law decisions which related to disagreement about maritime baundaries limitation (Exclusive Economic Zone, Continental Shelf) have been made. These decisions form spesific principal and methods which explain general limitation principals. Besides, because of similarities between related areas and East Maditerranian these decisions include matters related to maritime jurisdiction areas. The study analyzes the respective positions of the littoral states including Turkey with regard to the delimitation of maritime zones taking the significance of Cyprus and the value of Eastern Mediterranean in historical, strategic and economic aspects into consideration. This study analyzes the Exclusive Economic Zones within Mediterranean and assesses the possibility of concluding an international agreement between Turkey and Libya. Through such treaties Turkey will be able to assert a new map of maritime areas in Eastern Mediterranean in accordance with its own rights and interests enshrined in international law. In this context; taking into considiration, international law rules and decisions that related to limitation of Continental Shelf and Exclusive Economic Zone and whole special situations; worked on how limitation can be made that suitable for Türkiye’s thesis and equitable principles.