Tarihi Çevrede Yasal Düzenlemelerin Mimari Tasarım Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi (istanbul Tarihi Yarımada Örneği)

Abstract

Bu çalışmada, Tarihi Yarımada’da mimari tasarımı etkileyen Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı ve Kentsel Tasarım Rehberi’nin incelenmesi sonucunda görülmektedir ki, mimari tasarım için temel kriterlerin yasal düzenlemelerle belirlenmesi bazı problemlerin varlığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda tarihi çevrede yasal düzenlemelerin mimari tasarım üzerindeki etkilerinin, Tarihi Yarımada kapsamında, değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Geçmişten günümüze gelen tarihsel kimliğin sosyo-kültürel ve ekonomik değerlerin değişmesiyle yok olması üzerinde durulmakta, tarihi çevrede tarihsel ve kültürel sürekliliğin sağlanması için çağını yansıtan mimari tasarımların yapılmasının önemi vurgulanmaktadır. Tarihi çevrede mimari tasarım olgusu; tarihi çevrede yaşanan sorunlarla birlikte ele alınarak, mimari tasarımın gerekliliği ve eski-yeni birlikteliği üzerinde durulmaktadır. Tarihi çevrede mimari tasarımla ilgili uluslararası yaklaşımların nasıl olduğunu kavramak adına; yapılan anlaşmalar, çıkarılan tüzükler ve yayınlanan bildiriler, tarihsel süreç içinde incelenmiş ve planlama yaklaşımları değerlendirilmiştir. Ülkemizde tarihi çevrede mimari tasarımı sınırlandıran; sosyo-kültürel etmenlerin, değişen politikaların, farklı sorumluluklara sahip aktörlerin ve yasal düzenlemelerin belirlenmesi yapılmaktadır. İstanbul Tarihi Yarımada’da mimari tasarımı sınırlandıran yasal düzenlemelerden olan; Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı ve Kentsel Tasarım Rehberi’nin analizi yapılarak ve bu yasal düzenlemelerin alana yansıması Tarihi Yarımada’dan seçilen 25 adet yeni yapı ile incelenmektedir. Seçilen örnekler; yeni yapılaşma hükümleri ve kentsel tasarım rehberi çalışmalarına göre oluşturulan incelenme kriterleri baz alınarak değerlendirilmektedir. Yapılan çalışmalar sonucunda; tarihi çevrede mimari tasarımı yönlendiren yasal düzenlemeler, bu düzenlemelere bağlı olarak oluşturulan plan kararları, tarihi çevrenin planlanması ve konuyla ilgili sorumluluk sahibi olan aktörlerin görevleri ve yetkileri hakkında pek çok sonuca varılmıştır.

In this study, as a result of the examination of the Preservation-Aimed Application Zoning Plan and Urban Design Guide that affects architectural design on the Historical Peninsula, it is noted that the determination of the fundamental criteria for architectural design with legal regulations indicates the existence of certain problems. In this context, the study aims to evaluate the effects of the legal regulations of historical environment on the architectural design within the scope of the Historical Peninsula. Dwells on the disappearance of the historical identity with changing socio-cultural and economic values, and emphasizes the importance of realization architectural designs that reflect their age in order to ensure historical and cultural continuity in the historical environment. Architectural design in historical environment as the main concept of the subject of the study together with the problems experienced in the historical environment; and dwells on the necessity and old-new togetherness of the architectural design. For the sake of conceiving how the international approaches related with architectural design in historical environment are; the agreements signed, the regulations issued and the declarations published have been examined through the historical process and the planning approaches have been evaluated. The socio-cultural factors, changing policies, agents with different responsibilities, and legal regulations that restrict the architectural design in the historical environment. The analysis of Preservation-Aimed Application Zoning Plan and Urban Design Guide, which are among the legal regulations that restrict architectural design on Istanbul Historical Peninsula. The reflections of these legal regulations on the area are examined with 25 new structures selected on the Historical Peninsula. The selected examples are evaluated by basing on the examination criteria which are created according to new construction clauses and urban design guide studies. As a result of the conducted studies, many conclusions have been reached regarding the legal regulations that guide the architectural design in the historical environment, the plan decisions that are created in relation with these regions, the planning of the historical environment and the duties and powers of the agents with responsibilities related with the subject.