İnovasyon performansına etki eden faktörlerin bulanık bilişsel haritalama yöntemi ile önceliklendirilmesi ve telekomünikasyon sektöründe bulanık çok kriterli karar verme yöntemleri ile proje seçimi

Abstract

İnovasyon kavramı, sürdürülebilir büyüme hedefleyen şirketler için kritik bir rekabet unsuru olarak kabul görmektedir. İnovasyon basitçe yenilikçi yaklaşım ve uygulamalar ile rakiplere karş avantaj elde edebilmek için önemli bir araçtır. İnovasyon sayesinde şirketler, yenilikçi fikirler ve teknolojik ilerlemeler ile portföylerini güncel tutarak büyüme hedeflerini sağlamak ve pazarda daha iyi bir konum elde etmeye çalışırlar. OECD, inovasyon verilerinin toplanması ve yorumlanmasına ilişkin esasları ortaya koyduğu Oslo Kılavuzu'nda inovasyon, bir kurumun mevcut süreç ve ürünlerinden farklı veya kaydadeğer ölçüde iyileştirilmiş ürün ve süreçlerin yaratılması olarak tanımlanmıştır. Geçmişten günümüze farklı inovasyon tanımlarındaki değişim ile inovasyon kavramına bakıştaki değişim yorumlanabilir. Özellikle 2000 sonrası dönemde inovasyonun daha bütüncül, çok boyutlu bir süreç hatta olarak ele alınmıştır. OECD'nin yukarıda da belirtilen inovasyon tanımı, günümüzde de yaygın biçimde kabul görmektedir. Önceki dönemlerde inovasyon kavramı ile büyük ölçüde AR-GE ve teknolojik yenilikler kastedilirken, artık şirket performansına etki eden pazarlama süreçleri, organizasyonel yapı, operasyonel faaliyetler inovasyonun konusu olarak görülmektedir. Günümüzün rekabetçi iş dünyasında, inovasyon şirketlerin her faaliyetlerinde iyileştirme sağlamak ve avantaj elde etmek için kullanabilecekleri bir anahtar niteliğindedir. İnovasyon kavramının genişleyen odak alanı ve artan önemi düşünüldüğünde, farklı ölçütlere göre çok sayıda sınıflandırma yapmak ve inovasyon tipi belirtmek mümkündür. Bu çalışmada, inovasyonun uygulama alanına göre, sağlanacak değişimin boyutuna göre ve inovasyon süreçlerinde faydalanılan kaynağa göre inovasyon tipleri irdelenmiştir. Uygulama alanına göre inovasyon tipleri; ürün, pazarlama, süreç ve organizasyonel inovasyon olarak öne çıkmaktadır. Boyutuna göre inovasyon tipleri; radikal ve artırımsal/kademeli inovasyon olarak öne çıkmaktadır. Faydalanılan kaynağa göre inovasyon tipleri ise açık ve kapalı inovasyon olarak sınıflandırılır. İnovasyon süreci çok sayıda eleman ve bunlar arası karmaşık ilişkileri kapsayan bir süreçtir, bu nedenle bir şirketin inovasyon performansını ölçümlemek oldukça zordur. İnovasyon sürecinin performanısını etkin biçimde ölçebilmek için, sürecin girdiler, çıktılar ve kontrol mekanizmaları gibi tüm detayları ile analiz edilmesi gerekmektedir. İnovasyon sürecinin daha iyi yorumlanabilmesi ve şirketin inovasyon performansının geliştirilebilmesi için sürecin doğru performans faktörleri ile bütün bir sistem olarak ele alınması gerekmektedir. Bu çalışmada, inovasyon performansını etkileyen faktörlerin önceliklendirilmesi için kullanılacak bir karar verme modeli geliştirilecek, alınan uzman görüşleri ile bu modelin bir uygulaması yapılacaktır. İlk etapta, çalışmada kullanılacak performans faktör setinin belirlenmesi için kapsamlı bir literatür çalışması yapılmıştır. İncelenen yayınlarda, çok sayıda faktör belirlenmiş, benzerliklere göre bu faktörler 17 ana faktör olarak derlenmiştir.