Kolektif liderlik: Halay başı / sergovend

Abstract

Tezin ana konusu, geleneksel halay dansları çerçevesinde Diyarbakır yöresindeki halaylarda "halay başı / sergovend" rolü ve bu rolün kolektif liderlik dinamikleri ile ilişkisini incelemektir. Çalışmada, halay başının performansındaki rolü ve bu rolün halayın kolektif dinamiği üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Tezin amacı, Diyarbakır özelinde halay danslarının içindeki liderlik özelliklerini ve halay başının bu bağlamdaki işlevini analiz etmektir. Ayrıca, geleneksel dansların öğretiminde uygulanacak yöntemler ve bu bağlamda sahneleme yaklaşımının nasıl olabileceğine dair öneriler sunmak, araştırmanın hedefleri arasında yer almaktadır. Halay başı olma isteği ve bu isteğin arkasındaki sosyal dinamiklerin anlaşılması, bu tez çalışmasının önemli bir başka yönüdür. Tezde halaylar, Diyarbakır'da düğünler başta olmak üzere, sosyal etkinlikler, On Gözlü Köprü gibi kültürel mekanlar, yarışma, BÜFK ve BGST gibi farklı sahneleme anlayışları üzerinden incelenmiştir. Diyarbakır'da yapılan saha araştırmalarındaki gözlem ve görüşmeler, halayların nasıl bir topluluk dinamiği oluşturduğunu ve katılımcıların sosyal etkileşimlerini nasıl etkilediğini anlamaya yardımcı olmuştur. Özellikle halayların kadın-erkek grupları içerisinde ve farklı mekânlarda nasıl icra edildiği, bu ritüel ve sosyal yapı içerisindeki bireylerin rollerinin ve kimliklerinin nasıl şekillendiği üzerinde durulmuştur. Çalışmada, geleneksel ortamlarda, modern düğünlerdeki dans geçişleri, müziğin ve halay başının rolü gibi unsurlar analiz edilmiştir. Bu bağlamda, katılımcıların dans sırasında etkileşimleri, halay başının liderlik özellikleri ve sosyal motivasyonları incelenmiştir. Ayrıca çocuk halay başları üzerinden, çocukların halayları öğrenme süreçleri ve gelenekler arasında nasıl bir bağ kurulabileceği de örnek olarak gösterilmiştir. Çocuk halay başları üzerindeki örneklemler, halayların aktarım süreçlerinin anlaşılmasına katkı sağlamıştır. Tezde beceri, halay başı liderliğinin önemli bir bileşeni olarak tanımlanmaktadır. Halay başının, grup içindeki performansı ve liderlik rollerini etkileyen bazı spesifik becerilere sahip olması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu bağlamda beceri, sadece dansın icrasındaki fiziksel becerilerle sınırlı kalmayıp aynı zamanda sosyal etkileşim, iletişim ve grup dinamiklerini yönetme becerileri olarak geniş bir çerçevede ele alınmaktadır. Halay başının performans dinamikleri, grup motivasyonu ve grubun enerjisini yönlendirme kabiliyeti "Akış" kuramı üzerinden incelenerek analiz edilmiştir. Akış kuramı üzerinden yapılan incelemenin; 'dans terapisi', 'psikoloji ve dans' gibi farklı alanlara fikirler sunacağı ve çalışmalara alan yaratacağı düşünülmektedir. Bu tez çalışmasının halay dışındaki farklı dans disiplinleri üzerine de, baş dansçı, dansta liderlik, solo performans, dansta doğaçlama ve grup dinamiklerinin incelenmesi üzerine fikirler sunabileceği, daha geniş kapsamlı çalışmalara evrilebileceği öngörülmektedir. Halay başı, grubun enerjisini yönlendirme, katılımcıları motive etme ve kolektif psikolojiyi yönetme kabiliyeti ile öne çıktığı için bu liderlik becerisi, toplumsal ihtiyaçlar doğrultusunda kendini gösterebilmektedir. Bu nedenle, halay başı performansının toplumda nasıl bir değer yaratabileceği ve bu performansların profesyonelleşme durumu da araştırma kapsamındadır. Bu çalışmanın sadece geleneksel dans literatürüne değil, aynı zamanda liderlik, iletişim, grup dinamikleri ve akış deneyimi alanlarına da katkı sağlayacağına inanılmaktadır.