Gaziantep İli, Şahinbey İlçesi, 18 Pafta, 99 Ada, 2 Parselde Yer Alan Sivil Mimarlık Yapısı Restorasyon Projesi

Abstract

Bu çalışmada Gaziantep il merkezinde, Tepebaşı Mahallesinde yer alan geleneksel bir konut yapısı konu alınmıştır. Çalışmada yapının mevcut durumunun belgelenmesi, yapının ve bulunduğu çevrenin tarihsel gelişim sürecinin araştırılması ve yapının korunmasına yönelik müdahalelerin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu çalışma sürecinde bilimsel yayınlardan, makalelerden, tezlerden, şer’iye sicillerinden ve bazı internet kaynaklarından yararlanılmıştır. Tüm bu kaynaklardan edinilen bilgiler yorumlanarak teze aktarılmıştır. Yapının kuzey cephesi Yüksek Sokağa, güney cephesi yapının içerisinde bulunduğu avluya bakmaktadır. Batı cephesi komşu geleneksel konut yapısı ile bitişiktir. Doğu yönünde ise Yüksek Sokağa açılan avlu kapısına çıkan bir yol bulunmaktadır. Yapının kesin olarak hangi tarihte yapıldığını gösteren kitabe veya vakfiye benzeri bir belge bulunmamaktadır. Ayıntab Şeriye Sicil kayıtlarına bakıldığında 14. Yüzyıl başlarına tarihlenen mahalle içerisindeki yapıların ağırlıklı olarak 18. yüzyılda yapıldıkları ifade edilmekteyse de kesin bir bilgiye ulaşmak mümkün olmamıştır. Yapı günümüzde terk edilmiş bir durumda olup, kullanılmamaktadır. Yapı, büyük ölçüde özgün durumunu korumaktadır. Döneminin özelliklerini yansıtan nitelikli bir yapı olması nedeniyle söz konusu yapı bu teze konu olarak seçilmiştir. Birinci bölümde çalışmanın amacı ve tezin çeşitli aşamalarında kullanılan yöntemler anlatılmıştır. Bu doğrultuda teknolojiden yararlanarak rölöve, restitüsyon ve restorasyon çizimleri detaylı olarak yapılmıştır. İkinci bölümde Gaziantep İlinin, coğrafi konumu, tarihsel gelişimi, mahalle oluşumları ve günümüze kadar yapılan imar planlama çalışmaları ile ilgili kısa bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde yapının içinde bulunduğu Tepebaşı Mahallesinin tarihi, sosyo ekonomik ve mimari özellikleri anlatılmış, yakın çevredeki anıtsal yapılardan olan Amerikan Hastanesi, Kurtuluş Camii ve Merkezi Türkiye Koleji ele alınmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde yapının konumu, yakın çevresel özellikleri, yapının tarihçesi, Gaziantep’teki geeneksel konut mimarisinin genel özellikleri ve Gaziantep’teki sokak özellikleri incelenmiştir. Bu başlık altında parsellerin nasıl oluştuğu ve yapı planlarının buna göre nasıl şekillendiği ve geçmişten günümüze kullanılan plan tipleri incelenmiştir. Tüm bunların yanısra Geleneksel Gaziantep evlerinde kullanılan yapı malzemelerine ve yapı elemanlarına da değinilmiş, her bir yapı malzemesi ayrıntılı olarak incelenmiştir. Avlu içersindeki işlevsel mekanlar ve servis mekanları ele alınarak ayrıntılı olarak incelenmiştir. Gaziantep’teki geleneksel konut mimarisine değinerek ardından, evin genel tanımlaması yapılmış, tüm mekânları, cepheleri, yapı elemanları, mimari ögeleri detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Tüm bunların yanısıra bu bölüm içerisinde son olarak yapının günümüzdeki durumu göz önüne alınarak yapıdaki bozulmalar tespit edilmiş ve mekansal, malzeme, strüktürel ve insan kaynaklı bozulmalar başlıkları altında incelenmiştir. Beşinci bölümde restitüsyon çalışması yer almaktadır. Bu bölümde ilk önce restitüsyona ışık tutan belgeler incelenmiş, daha sonra Gaziantep’teki geleneksel konut dokusu ile karşılaştırmaya gidilmiştir. Bu belgeler ve yapılar incelenerek restitüsyon sorunlarına cevap aranmış, elde edilen bilgiler doğrultusunda plan, cephe, vaziyet planı restitüsyon çizimleri hazırlanmıştır. Altıncı bölüm restorasyon çalışmasını ele almaktadır. Tez kapsamında evin müze-halk bilim merkezi ve cafe olarak yeniden işlevlendirilmesi önerilmiş, bu işleve bağlı olarak yapıya yönelik müdahaleler ve onarımlara ilişkin değerlendirmeler üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu bölümde önerilen işlevin uygulanmış örnekleri incelenerek değerlendirilmiştir. Tüm kaynak incelemeleri ve belgeleme sürecinin ardından yapılan tüm çalışmalar sonuç kısmında değerlendirilmiştir.

In this thesis, Traditional Residential House, located in Tepebaşı district in Gaziantep, is documented. Besides documenting the existing situation, it is aimed to discuss the historical evolution process and to propose interventions for the conservation of the building. In this study, scientific publications, articles, theses, “Ayıntab Şer’iye Sicili” records and some internet sources were utilized. Interpreting information from all these sources were transferred to the thesis. Many of the buildings in the neighborhood were built 18 century known from Şer’iye records however there is not any certain information about the history of the construction. Structure is an example of civil architecture with its historic value. Building has been used by families from different religionsand sects as a residence until today, however the building have been abandoned nowadays. It is believed that, structure failed to meet the contemporary requirements, also have been destroyed by the addition featureless. Compared to similars, traditional residential is in relatively good condition. The most important source of all the problems in the structure is abandoned. Structure placed in an ancient settlement, today it has lost its prior value. Neighborhood of the building is not meet the today’s housing requirements, so this region is not preferred in terms of placement. This situation gives rise to security problems. Lackness of an active night life in the area also have grown this issue, as many buildings in the area being occupied by homeless. Building generally measured by traditional survey techniques, also advanced technique has been used as a total station for facade. This method is also used in some interior measurements. Plans, sections, elevations was prepared as 1/50 scale. Different door, window types, original flooring, patio doors of the building drawings were made as 1/10 scale. The materials used in construction and deterioration analysis are shown in the legend. North facade of the masonry building overlooks the Yüksek Street and south façade overlooks the courtyard of the building. West façade is contiguous with neighboring traditional residenrial structures. In the east direction patio doors opening to a way which is connected to High Street. There are no inscriptions or similar statutes document that to get information exact date of the construction. Considering the “Ayıntab Şeriye Sicili” records Tepebaşı neighborhood are mainly dated to the 18th centruy. The structure is not used today. The building remains largely original condition. This building is relatively in a good state of preservation so it is choosen as the subject of this thesis. In the first chapter of the thesis study, the aim and the methods of the study have been described. Taking advantage of technology, survey, restitution and restoration drawings were made in derail. In the second chapter of the thesis, geogreaphical location, historical development of Gaziantep and brief information about the development plansection Gaziantep’s history is examined. In the third chapter of the thesis, historical, social, economical, architectural characteristics of Tepebaşı district have been described. Furthermore, some monumental buildings as American Hospital, Kurtuluş Mosque and Central Turkey College are examined in detail. In the fourth part of the thesis, the location and the history of the structure, general characteristics of residential architecture in Gaziantep and general characteristics of Gaziantep streets are exposed. Under this title, plan types and formation of the parcels were examined. Furthermore, all building materials used in Traditional Gaziantep Houses and structures are studied. Also, building materials were examined in detail. The functional spaces within the courtyard and service places were examined in detail. Referring to the traditional residential architecture in Gaziantep, general properties of house, facades, structural elements and architectural elements are described in detail. Furthermore in this section, considering the current state of buildig, deterioration have been idenrified in the structure and spatial, material, structural and human-induced deteriorations were examined under the headings. Also in this section all the features of each unit have been described in detail, supplemented with photographs for a comprehensive study. During this study, every place numbered and written in detail within all the features. Furthermore, all this detail in a document are made on the facades. Present state, the damages and intervention methods were investigated. In the fifth chapter restitution work is situated. In this section, similar traditional buildings in Gaziantep are investigated in order to solve restitution problems of the building. The data provided by old photos and other documents served as evidences in the preparation of the restitution project. Traditional house original function has been change depending on user requirements. Spatial layout of the house, the facade remodeling and the material interventions required restitution research. For this purpose, the house compared with the buildings built in the same period about these structures, use of space, building-plan relationships. Unfortunately, there is not any written, drawn document about directly related with this structure. There is no record or history of inscription on the building. Also, in local and national archives, there is no record of that structure. According to structure, it was determined that the traces of the two periods can be seen. In the first period of the building, shows the original state. The second period, after National Struggle home users change include interventions are performed after the change, comprising destruction. The restoration project is handled in the sixth part. In this study, traditional residantial building is re-functioned as exhibition, education center and cafe. Depending on the nature of this function, the changes are explained. Also repairs are determined and the interventions have been reported. Restoration samples in Gaziantep were examined, such as; Medusa Glass Museum, Emine Göğüş Kitchen Museum, Zeugma Mosaic Museum and Bayazhan City Museum. As a result of all the research, measured and drawings restitution and restoration projects are prepares in 1/50 scale. In the final part of the study all the results are evaluated. This building is a kind of cultural heritage, prevent to lost the building, solutions have been sought. Then, the solutions have been discussed about it will damage the building or not. After decide the appropriate solution has been discussed how to apply it to the structure. After examined all the resources, it is decided to give a new function to this building. The new function works with tha masters of the businnes, will present examples of traditional handicrafts in gaziantep and visitors will be the part of this work. In addition to visitors who do not want to enter the structure, from the basement of the building, there will be three shops which will open the Yüksek street. These shops will sell the products. In addition to this function, there will be a semi-open cover system cafe which iwill be a stopping point for tourists.